Θρησκεία μικρών ομάδων

Ο χριστιανισμός, για ένα διάστημα 200-300 περίπου χρόνων, ιδιαίτερα τα πρώτα 100-200 χρόνια, ήταν μία θρησκεία μικρών ομάδων. Δεν είχε ακόμα αποκτήσει κεντρική οργάνωση, δεν είχε αποκτήσει την καταγραφή των απόψεων, δεν είχε δημιουργήσει ακόμη το ιερατείο. Φυσικό είναι, όλα αυτά χρειάζονται χρόνο, και επομένως αυτό επέτρεψε στις διάφορες αυτές ομάδες να κινούνται σε έναν χριστιανισμό που εκείνες είχαν συλλάβει. Αποτέλεσμα είναι, από την ίδρυσή του ο χριστιανισμός, να έχει πολλές συλλήψεις. Ο χριστιανισμός είναι η θρησκεία του κόσμου με τις περισσότερες διαφορετικές συλλήψεις του θείου, της διδασκαλίας του Ιησού.

Οι ομάδες των πρώτων χριστιανών χρησιμοποιούσαν συχνά το σύμβολο του ιχθύος, του ψαριού. Το πρώτο και πιο εναργές σύμβολο του χριστιανισμού είναι ο ιχθύς. Και τούτο διότι ο ιχθύς, εκτός του ότι συνδυάζεται με τη διδασκαλία του Ιησού και την αλιεία των ψυχών (λειτούργησε ως αλιεύς ο Ιησούς), η ελληνική λέξη ΙΧΘΥΣ, αντιστοιχεί επίσης και στα αρχικά «Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ». Έτσι, ο σταυρός έγινε αργότερα σύμβολο του χριστιανισμού, από τον 6ο μ.Χ. αιώνα και μετά, ενώ αντιθέτως ο ιχθύς ή η άμπελος ή διάφορα άλλα ήταν, κατά κύριο λόγο, σύμβολα στους πρώτους χριστιανούς.

Αυτοί οι πρώτοι χριστιανοί ήταν πολλές μικρές ομάδες και πολλές από αυτές είχαν συλλάβει τον χριστιανισμό με τον δικό τους τρόπο. Φυσικό είναι, όταν υπάρχει μια πρώτη καινοφανής διδασκαλία. Καθώς εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν και μέσα όπως τα σημερινά, που να καταγράφονται και να διαδίδονται, διαδίδονταν προφορικά. Και καθώς ήταν ταραγμένη εποχή, ανάμεσα στους πρώτους χριστιανούς υπήρχαν διάφορες ριζοσπαστικές ομάδες, οι οποίες έδιναν έμφαση στην κοινοκτημοσύνη (το διακύβευμα της κοινοκτημοσύνης στον χριστιανισμό εξαρχής παραμένει δυναμικό και ισχυρό και θα παραμείνει σε όλη την πορεία του χριστιανισμού).

Το αίτημα της κοινοκτημοσύνης υπήρχε σαν μία πλευρά του τρόπου να αγαπάει ο ένας τον άλλον και να δημιουργηθούν κοινωνίες οι οποίες να μην έχουν συγκρούσεις. Στην ουσία οι χριστιανοί πίστευαν, μέσω της κοινοκτημοσύνης, ότι εφαρμόζουν το έργο του Μεσσία, την αποστολή, δηλαδή να φέρουν την ειρήνη και την αγάπη στον κόσμο. Έτσι ανάμεσα στους πρώτους χριστιανούς φαίνεται ότι υπήρχαν κοινοκτημονικές ομάδες, άλλες ομάδες που ήταν πιο ριζοσπαστικές, άλλες πιο συντηρητικές. Και βέβαια ομάδες οι οποίες συνελάμβαναν τις διάφορες πλευρές του θείου, που διακήρυξε ο Ιησούς, με διάφορους τρόπους.

Για την εβραϊκή σύλληψη των πραγμάτων, δεν μπορεί να υπάρχει καμία άλλη υπόσταση θεϊκή παρά μόνο ο ένας και μοναδικός Θεός. Στην περίπτωση τώρα της διδασκαλίας του Ιησού δημιουργείται ένα άλλο τοπίο, διότι ο Ιησούς διατείνεται στη διδασκαλία του ότι είναι γιος του Θεού, άρα αμέσως υπάρχει ο Θεός, ο γιος του Θεού και υπάρχει και το Άγιο Πνεύμα. Δηλαδή σε αυτή τη σύλληψη υπάρχουν τρεις υποστάσεις του θείου, που αυτό για έναν εβραίο ή απορρίπτεται αμέσως ή αποδεικνύεται εξαιρετικά προβληματικό στο να το κατατάξει και να το συλλάβει.

Παρότι εγράφησαν τα Ευαγγέλια αργότερα, ο χριστιανισμός και οι διάφορες χριστιανικές ομάδες παρέμεναν σε συλλήψεις οι οποίες αργότερα ονομάστηκαν «αιρετικές». Σε αυτά τα πρώτα 200 χρόνια, οι διάφορες αυτές συλλήψεις είναι κανονικότητα. Αργότερα θα γίνει μία προσπάθεια να δημιουργηθεί ένας κεντρικός κορμός απόψεων, επισήμων απόψεων, ούτως ώστε να αναγκαστούν οι έχοντες λαθεμένες απόψεις να υιοθετήσουν τη σωστή.

Από τον 3ο μ.Χ. αιώνα, αρχίζει να διαφαίνεται αυτή η πλευρά του χριστιανισμού και η πληθώρα των απόψεων. Έχει υπολογιστεί ότι στα 2000 χρόνια που έχει κυλήσει ο χριστιανισμός, έχουν δημιουργηθεί περί τις 34.000 περίπου απόψεις, ομάδες, συγκλίσεις, αποκλίσεις. Είναι πραγματικά κάτι εντυπωσιακό, και είναι εγγενές στον χριστιανισμό αυτό. Για κάποιους μελετητές των θρησκειών αυτό είναι δύναμη του χριστιανισμού, για άλλους είναι αδυναμία του χριστιανισμού.

Πάντως τα θέματα τα οποία δημιούργησαν πολλές συλλήψεις και οδήγησαν σε αιρέσεις, τα πιο προβληματικά, ήταν η φύση του Ιησού: Δηλαδή πώς ήταν δυνατόν να είναι ταυτοχρόνως άνθρωπος και Θεός; Σε ποιον βαθμό ήταν Θεός; ήταν Θεός που έγινε άνθρωπος; Ήταν άνθρωπος που έγινε Θεός; Αυτό είναι ένα θέμα το οποίο έχει δημιουργήσει μερικές χιλιάδες απόψεων. Και φυσικά ένα άλλο ζήτημα που δημιούργησε πολλές πλευρές συλλήψεων και θέσεων είναι το τριμερές του θείου, δηλαδή ένας Θεός που έχει ταυτοχρόνως τρεις εκφάνσεις. Αυτό επίσης ευνόησε τη σύλληψη και τη δημιουργία πολλών «αιρέσεων».

Η πρώτη, και από τις σημαντικές αιρέσεις, είναι εκείνη του Αρείου. Ο Άρειος ήταν στέλεχος του χριστιανικού κόσμου. Γεννήθηκε το 256 μ.Χ., δηλαδή τον 3ο αιώνα μ.Χ. Και ο Άρειος πίστευε ότι ένας είναι ο Θεός και ο Ιησούς είναι κτίσμα Θεού, και δεν είναι επομένως Θεός, αλλά κατά χάριν Θεού είναι Θεός. Επομένως στη σύλληψη του Αρείου, που εβραιίζει, διότι δίνει τη θεϊκή υπόσταση, την πραγματική θεϊκή υπόσταση μόνον στον Θεό, αλλά δέχεται ότι ο Ιησούς είναι Θεός κατά χάριν Θεού. Ο Ιησούς είναι υποδεέστερος του Πατρός και ο Άρειος δεν χρησιμοποιεί τη λέξη «Θεοτόκος» επομένως για την Παρθένο Μαρία, αλλά χρησιμοποιεί τη λέξη «Χριστοτόκος», διότι ο Ιησούς όταν γεννήθηκε ήταν άνθρωπος και έγινε Θεός κατά χάριν Θεού.

Τον επόμενο αιώνα, τον 5ο μ.Χ. αιώνα, πιο σημαντικός εκφραστής συλλήψεων σε σχέση με τον χριστιανισμό ήταν εκείνη του Νεστορίου. Ο Νεστόριος ήταν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Ο Νεστόριος γεννήθηκε το 428 μ.Χ., στον 5ο αιώνα μ.Χ. και υποστήριζε ότι ο Ιησούς ήταν ταυτοχρόνως άνθρωπος και Θεός, σε δύο φύσεις οι οποίες συνυπήρχαν, χωρίς όμως να είναι ενωμένες. Δηλαδή ο Ιησούς είχε δύο φύσεις: ως άνθρωπος και ως Θεός. Μαζί δρούσαν αυτές, αλλά είχε η κάθε μία τα χαρακτηριστικά της.

Ο χριστιανισμός, στους πρώτους του αιώνες, διαμόρφωσε μια ποικιλία συλλήψεων, η οποία τον συνοδεύει μέχρι σήμερα, αλλά, τελικά θα βρει έναν τρόπο να δημιουργήσει έναν κεντρικό κορμό συλλήψεων, που θα τον βοηθήσει να γίνει μεγάλη θρησκεία που σταδιακά θα διαδοθεί σε όλη τη γη.