Κοινοκτημοσύνη στη Ρωσία

Παράλληλα με τον εκσυγχρονισμό της Ρωσίας, τον 19ο αιώνα, που συνοδεύεται από πνευματική άνθηση, υπάρχει μια κοινωνική αναταραχή. Άτομα της μεσαίας τάξης ήταν ανήσυχα και κινητικά και πολλές φορές εκφράζονταν πολιτικά δυναμικά, αμφισβητούσαν τις επιλογές του Τσάρου και κάποιες από αυτές τις ομάδες ήταν εχθρικές απέναντι στον Τσάρο. Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα καθώς η Ρωσία ζει, μετά από την ήττα της Κριμαίας, μια ταπείνωση, που αυτή αντανακλά στους ανθρώπους της Ρωσίας.

Η ήττα της Κριμαίας πλήγωσε τους Ρώσους και επέτεινε κάποιες αρνητικές σκέψεις και κριτικές απέναντι στον Τσάρο. Οι Τσάροι, βέβαια, απάντησαν με την προσπάθεια εκσυγχρονισμού, όμως
μέσα στη ρωσική ζωή υπάρχει η κοινοκτημοσύνη, μία παράδοση κοινοκτημοσύνης. Πρώτον, η Ρωσία είναι συνδεδεμένη με την κοινοκτημοσύνη στο απλό επίπεδο, γιατί οι μουζίκοι, που ζούσαν ως δουλοπάροικοι στο χάος της ρωσικής ζωής, σε δυσκολότατες συνθήκες, μέσα στο κρύο, αποκομμένοι και εκτεθειμένοι στην κυριαρχία του τοπικού άρχοντα και βογιάρου, για να τα καταφέρουν στη ζωή τους στηριζόταν ο ένας στον άλλον. Στα φτωχικά χωριά τους, ο ένας έδινε στον άλλον ό,τι χρειάζοταν. Ήταν άνθρωποι που ζούσαν στα όρια της ανέχειας και εξ αυτού η κοινοκτημοσύνη ήταν σαν κάτι φυσικό.

Δεύτερον, επειδή η κοινοκτημοσύνη υπάρχει στη ζωή της Ρωσίας λόγω των δυσκολιών της ζωής, του κλίματος, του χαώδους, του απέραντου, η Ρωσική Εκκλησία στηρίχθηκε πάρα πολύ στα μοναστήρια. Στη Ρωσία, τα ορθόδοξα μοναστήρια είναι πραγματικές πόλεις, πανέμορφα, τεράστια κτίρια, τα οποία βρίσκονται μέσα στα δάση, ή έξω από τις πόλεις. Εκεί έβρισκαν καταφύγιο και φτωχοί άνθρωποι, και πάμπλουτοι άνθρωποι, γιατί οι κυρίες της αριστοκρατίας, της ευγενείας πολλές φορές βρίσκονταν να περνούν τη ζωή τους στα μοναστήρια μέσα από ενδοοικογενειακές περιπέτειες.

Τα μοναστήρια για τη Ρωσία είναι αξία! Είναι και οι φύλακες του πνευματικού κόσμου, της κουλτούρας της Ρωσίας και βέβαια είναι κοινοκτημονικά. Τα μοναστήρια δεν είναι παρά η απάντηση της Εκκλησίας, της Ορθόδοξης, της Ανατολικής Εκκλησίας απ’ τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, και της Καθολικής. Είναι ο τρόπος της χριστιανοσύνης να απαντήσει στο αίτημα της κοινοκτημοσύνης.

Καθώς η κοινοκτημοσύνη στη Ρωσία έχει κάποιες ρίζες στην παράδοση τους και στις πραγματικότητές τους, στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα στη Ρωσία μπαίνουν και επιδρούν οι ιδέες μιας νέου τύπου σύλληψης της κοινοκτημοσύνης, που έχει στόχευση πολιτική, καινοφανή και προέρχεται από δύο διανοούμενους, πολιτικούς επιστήμονες, Γερμανούς, οι οποίοι στις δεκαετίες του 1840, 1850, 1860 συνέγραψαν έργα για ένα σύστημα κοινοκτημοσύνης το οποίο, σύμφωνα με τη σύλληψή τους, επρόκειτο να ανατρέψει την ελεύθερη οικονομία και την ατομική υποχρέωση επιβίωσης στην κοινωνία με μία κοινοκτημοσύνη, την οποία θα διαχειρίζονταν η εργατική τάξη της ανθρωπότητας.

Αυτή η εργατική τάξη θα ανέτρεπε το καπιταλιστικό καθεστώς της ελεύθερης οικονομίας και θα δημιουργούσε κάποιο κρατικό μόρφωμα, το οποίο θα διαχειρίζοταν τον παραγόμενο πλούτο στον κόσμο εις όφελος όλων, και θα απέδιδε σ’ όλους ανάλογα με τις ανάγκες τους.

Αυτό το σύστημα, το οποίο ονομάστηκε «κομμουνισμός», «σοσιαλισμός», ανάλογα με τους όρους της εποχής, εισήχθε στη Ρωσία στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, και άρχισε να αποκτά κάποιες βάσεις. Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, στη Ρωσία, άτομα από τα μεσαία στρώματα και τα κατώτερα στρώματα της υψηλής ζώνης, όπως και αστοί, δημιούργησαν ομάδες δράσεως μεταξύ των χωρικών. Κάποιοι εξ αυτών, ονομαζόμενοι «ναρόντνικοι», είχαν διείσδυση κυρίως στον γεωργικό, αγροτικό κόσμο, προσπαθώντας να υμνήσουν το σημαντικό της δημιουργίας κοινοκτημονικών καταστάσεων στην ύπαιθρο. Αυτοί δεν ήταν κομμουνιστές, αλλά ήταν κοντά σε αυτήν την τάση.

Η Ρωσία, στο τέλος του 19ου αιώνα, αρχές του 20ού, συναντάται με το κομμουνιστικό κίνημα, το οποίο είναι παιδί του 19ου αιώνα, παιδί της δυτικής Ευρώπης. Αυτό το παιδί της δυτικής Ευρώπης, γεννιέται σε γερμανικό περιβάλλον και στοχεύει από πλευράς των ιδρυτών αυτής της θεωρίας να ανατρέψει τα πράγματα, κατά πάσα πιθανότητα ξεκινώντας στη Γερμανία ή στην Αγγλία ή στη Γαλλία, κατ’ εξοχήν βιομηχανικές χώρες. Αντ’αυτού η χώρα, η οποία θα φιλοξενήσει την πρώτη εφαρμογή, την πρώτη απόπειρα εφαρμογής αυτών των συλλήψεων, δεν θα είναι άλλη από την γεωργική Ρωσία στις αρχές του 20ού αιώνα.