Το 474π.Χ. ο Ιέρωνας Α’, τύρανννος των Συρακουσών, κατάφερε μία ένδοξη νίκη εναντίον του ετρουσκικού στόλου σην Κύμη, θέτοντας τέλος την ετρουσκική θαλασσοκρατία στην Τυρρηνία. Οι συνέπειες αυτού του γεγονότος ήταν πολύ σοβαρές για τις παράκτιες πόλεις που είχαν στηρίξει τον πλούτο τους στο εμπόριο. Η μαζική εισροή προϊόντων από την Ελλάδα άρχισε να μειώνεται και η Τυρρηνική Ετρουρία παρουσιάζει οκονομική και πολιτιστική συρρίκνωση. Απάντηση στην κρίση που έπληττε αυτά τα αστικά κέντρα ήταν η ανάπτυξη των πόλεων που βρίσκονταν στην ενδοχώρα, ενώ ταυτόχρονα αναζητούνταν νέες εμπορικές δίοδοι στην Αδριατική, όπως τα λιμάνια Άντρια και Σπίνα.
Η αρχιτεκτονική στράφηκε, κυρίως, στην ανοικοδόμηση ναών. Οι τάφοι παρουσιάζουν σημαντική επιπεδομετρική απλοποίηση. Πλέον υπάρχει μόνο ένας χώρος, με έναν πάγκο κατά μήκος των τοιχωμάτων για τις προσφορές. Τον αιώνα που ακολούθησε, χάρη στην επανεπιβεβαίωση της δύναμης της αριστοκρατίας συντελέστηκε μία σημαντική άνθηση. Κατασκευάστηκαν αμυντικά τείχη γύρω από τις πόλεις και χτίστηκαν μεγάλα κτίρια ναών όπως ο Άρα ντελά Ρετζίνα στην Ταρκουίνια, ο Μεγάλος Ναός του Βούλτσι και το ιερό Ντι Τσέλε στους Φαλέριους.
Η νέα αριστοκρατική τάξη άρχισε ξανά να οικοδομεί μεγαλόπρεπους τάφους, με στόχο να φιλοξενηθούν οι σωροί όλων των γενιών μιας οικογένειας. Αρκετή έμφαση δόθηκε στο ζευγάρι ιδρυτών της οικογένειας, οι οποίοι τοποθετούνταν στην κάτω πλευρά του νεκρικού θαλάμου.
Ιδιαίτερη σημασία για την ανοικοδόμηση της εποχής είναι ο Τάφος των Αναγλύφων, που χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 4ου π.Χ. αιώνα. Σε αυτό αναπαράγονται με ζωγραφισμένο στόκο όλα τα έπιπλα των ετρουσκικών κατοικιών (κρεβάτια, τραπέζια, μικροέπιπλα), τα όπλα (ασπίδες, περικεφαλαίες, περικνημίδες, ξίφη), τα μαγειρικά σκεύη και διάφορα άλλα οικιακά αντικείμενα καθημερινής χρήσης.
Ο Τάφος Φρανσουά του Βούλτσι ακολουθεί ένα επιπεδομετρικό σχέδιο που μας κάνει να ανακαλέσουμε τη διαρρύθμιση των αρχοντικών κατοικιών. Εκτός από το διάδρομο εισόδου, από τον οποίο μπαίνει κανείς σε δευτερεύοντες χώρους, υπάρχει άλλος ένας εγκάρσιος διάδρομος που δίνει πρόσβαση σε μία τετράγωνη αίθουσα, την επονομαζόμενη «πίνακα», η οποία οδηγεί στο δωμάτιο που προοριζόταν για τους ιδρυτές του τάφου.
Με πληροφορίες από: nationalgeographic