Από όλα τα πνεύματα που συνδέονταν με συγκεκριμένη τοποθεσία η ρουσάλκα είναι το πιο πολύπλοκο. Η προέλευση του ονόματος ρουσάλκα παραμένει αδιευκρίνιστη, μολονότι σύμφωνα με τους σύγχρονους μελετητές ανάγεται στην αρχαία σλαβική γιορτή προς τιμή των νεκρών που λεγόταν ρουσάλι.
Οι περιγραφές σε ολόκληρη τη Ρωσία παρουσιάζουν τις ρουσάλκι σαν ελκυστικές νεαρές γυναίκες, άυλες κούκλες με λεπτεπίλεπτα, χλωμά πρόσωπα και διαυγή επιδερμίδα, ένδειξη ότι ήταν πνεύματα, αλλά και ότι είχαν ζήσει για πολύ καιρό βαθιά κάτω από την επιφάνεια των λιμνών ή των ποταμών, μακριά από το φως του ήλιου.
Οι ρουσάλκι είχαν συχνά πράσινα μαλλιά, όμοια με τα φύκια και τις πρασινάδες στις όχθες των ποταμών, όπου έπαιζαν τις νύχτες με πανσέληνο. Σε άλλες περιπτώσεις τα μαλλιά τους ήταν ανοιχτά ξανθά ή και σκούρα. Το πιο σημαντικό όμως ήταν ότι η ρουσάλκα άφηνε τα μαλλιά της ξέπλεκα και ασκέπαστα. Αυτό για τους Ρώσους συνδεόταν με το υπερφυσικό, καθώς ούτε οι μάγισσες σκέπαζαν ο κεφάλι τους. Ή με το μοιραίο, καθώς οι νύφες την προηγούμενη μέρα του γάμου τους άφηναν τα μαλλιά τους λυτά, όπως ακριβώς και οι νεκρές στο φέρετρο.
Οι ρουσάλκι μπορούσαν να μεταμορφωθούν σε νεροπούλια και μερικές φορές είχαν νηκτικές μεμβράνες στα πόδια τους σαν τις πάπιες. Φαίνεται ότι τριγυρνούσαν χωρίς ρουχισμό ή υποδήματα, ή φορούσαν μόνο έναν λεπτό χιτώνα χωρίς ζώνη. Η λεπτομέρεια αυτή μαζί με τα ξέπλεκα μαλλιά υποστηρίζει την αντίληψη ότι οι ρουσάλκι ήταν ακάθαρτα όντα. Για τους Ρώσους χωρικούς η ένδυση αυτή παραβίαζε την πολιτισμένη χριστιανική συμπεριφορά.
Ενώ, ο ντομοβόι, ο λέσι και ο βοντιανόι ήταν κατεξοχήν αρσενικά όντα, που περιστασιακά είχαν θηλυκά ισοδύναμα ή συζύγους, οι ρουσάλκι ήταν αναντίρρητα θηλυκά πλάσματα. Είχαν όμοιες ασχολίες και ενδιαφέροντα με τις νεαρές χωριατοπούλες. Απολάμβαναν το τραγούδι, το χορό, χαχάνιζαν, θορυβούσαν και κουβέντιαζαν μεταξύ τους. Έφτιαχναν κούνιες από κλωνάρια που τα έδεναν μεταξύ τους και κρέμονταν πάνω από το νερό. Μπορούσε να τις δει κανείς να αυτοθαυμάζονται στον καθρέφτη και να χτενίζουν τα μαλλιά τους με μαγικές χτένες από τις οποίες έτρεχαν ποταμάκια νερό. Έπλεναν τα μαλλιά τους στην όχθη του ποταμού και έγνεθαν μόνες τους για να φτιάξουν ρούχα να καλύψουν την γύμνια τους.
Οι ρουσάλκι ήταν ευάλωτες στο κρύο. Ο κόσμος τις λυπόταν. Οι χωριάτισσες κρεμούσαν γι΄ αυτές στα δέντρα ύφασμα, κλωστή ή πετσέτες ως δώρα. Όμως ταυτόχρονα τις φοβούνταν κιόλας, γιατί δεν είχαν αγάπη μέσα τους. Έτσι, γίνονταν εκδικητικές φόνισσες που σαγήνευαν τους νεαρούς άνδρες με τις γυμνές τους χάρες. Σαν σειρήνες τους υπνώτιζαν με το τραγούδι τους ή φώναζαν νωχελικά τα ονόματα τους καθώς έκαναν κούνια στα κλαδιά των δέντρων. Οι άνδρες που ανταποκρίνονταν παρασύρονταν στο νερό και πνίγονταν.
Βέβαια, οι ρουσάλκι δεν σκότωναν πάντα τα αρσενικά θύματα τους, αλλά κρατούσαν την πραγματική τους κακία για τις νεαρές γυναίκες. Καμιά φορά άρπαζαν κάποιο νεαρό από τις μασχάλες και τον γαργαλούσαν ανελέητα. Αυτή η συμπεριφορά ήταν τόσο συνήθης για τις ρουσάλκι και που σε ορισμένες περιοχές της Ρωσίας λέγονταν «γαργαλήστρες». Υπήρχαν επίσης θρύλοι για νεαρούς άνδρες που ερωτεύονται ρουσάλκι και κατάφερναν να συνάψουν σχέση μαζί τους, ακόμα και να κάνουν παιδιά. Όμως τέτοιοι δεσμοί κανονικά κατέληγαν σε τραγωδίες και σε θανάτους μωρών.
Αν και η σύνδεση των ρουσάλκι με το νερό είναι αναμφισβήτητη, η παρουσία τους και κυρίως η δύναμη επιρροής τους σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία είναι λιγότερο εμφανείς σε σχέση με τους ντομοβόι, λέσι ή βοντιανόι. Γενικά πιστευόταν ότι κατά τους χειμερινούς μήνες οι ρουσάλκι παρέμεναν κάτω από τα παγωμένα ποτάμια και ότι μόνο την άνοιξη σκαρφάλωναν στη στεριά, όπου ζούσαν σε μερικές περιπτώσεις μέχρι το φθινόπωρο.
Πιστευόταν επίσης ότι κατά τη λεγόμενη «εβδομάδα της ρουσάλκα», την εβδομάδα πριν ή μετά την ορθόδοξη γιορτή της Αγίας Τριάδας (Τρόιτσα), οι ρουσάλκι βρίσκονταν και στη στεριά και στο νερό. Γι’ αυτό οι χωρικοί απέφευγαν να πηγαίνουν στα χωράφια τους εκείνη την περίοδο. Λεγόταν ότι οι ρουσάλκι αγαπούσαν ιδιαίτερα τα χωράφια όπου άνθιζε η σίκαλη. Άλλοι αναφέρουν την ευεργετική επίδραση των ρουσάλκι στην ανάπτυξη της βλάστησης και άλλοι το αντίθετο, ότι δηλαδή οι ρουσάλκι, όπως οι μάγισσες, μπορούσαν να στείλουν κακοκαιρία και να καταστρέψουν τα σπαρτά.
Η ανάδυση των ρουσάλκι από το νερό στη γιορτή της Αγίας Τριάδας είναι εντελώς φυσιολογική. Το Σάββατο πριν την Κυριακή της Αγίας Τριάδας ήταν μία από τις μέρες που όριζε η εκκλησία ως προγονική, μέρα, όπου τελούνταν επιμνημόσυνες δεήσεις για τις ψυχές των νεκρών. Η Πέμπτη μέρα της εβδομάδας της ρουσάλκα ήταν η ημέρα ανάμνησης των πρόωρα χαμένων νεκρών.
Για να εξασφαλιστεί η επιστροφή των ρουσάλκι στις κατοικίες τους στο νερό, τελούνταν τελετές για να τις διώξουν. Επέλεγαν ένα νεαρό κορίτσι που παρίστανε τη ρουσάλκα που θα οδηγούσε την πομπή στα χωράφια τα σπαρμένα με σίκαλη, όπου στήνονταν ένα θορυβώδες και χαοτικό «παιχνίδι». Η υποτιθέμενη «ρουσάλκα» προσπαθούσε να πιάσει κάποιους από το πλήθος και να τους γαργαλήσει, ενώ το πλήθος φωνασκούσε και χτυπούσε μεταλλικά σκεύη και μαστίγια και κουνούσε σκούπες και τσιμπίδες προσπαθώντας να τη ρίξει στο ποτάμι.
Τα ρωσικά πνεύματα του τόπου είναι όντα πολυδιάστατα με πολλές λειτουργίες.Πέρα από τον ρόλο τους ως φυλάκων των γαιών, αυτά τα μυθικά όντα ήταν επίσης συνδεδεμένα με τις παραδοσιακές αντιλήψεις για τους νεκρούς. Ο ντομοβόι σχετιζόταν με τον τυχερό νεκρό που έφευγε από αυτόν τον κόσμο μέσα από τη ασφάλεια του σπιτιού του στο τέλος της φυσιολογικής ζωής. Αντίθετα, ο βοντιανόι, ο λέσι και η ρουσάλκα σχετίζονταν με εκείνους που βρήκαν πρόωρο και βίαιο θάνατο στα ποτάμια, στους βάλτους και στα δάση και που παρέμεναν στα όρια του κόσμου πέρα από τον θάνατο.
