Η ανθρωπότητα στο τέλος του 19ου αιώνα έχει διαμορφώσει κάποιες μεγάλες τάσεις για την επίλυση των κοινωνικών ζητημάτων (ο φιλελευθερισμός και ο κομμουνισμός που αναδύθηκαν στα μέσα του 19ου αιώνα), στη Ρωσία τα πράγματα θα δοκιμαστούν στον υπέρτατο βαθμό. Το άτομο που θα παίξει ρόλο καταλύτη σ’ αυτή την εξέλιξη ονομάζεται Βλαντιμίρ Ίλιτς Ουλιάνοφ (Влади́мир Ильи́ч Улья́нов) και έχει μείνει στην ιστορία με το επαναστατικό του προσωνύμιο ως Λένιν, μια και ο ίδιος αγαπούσε ένα ποτάμι της Σιβηρίας που λέγεται Λένα και το υιοθέτησε για το προσωνύμιό του.
Ο Λένιν, λοιπόν, ανήκε σε μία από αυτές τις ζώνες της κοινωνικής διαστρωμάτωσης της Ρωσίας, δηλαδή στην κατώτερη ευγένεια, η οποία παρουσίαζε συχνά ριζοσπαστικές τάσεις και ήταν πίσω από αρκετές δράσεις όπως ήταν εκείνη των Δεκεμβριστών και εκείνη των ναρότνικων, όπως και άτομα της υψηλής μεσαίας τάξης και άτομα που και από αυτές τις δύο πλευρές είχαν θέση στον στρατό.
Ο Βλαντιμίρ Ουλιάνοφ σπούδασε νομικά και ήταν ένας εξαιρετικός φοιτητής, διότι επρόκειτο για έναν ευφυέστατο άνθρωπο, μία ικανή προσωπικότητα. Στην οικογένειά του ήδη υπήρχε ένας έντονος ριζοσπαστισμός, καθώς και αυτός και ο αδελφός του ανήκαν σε ομάδες έντονης κοινωνικής δράσης, με υιοθέτηση τρομοκρατικών μεθόδων. Μάλιστα, ο αδελφός του, ο Αλεξάντρ,
απαγχονίστηκε το 1887, εκτελέστηκε, διότι συμμετέσχε σε μία δράση συνωμοτική με στόχο
τη δολοφονία του τσάρου Αλεξάνδρου Γ΄.
Ο Βλαντιμίρ Ίλιτς Ουλιάνοφ αποφοίτησε, βρέθηκε μπλεγμένος ήδη σε ιστορίες και σε προβλήματα με την αστυνομία, διότι και ο ίδιος ήταν αναμεμειγμένος σε ποικίλες δράσεις εναντίον του τσαρικού καθεστώτος. Μπήκε και βγήκε από τη φυλακή. Στη ζωή του εργάστηκε ελάχιστα, ούτε 6 μήνες. Όλη του τη ζωή την πέρασε ως επαγγελματίας επαναστάτης. Μάλιστα, ο Λένιν πίστευε ότι οι επαναστάτες πρέπει να είναι επαγγελματίες και ήταν ένας από τους λόγους για τους οποίους συγκρούονταν με άλλες ομάδες που δεν το πίστευαν αυτό.
Ο Βλαντιμίρ Ίλιτς, λόγω της δράσης του, στο 1900 περίπου, δηλαδή στο γύρισμα του αιώνα,
εγκατέλειψε τη Ρωσία και εγκαταστάθηκε στο κέντρο της Ευρώπης. Κατά κανόνα ζούσε στην
Ελβετία, στη Γερμανία, στην Αγγλία. Στην ουσία από το 1900 έως το 1917 που γίνεται η
Οκτωβριανή Επανάσταση, ο Λένιν διέμεινε ελάχιστα στη Ρωσία. Επανήλθε για ένα διάστημα το 1905, όταν ο Τσάρος έδωσε αμνηστία μετά από την εξέγερση του 1905. Διέμεινε όμως πάλι για μικρό διάστημα στη Ρωσία και επανήλθε στην Ελβετία.
Το περισσότερο διάστημα διέμενε στην Ελβετία, συνήθως στη Ζυρίχη, αλλά επειδή ήταν ένα δραστήριο μέλος της Β΄ Διεθνούς, η οποία είχε δημιουργηθεί το 1889 και ήταν εν πλήρει λειτουργία, με συνεχή συνέδρια σε διάφορες πόλεις (στη Βιέννη, στη Γερμανία). Ο Λένιν παρευρίσκεται σε όλα αυτά, ήταν ένα από τα στελέχη της Β΄ Διεθνούς, ένα από τα στελέχη δηλαδή του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.
Ο Λένιν σταδιακά έγινε στέλεχος ενός κόμματος από τα πολλά τα οποία δημιουργήθηκαν το 1905. Εκείνη τη χρονιά η Ρωσία είχε βγει ηττημένη από τον πόλεμο με την Ιαπωνία. Αυτή η ήττα έφερε ένα βαρύ κλίμα μέσα στη χώρα και, λόγω του ότι η ήττα αυτή των Ρώσων ήταν βαρύτατη στο μέτωπο, ένας αριθμός κατοίκων της χώρας θεώρησε υποχρέωσή του να διαμαρτυρηθεί για την κακή οργάνωση του στρατού, για την κακή επιμελητεία του στρατιωτών, τη μικρή φροντίδα που -κατά τη γνώμη τους- έδειχνε το κράτος στα παιδιά του που έπρεπε να προστατεύει. Εκδηλώθηκε ένα κίνημα διαμαρτυρίας, το οποίο το 1905 δεν ήταν αντιτσαρικό, αλλά ήταν ένα κίνημα με το
οποίο διεκδικούνταν αλλαγές μέσα στη χώρα.