Οι αρχαίες πηγές και τα αρχαιολογικά ευρήματα φαίνεται να επιβεβαιώνουν ότι κατά το μεγαλύτερο μέρος της ετρουσκικής ιστορίας στην επικράτεια ίσχυε το καθεστώς της μοναρχίας με έναν βασιλά να ηγείται κάθε πόλης-κράτους. Μια παράδοση του Σέρβιου υποστήριζε ότι οι Ετρούσκοι βασιλιάδες αποκαλούνταν «λουκουμόνι». Στην πραγματικότητα, πιθανολογείται ότι αυτός ο όρος είναι μια επαναφορά στη προηγούμενη δομή -που έγινε αργότερα- του ονόματος του μελλοντικού βασιλιά της Ρώμης Τάρχωνα Πρίσκου.
Αν και μετά τον 6ο π.Χ. αιώνα η εμφάνιση της νέας αστικής τάξης είχε επιφέρει αλλαγές στο πολιτικό πεδίο, η μετάβαση σε δημοκρατικές κυβερνητικές μορφές δεν έγινε ομαλά σε όλα τα ετρουσκικά κέντρα, ενώ υπάρχουν ενδείξεις για τη διατήρηση των μοναρχικών καθεστώτων έως πολύ μεταγενέστερα.
Όσον αφορά στα αξιώματα των δικαστικών σωμάτων οι πληροφορίες αντλούνται από τις επιτύμβιες επιγραφές, όπου συχνά αναφέρεται το κούρσους ονοράριουμ των νεκρών. Το υψηλότερο αξίωμα ήταν εκείνου του ζιλάθ, που συχνά συνοδευόταν από επεξηγήσεις που καθόριζαν τα όρια δικαιοδοσίας. Κάτω από τον ζιλάθ βρισκόταν ο μάκστρε, λέξη η οποία μπορεί να συνδέεται με το λατινικό μάγκιστερ (δηλαδή με το αξίωμα του μάγκιστερ πόπουλι, λαϊκού δικαστή), αλλά και με το όνομα του ήρωα Μαστάρνα.
Ενδιάμεσου βαθμού πρέπει να ήταν και ο πουρθ, που εμφανίζεται συχνά στις επιγραφές της Ταρκουίνια, και ο τσέπεν, όρος που αναφέρεται σε θρησκευτικό αξίωμα και ερμηνεύεται ως «ιερέας». Στο χαμηλότερο σκαλοπάτι της ιεραρχικής βαθμίδας βρισκόταν ο μαρού, κρατικός λειτουργός με δικαιοδοσία σε πολύ συγκεκριμένους χώρους. Αυτά τα αξιώματα πρέπει να ήταν περιστασιακά κάτι που υποδεικνύεται από το γεγεονός ότι κατά χρονικές περιόδους ένα άτομο μπορούσε να κατέχει περισσότερα από ένα αξιώματα.
Το αξίωμα του ζιλάθ μεκλ ρασνάλ, πιθανότατα, ήταν υψηλότερο από εκείνο του ζιλάθ. Αυτός ο όρος συναντάται περισσότερο στην Ταρκουίνια αλλά όχι στα υπόλοιπα ετρουσκικά κέντρα. Συνεπώς, μάλλον πρόκειται για έναν δικαστικό με δικαιοδοσία σε όλο το ετρουσκικό έδαφος. Επίσης, ενδέχεται το συγκεκριμένο αξίωμα να διαρκούσε μέχρι τον θάνατο.
Οι διάφορες ετρουσκικές πόλεις ήταν συνδεδεμένες με ισχυρούς δεσμούς που ενισχύονταν ακόμη περισσότερο μέσα από περιοδικές συναντήσεις των διαφόρων αρχηγών. Στις πηγές αναφέρεται μια συνομοσπονδία 12 ετρουσκικών πόλεων (αργότερα 15) που σε ειδικές περιπτώσεις, όπως σε εκστρατείες κατά κοινών εχθρών, εξέλεγαν έναν ανώτατο αρχηγό. Ίσως το αξίωμα του ζιλάθ τσεκανέρι, που αναφέρεται στον Τάφο της Συνεδρίασης της Ταρκουίνια, να είναι η αντανάκλαση αυτού του «διακρατικού» αξιώματος.
Με πληροφορίες από: nationalgeographic