Η Σκύρος, η κρυψώνα του Αχιλλέα

Η Σκύρος, έχει υπό την «προστασία» της τις νησίδες Σκυροπούλα, Βάλαξα, Πλατύ, Σαρακηνό και πολλά βραχονήσια. Η Σκύρος έχει μήκος 15,5 μίλια και πλάτος 2-6,5 μίλια. Αποτελείται από δύο κορμούς που ενώνονται σε στενό ισθμό στο μέσο.

Πρωτεύουσα του νησιού με 1.800 κατοίκους είναι η πόλη της Σκύρου, που κατοικείται συνεχώς από τα προϊστορικά χρόνια. Η πόλη έχει λευκά σπίτια και είναι χτισμένη πάνω και γύρω από το λόφο του κάστρου. Εκκλησίες και ξωκκλήσια είναι διάσπαρτα σε όλο το νησί.

Η Βάλαξα, το μεγαλύτερο από τα νησιά που βρίσκονται κοντά στη Σκύρο, είναι ένας πελώριος όγκος μαρμάρου άριστης ποιότητας. Στο Νότο, η νησίδα καταλήγει στο ακρωτήριο Λατομείο και στον Βορρά χωρίζεται από τη Σκύρο με τον στενό πορθμό Διαπόρι. Η Σκύρος είναι ένα νησί εύφορο κυρίως στο βορειοδυτικό τμήμα του και παράγει σιτηρά, φάβα, σταφύλι, κρασί, μέλι, εσπεριδοειδή και σύκα. Από τα άλλα προϊόντα του είναι τα σφάγια, το φημισμένο συριανό τυρί, το κάρβουνο και τα μάρμαρα.

Ο προϊστορικός οχυρωμένος οικισμός στον όρμο Παλαμάρι ανήκει στην Πρώιμη και Μέση Χαλκοκρατία (2500-1800π.Χ.). Οι λαξευτοί τάφοι στο Μαρκέσι και η Επισκοπή, ερείπια του ναού της Παναγίας που χτίστηκε το 895 την εποχή του Λέοντος του Σοφού, αποτελούν σημαντικά αξιοθέατα. Η εκκλησία πιθανολογείται ότι χτίστηκε στα στη θέση του αρχαίου ναού της Αθηνάς.

Η Σκύρος του Αχιλλέα

Ο Ηρακλής απελευθέρωσε τον Θησέα από τον Άδη, όπου ήταν φυλακισμένος. Ο Θησέας, όταν επέστρεψε στην Αθήνα, την βρήκε ανάστατη. Οι Αθηναίοι γκρίνιαζαν για όλους και για όλα και κάποιος άλλος βρισκόταν στο θρόνο. Ο Θησέας τους παράτησε και στα πατρικά κτήματα του, στη Σκύρο, όπου ο Λυκομήδης αρχικά τον καλοδέχτηκε. Φοβήθηκε, όμως, ότι ο Θησέας θα του δημιουργούσε μπελάδες και μόλις βρήκε ευκαιρία τον έριξε από τον βράχο. Τον έθαψαν επί τόπου. Σήμερα δείχνουν το σημείο του φόνου στη θέση Βράχος του Αντρειώτη.

Ο Λυκομήδης ζούσε ακόμα όταν οι Αχαιοί ετοιμάζονταν να εκστρατεύσουν στην Τροία. Στο παλάτι του η Θέτιδα είχε κρύψει τον Αχιλλέας, καθώς φοβόταν πως αν τον άφηνε να πάει στην Τροία, θα σκοτωνόταν. Ο Οδυσσέας έμαθε ότι ο Αχιλλέας κρυβόταν στη Σκύρο ντυμένος με γυναικεία ρούχα. Έφτασε στη Σκύρο ως πραματευτής και ζήτησε την άδεια του βασιλιά να δείξει στα κορίτσια του παλατιού την πραμάτεια του. Ο Οδυσσέας έκρυψε ανάμεσα στα υφάσματα ένα σπαθί και μια ασπίδα. Τα κορίτσια αδιαφόρησαν για τα όπλα και έδειξαν ενδιαφέρον για τα υφάσματα, ο Αχιλλέας, όμως, αδιαφόρησε για τα υφάσματα και έδειξε ενδιαφέρον για τα όπλα.

Την κατάλληλη στιγμή οι σύντροφοι του Οδυσσέα άρχισαν να σαλπίζουν στην αυλή και να κάνουν θόρυβο όμοιο με μάχη. Ο Αχιλλέας πέταξε τα γυναικεία ρούχα, άρπαξε ασπίδα και σπαθί και ρίχτηκε στη μάχη. Είχε προδοθεί. Η μοίρα του τον οδηγούσε στην Τροία.

Η Σκύρος στο πέρασμα του χρόνου

Στα 468π.Χ., ο στρατηγός Κίμων ο Αθηναίος κυρίευσε τη Σκύρο, έδιωξε τους κατοίκους και εγκατέστησε Αθηναίους κληρούχους. Ο ίδιος είπε πως εντόπισε τον τάφο του Θησέα, ξέθαψε τα οστά και τα μετέφερε στην Αθήνα. Τα τοποθέτησαν στο σημείο που βρίσκεται το Θησείο. Η Σκύρος έμεινε στους Αθηναίους για πάνω από έναν αιώνα. Γύρω στο 340π.Χ. υποτάχθηκε στους Μακεδόνες, στην κατοχή των οποίων έμεινε ως το 196π.Χ. Τότε την κατέλαβαν οι Ρωμαίοι και τη χάρισαν στους Αθηναίους.

Τους επόμενους αιώνες ακολούθησε την τύχη της Αθήνας και κατά τη διάρκεια της ρωμαιοκρατίας αλλά και στα βυζαντινά χρόνια. Όταν η Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Φράγκων, η Σκύρος κατοχυρώθηκε στο Λατίνο αυτοκράτορα, Βαλδουίνο. Αργότερα έγινε κτήμα των αδελφών Γκίζι, που την κατέλαβαν λίγο μετά από την κατάληψη της Τήνου και της Μυκόνου. Τον 16ο αιώνα πέρασε στα χέρια των Τούρκων. Ελευθερώθηκε μαζί με την Εύβοια.

Τα «σκυριανά»

Έκφραση του σπουδαίου πολιτισμού που αναπτύχθηκε στη Σκύρο και απέκτησε ιδιαίτερο τοπικό χρώμα είναι η χαρακτηριστική αρχιτεκτονική που παρουσιάζει αξιοθαύμαστη πρωτοτυπία. Με τα σπίτια των Σκυριανών να στολίζονται με αντικείμενα τέχνης από κεραμικά ως υαλικά, περίφημα ξυλόγλυπτα, χαλκώματα, υφαντά και περιζήτητα κεντήματα. Τα σκυριανά έπιπλα έφτασαν να βρίσκονται στο κέντρο ενδιαφέροντος ελληνικών και ξένων πόλεων.

Πουθενά αλλού στην Ελλάδα η λαϊκή Τέχνη δεν έφτασε σε τέτοια τελειότητα όσο στη Σκύρο. Και η τοπική φορεσιά, η γυναικεία ιδίως, είναι από τις ωραιότερες, γραφικότερες και πλουσιότερες της χώρας. Η λαϊκή Τέχνη της Σκύρου πέρασε μια περίοδο κάμψης, αλλά χάρη στον τουρισμό και τη ζήτηση διασώθηκε από εργαστήρια και οικοτεχνία.

Στην Πλατεία Ελευθερίας δεσπόζει το άγαλμα της Αιώνιας Ποίησης, αφιερωμένο στον ποιητή Ρόμπερτ Μπρουκ. Ο Ρόμπερτ Μπρουκ γεννήθηκε στην Αγγλία το 1887. Μεγαλώνοντας έγινε ένας από τους καλύτερους ποιητές της γενιάς του. Ποιήματα του μεταφράστηκαν και στα ελληνικά. Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, κατατάχθηκε εθελοντής στο Ναυτικό.

Στα 1915, υπηρετούσε σε πλοίο στο Αιγαίο, μετέχοντας στην εκστρατεία στα Δαρδανέλλια. Έπαθε ηλίαση. Στις 23 Απριλίου 1915 πέθανε ανοιχτά της Σκύρου. Ήταν μόλις 28 ετών. Οι Βρετανοί μετέφεραν τη σορό του στη Σκύρο, όπου και θάφτηκε (στη θέση Στενό). Τον θυμήθηκαν χρόνια μετά τη λήξη του πολέμου. Ένας διεθνής έρανος οργανώθηκε. Ο Έλληνας γλύπτης Μιχαήλ Τόμπρος φιλοτέχνησε το ωραίο μνημείο. Αποκαλύφθηκε σε επίσημη τελετή, στις 5 Απριλίου 1931.