Κάθε κοινότητα των Ανασάζι ήταν αυτάρκης. Οι κοινότητες, μολονότι συχνά βρίσκονταν η μία μακριά από την άλλη, αντάλλασσαν σπάνια και πολύτιμα υλικά, όπως κοχύλια, τιρκουάζ και κοράλλια. Οι κάτοικοι ασχολούνταν με διάφορες εργασίες, από την κατεγρασία δερμάτων μέχρι την αποξήρανση του κρέατος και των φρούτων, από την παραγωγή επιτραπέζιων σκευών μέχρι το χτίσιμο και την συντήρηση σπιτιών.
θρησκευτική δραστηριότητα καταλάμβανε μεγάλο κομμάτι της μέρας, εφόσον κάθε οικογένεια είχε το δικό της χώρο και τα δικά της τελετουργικά που έπρεπε να επιτελέσει σχολαστικά. Υπήρχαν τελετουργικά για την εξασφάλιση βροχής και την παράταση της καρποφορίας του καλαμποκιού, με στόχο μια πλούσια συγκομιδή, ή για καλό κυνήγι: ερυθρόδερμοι άνδρες και γυναίκες, με κατάμαυρα μαλλιά και μέτριο ανάστημα, όχι πάνω από ενάμιση μέτρο, μετακινούνταν με ευκινησία στα κάθετα μονοπάτια των βραχόσπιτων ή ανάμεσα στα επίπεδα των κατοικιών.
Η κατασκευή κεραμικών, καλαθιών και η επίστρωση των σπιτιών με πηλό ήταν ασχολίες των γυναικών, ενώ οι άνδρες δούλευαν τον αργαλείο και στα χωράφια. Στην κοινωνία των Ανασάζι τίποτα δεν πήγαινε χαμένο: από τα κουφάρια των ζώων έπαιρναν το δέρμα για να καλύπτουν το σώμα τους, από τα οστά έφτιαχναν αιχμές για τα εργαλεία, χρησιμοποιούσαν τα φτερά για να πλέξουν διακοσμητικά αντικείμενα, οι τένοντες χρησίμευαν ως σύρματα και από τα κέρατα έφτιαχναν φυλαχτά ή μαγικά αντικείμενα. Οι κουβέρτες ήταν υφαντές, από φυτικές ίνες και φτερά πουλιών που πλέκονταν μεταξύ τους.
Τα υπολείμματα από τους σπάδικες του καλαμποκιού τα συνέθλιβαν και τα στέγνωναν για να γίνουν στη συνέχεια καύσιμη ύλη. Η ζωή ήταν γενικά πολύ κουραστική και δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο μέσος όρος ηλικίας του πληθυσμού δεν ξεπερνούσε τα 30 έτη.
Διαδομένη ήταν η πρακτική της παραμόρφωσης του κρανίου, για αισθητικούς ή τελετουργικούς σκοπούς. Αυτό το πετύχαιναν στερεώνοντας το κεφάλι του νεογέννητου, με τη βοήθεια μιας ταινίας, στη σκληρή επιφάνεια που είχαν οι φορητές κούνιες. Επρόκειτο για σκελετούς από ξύλο και καλάμι, στους οποίους έδεναν τα νεογέννητα, επιτρέποντας στις μητέρες να μεταφέρουν τα μωρά τους όταν άλλαζαν τόπο και στις καθημερινές δραστηριότητες.
Κάθε οικισμός διέθετε και ένα μέρος για τη ρίψη απορριμάτων, πραγματικά χρυσορυχείο πληροφοριών για τους αρχαιολόγους: από την ανάλυση οργανικών υπολειμμάτων, θρυμμάτων πυρόλιθου κόκκων τερακότας και άλλων ευρημάτων κατέστη εφικτή η μελέτη των διατροφικών συνηθειών, των μαγικών πρακτικών, της χωρίδας και της πανίδας της εποχής.
Κοινωνική οργάνωση
Δεν είναι σίγουρο ότι το κοινωνικό σύστημα των Ανασάζι διατηρήθηκε απαράλλαχτο μέχρι τους σύγχρονους Πουέμπλο. Ωστόσο, είναι σχεδόν βέβαιο ότι διατηρήθηκαν πολλές παραδόσεις, με πρώτη από όλες την μητριαρχία. Κάθε νεογέννητο ανήκε στην οικογένεια της μητέρας και κάθε άνδρας μετά το γάμο γινόταν μέλος της φυλής της γυναίκας του. Φαίνεται πως η μητέρα είχε επιπλέον το δικαίωμα να διαλέξει τον άνδρα της ακόμα και να τον χωρίσει.
Στους σύγχρονους Πουέμπλο η ιδιοκτησία των σπιτιών και των χωραφιών ανήκε στη μητέρα, η οποία τη μεταβίβαζε στα παιδιά της. Εντούτοις, κάποιοι ρόλοι ανήκαν στους άνδρες: στους Χόπι, για παράδειγμα, ο αρχηγός του χωριού ήταν σχεδόν πάντα άνδρας. Δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις κάποιας υποδιαίρεσης σε ομάδες και της ύπαρξης αρχηγών σε αυτές, μολονότι αυτό συνάγεται από τις προφορικές παραδόσεις.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι αυτή η έννοια της υπαγωγής σε μια συγκεκριμένη ομάδα εμφανίστηκε μόνο όταν οι Ανασάζι εγκατέλειψαν τους αρχικούς τους τύπους και ήρθαν σε επαφή με άλλες κοινότητες. Τέλος, από τα ευρήματα της αρχαιολογίας προκύπτει ότι υφίσταντο κοινωνικές διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό των χωριών, καθώς και διαφορές στις κατοικίες και στους τάφους. Σε σύγκριση με πολλούς αρχαίους πολιτισμούς, η κοινωνία των Ανασάζι ήταν σχετικά ισότιμη και με όχι ιδιαίτερα εμφανείς κοινωνικές διαφορές.
Οικονομία
Αρχικά οι Ανασάζι ήταν κατά κύριο λόγο κυνηγοί κια τροφοσυλλέκτες και σταδιακά άρχισαν να ασχολούνται με την γεωργία. Στη συνέχεια, όταν εγκαταστάθηκαν σε οικισμούς και δημιούργησαν κοινότητες, ασχολήθηκαν συστηματικά με τη γεωργία εκμεταλλευόμενοι το νερό της βροχής και το νερό που μάζευαν από το λιώσιμο του χιουνιού. Οι πιο κατάλληλες περιιοχές για την καλλιέγεια της γης βρίσκονταν στις κορυφές των φαραγγιών ή στις πεδιάδες που ήταν κοντά στα υδάτινα ρεύματα.
Με την αύξηση του πληθυσμού αυξήθηκαν και οι διατροφικές ανάγκες και η γεωργία εντατικοποιήθηκε. Σε κάποια μέρη κατασκευάστηκαν συστήματα άρδευσης με κανάλια που μετέφεραν το νερό των γειτονικών ποταμών. Παράλληλα, στα χωριά υπήρχαν και σημεία που χρησίμευαν ως αποθήκες. Εκεί συγκέντρωναν τρόφιμα για την κατανάλωση τους σε περιπτώσεις που θα ενέκυπτε κάποιος λιμός.
Παρόλο που η γεωργία αποκτούσε όλο και μεγαλύτερη σημασία στην οικονομία των χωριών, εξακολουθούσαν να ασχολούνται με το κυνήγι και στη συλλογή τροφών, καθώς έτσι εξασφάλιζαν τα προς το ζην όταν οι σοδειές καταστρέφονταν ή σημειωνόταν μεγάλη αύξηση του πληθυσμού. Οι Ανασάζι δεν οργάνωναν κυνηγητικές εξορμήσεις μεγάλης εμβέλειας, αλλά περιορίζονταν στο κυνήγι των ζώων της περιοχής.
Διατροφή
Οι πιο σημαντικές τροφές στη διατροφή των Ανασάζι ήταν το καλαμπόκι, η κολοκύθα και τα φασόλια, τα οποία αποξήραιναν και φύλασσαν για καιρό στις αποθήκες. Επίσης, μάζευαν κουκουνάρια, ηλιόσπορους και κάποια άγρια φυτά, όπως καρπούς κέδρου και άνθη γιούκας, τα οποία χρησιμοποιούσαν ως αρτύματα στα φαγητά.
Οι γυναίκες περνούσαν μεγάλο μέρος της ημέρας αλέθοντας καλαμπόκι με ένα γουδοχέρι σε πέτρινο γουδί ώστε να το κάνουν αλεύρι, ενώ τα ξερά φασόλια πρώτα τα μούλιαζαν και στη συνέχεια τα μαγείρευαν σε μεγάλο δοχείο. Τα δοχεία τα τοποθετούσαν απευθείας στη φωτιά, ειδάλλως έβαζαν καυτές πέτρες στο εσωτερικό τους. Με το αλεύρι από το καλαμπόκι έφτιαχναν λεπτές πίτες.
Τα άλλα μεγάλα αποθέματα τροφής προέρχονταν από το κυνήγι. Συνήθως κυνηγούσαν ελάφια, άγρια πρόβατα, αλλά και κουνέλια και ποντίκια. Το κρέας το έψηναν, το έβραζαν ή το αποξήραιναν γαι να διατηρηθεί για καιρό και έπαιρναν το μεδούλι από τα μεγάλα κόκαλα. Φαίνεται πως οι γαλοπούλες εκτρέφονταν κυρίως για τα φτερά τους και ενδεχομένως για να απομακρύνουν τα έντομα που προκαλούσαν ζημιές στις καλλιέργειες, πάντως όχι για το κρέας τους.
Δεν υπάρχουν πολλές αρχαιολογικές μαρτυρίες για την ενδυμασία των Ανασάζι, γιατί ήταν φτιαγμένη από φθαρτά υλικά, άρα ελάχιστα κατάλοιπα έχουν σωθεί. Επιλέον, είναι πιθανόν σε συγκεκριμένες περιόδους και κάτω από ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες η ενδυμασία των ανδρών και των γυναικών να περιοριζόταν σε ένα απλό περίζωμα από φυτικές ίνες που κάλυπτε το εφηβαίο.
Οι πληροφορίες που υπάρχουν προέρχονται από τη σύγκριση των αρχαιολογικών ευρημάτων και της παραδοσιακής ενδυμασίας των σύγχρονων Πουέμπλο. Άνδρες και γυναίκες φορούσαν ρούχα φτιαγμένα από βαμβάκι, το οποίο αποτελούσε αντικείμενο εμπορίου που γνώρισε μεγάλη άνθηση. Η ύφανση γινόταν σε μεγάλα κάθετα τελάρα από τους άνδρες στο εσωτερικό των σπιτιών. Επιπλέον, έφτιαχναν κουβέρτες, πουκάμισα, ποδιές, τουνίκ, παντελόνια και ζώνες από ένα μείγμα από φυτικές ίνες, δέρματα ζώων και ανθρώπινα μαλλιά.
Κάποια ρούχα συχνά κατασκευάζονταν από φτερά και γούνινες λωρίδες που τοποθετούνταν πάνω σε ύφανση από ίνες γιούκας. Με τις ίνες που έπαιρναν από τον φλοιό του κέδρου έφτιαχναν επένδυση στα σανδάλια για το χειμώνα, προκειμένου να προστατεύονται τα πόδια από το κρύο. Αναφορικά με τα υποδήματα, φορούσαν σανδάλια από ίνες γιούκας και πιο σπάνια μοκασίνια από δέρμα.
Μεταξύ των πιο διαδεδομένων διακοσμητικών ήταν τα περιδέραια, τα βραχιόλια, στα σκουλαρίκια, οι χτένες και οι καρφίτσες για τα μαλλιά που κατασκευάζονταν από διαφορετικά υλικά. Εκτός από φθηνά υλικά, όπως το ξύλο και το κόκαλο, χρησιμοποιούσαν επίσης κοχύλια, κοράλλια, χάντρες τιρκουάζ και άλλα μέταλλα. Κάποια διακοσμητικά, ιδίως τα καλύμματα κεφαλής είχαν προφανώς ιδιαίτερη τελετουργική αξία και πιθανόν να χρησίμευαν για να καθορίζουν τους ρόλους στο εσωτερικό της κοινότητας.
Συνδεδεμένη με τη θρησκεία ήταν και η συνήθεια της βαφής του σώματος με τη χρήση φυτικών χρωμάτων τα οποία έλιωναν μέσα σε μια παλέτα. Υπήρχαν τα διακοσμητικά και τα συνοδευτικά αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν σε ιερές τελετές, τα οποία περιελάμβαναν κομμάτια από ζωγραφισμένο δέρμα και στο εσωτερικό τους ήταν διακοσμημένα με τιρκουάζ και μαύρο κεχριμπάρι, χαρακτηριστικά των τελετουργικών εθίμων.
Τέχνη
Δεν έχουν σωθεί γραπτές πηγές για τους Ανασάζι και πιστεύεται πως δεν γνώριζαν καμία μορφή γραφής. Συνεπώς, ελάχιστα είναι γνωστά για της γλώσσας τους, με εξαίρεση κάποιες λέξεις που στη συνέχεια εισχώρησαν στη γλώσσα των Χόπι και των Ζούνι. Οι μόνες μαρτυρίες για τον τρόπο επικοινωνίας τους είναι οι βραχογραφίες.
Αρχικά οι αναπαραστάσεις των Ανασάζι ήταν αφαιρετικές, όμως στη συνέχεια έφτιαχναν στιλιζαρισμένες ανθρωπόμορφες και ζωόμορφες φιγούρες – ανθρώπινα σώματα με κεφάλια πουλιών, ελάφια και κατσίκια. Σε ό,τι αφορούσε τα χρώματα, κυριαρχούσαν οι αποχρώσεις του κίτρινου, του γαλάζιου και του πράσινου, τα οποία παρασκεύαζαν με φυτικές βαφές από μέταλλα που αναμείγνυαν με ρητίνες, αβγά, γάλα, μέλι, αίμα και οργανικά υγρά.
Από αυτές τις απεικονίσεις κατέστη εφικτή η μελέτη του πολιτισμού των Ανασάζι. Από τις μορφές των ζώων προέκυψαν στοιχεία για την πανίδα της εποχής: πιθανόν πολύ διαδεμένα ήταν τα ελάφια, τα πρόβατα και τα αγριοκάτσικα, που απαντούν πολύ συχνά στην εικονογραφία, όμως έχουν βρεθεί και ιπτάμενες μορφές διαφόρων τύπων, καθώς και μορφές που θα μπορούσαν να ερμηνευτούν ως χελώνες και βάτραχοι.
Αναφορικά με τις ανθρώπινες μορφές, το ανάστημα τους αλλάζει ανάλογα με την περίοδο, είτε σε διαστάσεις είτε σε χαρακτηριστικά στα οποία κατά καιρούς δίνεται έμφαση. Έτσι, υπάρχουν φιγούρες με δυσανάλογα χέρια και πόδια, άλλες με τεράστια σκουλαρίκια ή με περίτεχνα χτενίσματα και καλύμματα κεφαλής.
Κάποιες φορές εμφανίζονται ανθρώπινες φιγούρες μικρότερων διαστάσεων δίπλα σε μεγαλύτερες και δεν έχει ακόμα αποσαφηνιστεί αν απέδιδαν εξέχουσες μορφές των κοινοτήτων, αρχηγούς, ιερείς, σαμάνους ή υπερφυσικά όντα. Ευρέως διαδεδομένοι ήταν και οι παίκτες φλάουτου, που πιθανόν συνδέονταν με την θρησκεία.
Η τέχνη των Ανασάζι και των πολιτισμών που συνδέθηκαν μαζί τους εκφράζεται κατά κύριο λόγο μέσα από την κεραμική: πολύχρωμη στους Χόχοκαμ, ασπρόμαυρη κατά κύριο λόγο με γεωμετρικά σχέδια στους Ανασάζι. Μια πολύ ιδιαίτερη τεχνοτροπία αναπτύχθηκε στις αρχές του 13ου αιώνα στη φάση Μίμπρες, στη ζώνη επιρροής των Μογκογιόν: το εσωτερικό από τους κούπες και τις γαβάθες διακοσμούνταν με στιλιζαρισμένες μορφές πουλιών, χελωνών, ερπετών, εντόμων και με τελετουργικές σκηνές. Τα επιτραπέζια σκεύη φτιάχνονταν στο χέρι με την τεχνική του κολομπίνο, δηλαδή έστρωναν κορδόνια από πηλό το ένα πάνω στο άλλο, τα οποία στη συνέχεια κολλούσαν και ενώνονταν μεταξύ τους. Οι καμπύλες στα τοιχώματα και στο στίλβωμα, μέχρι το κεραμικό να αποκτήσει την τελική του μορφή, γίνονταν με τα δάχτυλα και με εργαλεία που κατασκεύαζαν από κολοκύθα.
Αν τα αγγεία επρόκειτο να φέρουν ζωγραφική διακόσμηση, πρώτα τα έτριβαν, μετά τα στίλβωναν και κατόπιν τα ζωγράφιζαν με πινέλα που έφτιαχναν από πολτοποιημένη γιούκα. Τέλος, τα επιτραπέζια σκεύη τα έψηναν σε εξωτερικούς φούρνους.
Με την εξέλιξη της ζωγραφικής παράδοσης οι επιφάνειες που διακοσμούνταν περνούσαν από μεγάλη επεξεργασία και το στίλβωμα πραγματοποιούνταν με ψιλή λευκή ή πιο σπάνια κόκκινη άργιλο. Τέλος, από την αρχή της κεραμικής παραγωγής εφαρμόστηκαν δύο διαφορετικά είδη μαύρης βαφής, διαδεδομένα σε πολλές περιοχές: μια που είχε φυτική βάση από σκόνη φυτών και μια άλλη με μεταλλική, από σκόνη σιδηρούχων μετάλλων. Στην εικονογραφία σώζονται πολλά διακοσμητικά μοτίβα σε καλάθια και υφαντά της Περιόδου Κατασκευαστών Καλαθιών.
Με πληροφορίες από: nationalgeographic