Θεοδόσιος ο Μέγας

Μετά τον θάνατο του Ουάλη στη μάχη της Ανδριανούπολης το 378, αναγορεύτηκε αυτοκράτορας του Ανατολικού Κράτους ο Ισπανός στρατηγός Θεοδόσιος, που είχε νικήσει τους Σαρμάτες στην Παννονία. Ονομάστηκε Μέγας από την Εκκλησία για τις πολύτιμες υπηρεσίες του υπέρ της Ορθοδοξίας και του Χριστιανισμού γενικότερα.

Ο νέος αυτοκράτορας αφού κατόρθωσε να νικήσει τους Γότθους δεν συνέχισε τις πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον τους, αλλά υπέγραψε μαζί τους συνθήκη ειρήνης, σύμφωνα με την οποία οι Οστρογότθοι εγκαταστάθηκαν στην Παννονία (σημερινή Ουγγαρία) και οι Βησιγότθοι στην (Κάτω Μοισία) σημερινή Βουλγαρία.

Ο Θεοδόσιος καταγόταν από χριστιανική οικογένεια. Είχε μέτρια υγεία, η οποία επιδρούσε στον χαρακτήρα του, που ήταν ευμετάβλητος και απότομος. Διέθετε μεγάλες στρατιωτικές ικανότητες. Ήταν ένθερμος χριστιανός.

Το έτος 380 εξέδωσε ένα διάταγμα «περί καθολικής πίστης», στο οποίο μεταξύ των άλλων έλεγε ότι επιθυμούσε όλοι οι λαοί της αυτοκρατορίας να αποδεχθούν την θρησκεία εκείνη που διδάχθηκε από τον Απόστολο Πέτρο. Θεωρούσε τους οπαδούς αυτής της πίστης πραγματικούς Χριστιανούς, ενώ τους αρετικούς και τους ειδωλολάτρες τους χαρακτήριζε στραβούς, άμυαλους και πλανεμένους.

Ο Θεοδόσιος για να πραγματοποήσει καλύτερα το θρησκευτικό του πρόγραμμα συνεκάλεσε το 382 στην Κωνσταντινούπολη τη Β’ Οικουμενική Σύνοδο. Έπειτα από αυτήν την Σύνοδο, ο Θεοδόσιος καθιέρωσε τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία του Κράτους και στη συνέχεια πήρε σκληρά μέτρα εναντίον όχι μόνο προς τους ειδωλολάτρες, αλλά και προς τους Χριστιανούς που δεν ήταν Ορθόδοξοι.

Έκλεισε αρχαίους ναούς και δήμευσε περιουσίες τους, απαγόρευσε ειδωλολατρικά λατρευτικά έθιμα και τη λειτουργία ειδωλολατρικών σχολών. Κατήργησε τους Ολυμπιακούς αγώνες το 394 και έκλεισε τα μαντεία της Δωδώνης και των Δελφών. Επίσης έδωσε πολλά προνόμια στους Χριστιανούς και μόνο αυτούς διόριζε στις σημόσιες θέσεις.

Ο Θεοδόσιος στα εσωτερικά ζητήματα, υποστήριξε την τάξη των συγκλητικών και των βουλευτών δηλαδή, τη λεγόμενη διοικητική αριστοκρατία. Ιδιαίτερα προσπάθησε να αυξήσει τον αριθμό των βουλευτών και παράλληλα περιόρισε την δύναμη των μεγάλων γαιοκτημόνων, οι οποίοι προσπαθούσαν να εξαφανίσουν τη μικρή ελεύθερη ιδιοκτησία.

Ο Θεοδόσιος χρειαζόταν πολλά χρήματα για να αντιμετωπίσει τις επιδρομές των Γότθων και εσωτερικές επαναστάσεις, την κατασκευή μεγάλων κτισμάτων και τις σπατάλες της αυλής. Γι΄ αυτό επέβαλε σκληρούς φόρους με αποτέλεσμα να διαμαρτύρονται και να αγανακτούν οι φορολογούμενοι.

Οι φορολογικές αυτές πιέσεις προκάλεσαν μικροεπαναστάσεις και ταραχές στην Αντιόχεια το 387 και στη Θεσσαλονίκη το 390. Τελικά στους Αντιοχείς έδωσε αμνηστία στους επαναστάτες. Όχι όμως και στους Θεσσαλονικείς. Η φρουρά της Θεσσαλονίκης κάλεσε στον ιππόδρομο τον λαό και κατέσφαξε 7.000 πολίτες. Ο Θεοδόσιος μετάνιωσε για την διαταγή του, αλλά ήταν πια αργά.

Ο επίσκοπος Μεδιολάνων Αμβρόσιος τον κατηγόρησε γαι την απόφαση του, στέλνοντας του ένα γράμμα στο οποίο ανάμεσα στα άλλα έλεγε: «Το αμάρτημα σου δεν μπορεί να συγχωρηθεί παρά μόνο με δάκρυα και μετάνοια. Ούτε οι άγγελοι ούτε οι αρχάγγελλοι μπορούν να το συγχωρήσουν. Ο ίδιος ο Κύριος μόνο σε όσους μετανοούν δίνει συγχώρεση. Σε συμβουλεύω, σε ικετεύω, σε προτρέπω, σε παρακινώ. Δεν έχω το θάρρος να σου προσφέρω την Θεία Μετάληψη, αν θελήσεις να έλθεις στην Εκκλησία».

Ο αυτοκράτορας αναστατώθηκε από αυτόν τον έλεγχο. Άρχισε να βασανίζεται από τύψεις. Μια Κυριακή τόλμησε να πάει στην μητρόπολη των Μεδιολάνων για να ακούσει τη Θεία Λειτουργία και τότε ο Αμβρόσιος τον εμπόδισε να μπει στο ναό. Ο πανίσχυρος Θεοδόσιος ανίσχυρος μπροστά στον εκπρόσωπο της Εκκλησίας, όχι μόνο δεν αντέδρασε, αλλά συμμορφώθηκε στην ποινή της μετάνοιας που του επιβλήθηκε. Οκτώ μήνες μετά έγινε δεκτός στην εκκλησία, γονάτισε και ζήτησε συγνώμη.

Έτσι από την αναμέτρηση αυτής κοσμικής και θρησκευτικής εξουσίας νικήτρια βγήκε η δεύτερη, πράγμα που φανερώνει ότι αρχίζει ο Μεσαίωνας, οπότε ο κόσμος εξαρτάται πολύ από την Εκκλησία και τη Θρησκεία.

Τα μεγάλα προβλήματα, που αντιμετώπισε στα 15 χρόνια της βασιλείας του ο Θεοδόσιος, τον είχαν κουράσει και είχαν κλονίσει την υγεία του που δεν ήταν ιδιαίτερα καλή. Έτσι λοιπόν η υγεία του χειροτέρεψε από τις ψυχικές και σωματικές κακουχίες που πέρασε και μετά από σύντομη ασθένεια πέθανε το 395. Λίγο πριν τον θάνατό του μοίρασε την αυτοκρατορία στα παιδιά του, Αρκάδιο και Ονώριο.