Αρχές του 18ου αιώνα σημειώθηκε νέος κύκλος πολεμικών αναμετρήσεων μεταξύ Αυστρίας και οθωμανικής αυτοκρατορίας. Οι καταστροφικές ήττες, που υπέστησαν οι Τούρκοι στα Βαλκάνια, έπεισαν τους ιθύνοντες στην Κωνσταντινούπολη να επισπεύσουν τη σύναψη ανακωχής. Ο αυστριακός αυτοκράτορας αναγκάστηκε λόγω εχθρικού ανοιχτού μετώπου στην δυτική Ευρώπη να ακολουθήσει την ίδια τακτική που είχα ακολουθήσει ο προκάτοχος του κατά τις παραμονές της συνθήκης του Κάρλοβιτς, να κλείσει το βαλκανικό μέτωπο για να αποσπάσει τις δυνάμεις του για να τις μεταφέρει στο δυτικό μέτωπο. Έτσι άνοιξε ο δρόμος για να υπογραφεί η συνθήκη του Πασάροβιτς.
Το καλοκαίρι του 1718 άρχισαν να συγκεντρώνονται στο σερβικό χωριό Πασάροβιτς, νοτιοανατολικά του Βελιγραδίου, οι εκπρόσωποι των εμπολέμων και των μεσολαβητριών δυνάμεων. Οι δυσκολίες της συμφωνίας δημιουργούνταν από το ένα μέρος εξαιτίας των αξιώσεων της Βιέννης να ενσωματώσει ολόκληρη σχεδόν τη Σερβία και τη Μολδοβλαχία και της Βενετίας να ανακτήσει χαμένε θέσεις στην Κρήτη και το Αιγαίο. Λόγω εξελίξεων στο δυτικό μέτωπο της Αυστρίας, η τελευταία περιόρισε τις βλέψεις της στο ήδη κατακτημένο Βελιγράδι, το Βανάτο και τη Μικρή Βλαχία. Οι Βενετοί απαιτούσαν το Ξηρόμερο στα δυτικά παράλια του ελλαδικού χώρου. οι Οθωμανοί, από την άλλη, σκλήρυναν τη στάση τους αλλά σε βάρος των βενετών στους οποίους απλά αναγνώρισαν κάποια προνόμια σαν αντιστάθμισμα στα χαμένα εδάφη τους.
Στις 21 Ιουλίου 1818 υπογράφηκε επίσημα η συνθήκη του Πασάροβιτς. Οι Αυστριακοί εφαρμόζοντας και πάλι το δόγμα του ut possidetis κέρδισαν το Βελιγράδι το Temesvar και μια λωρίδα σερβικού εδάφους στα νότια του Σάβου και του Δούναβη. Η Βενετία έχασε οριστικά την Αίγινα και την Τήνο, τα φρούρια της Σπιναλόγκας και της Σούδας και ολόκληρη την Πελοπόννησο. Διατηρούσε τα Κύθηρα, την Πρέβεζα, την Βόνιτσα, καθώς και τα ηπειρωτικά εξαρτήματα των Ιονίων Νησιών μαζί με τις κτήσεις της στις δαλματικές ακτές.
Ο πόλεμος που κράτησε μόνο τρία χρόνια (1715-1717) στάθηκε καταστροφικός τόσο για τη Βενετία, όσο και για την οθωμανική αυτοκρατορία. Η βενετική παρουσία στην ανατολική Μεσόγειο κατέρρευσε οριστικά και οι όποιες διατηρούμενες κτήσεις της Βενετίας μόνο αμυντική σημασία μπορούσαν να έχουν.
Για τους Έλληνες η συνθήκη του Πασάροβιτς ήταν η αρχή σημαντικών αλλαγών τόσο στον πολιτικό, όσο προπάντων στον οικονομικό και στον πολιτιστικό τομέα. Η ραγδαία κατάρρευση της βενετικής κυριαρχίας στις ελληνικές χώρες εκμηδένισε τις επαφές του ελληνικού κόσμου με τη Γαληνότατη Δημοκρατία. Από τώρα και στο εξής η Βενετία δεν μπορούσε να εμπνεύσει κανένα σχέδιο απελευθέρωσης της ελληνικής χερσονήσου ή του Αιγαίου. Έπαυε επίσης η συνεργασία των Ελλήνων αρματολών της Στερεάς και των Βενετών.
Οι ανωμαλίες που προκάλεσε ο τελευταίος βενετοτουρκικός πόλεμος και ο θεαματικός επίλογος του στις συγκρούσεις του Δούναβη θα λήξουν με την υπογραφή της συνθήκης του Πασάροβιτς κατά έναν τρόπο, που θα αποδειχθεί ιδιαίτερα ευνοϊκός για το οικονομικό και πολιτιστικό μέλλον του Ελληνισμού. Από το 1718 ως τον πρώτο ρωσοτουρκικό πόλεμο επί Αικατερίνης Β΄ (1768-1774) ο ελληνικός κόσμος θα γνωρίσει μια ασυνήθιστη για την ανατολική Μεσόγειο μακρόχρονη περίοδο ειρήνης.
Για διάστημα μισού αιώνα οι αυστροτουρκικές και ρωσοτουρκικές συγκρούσεις θα αφήσουν ουσιαστικά ανεπηρέαστο το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού κόσμου και θα του επιτρέψουν να επωφεληθεί από τα θετικά στοιχεία της συνθήκης του 1718. Με συγκεκριμένα άρθρα καθορίζονται οι όροι πάνω στους οποίους θα αναπτυσσόταν αμοιβαία το εμπόριο μεταξύ των υπηκόων των δύο συμβαλλομένων κρατών. Έτσι δημιουργήθηκαν συνθήκες που άνοιξαν νέους ορίζοντες στην εμπορική δραστηριότητα των λαών της νοτιοανατολικής Ευρώπης, ιδίως στους Έλληνες.
Με πληροφορίες από: https://www.ekdotikeathenon.gr/istopia-toy-ellhnikoy-ethnoys-p16.html