Η νεοανακτορική περίοδος στην Κρήτη χωρίζεται σε τρεις φάσεις, η πρώτη (1700π.Χ.-1600π.Χ.) είναι η περίοδος της ανασυγκρότησης και την προπαρασκευής, η δεύτερη (1600π.Χ.-1500π.Χ.) είναι η περίοδος των μεγάλων κατακτήσεων, το απόγειο της δόξας, και η τρίτη (1500π.Χ.-1400π.Χ.) είναι η φάση της εξάπλωσης και των δημιουργικών επιδράσεων στους μεσογειακούς πληθυσμούς και ιδιαίτερα στους Αχαιούς των Μυκηνών.
Μεγαλοπρεπή ανακτορικά συγκροτήματα πολυώροφα και δαιδαλώδη, χρίζονται σε όλα τα μεγάλα κέντρα της μινωικής Κρήτης. Το ανάκτορο της Κνωσού καλύπτει έκταση 22.000 τ.μ., υψώνεται σε τρεις ή τέσσερις ορόφους και έχει 1.400 δωμάτια. Στη Φαιστό και στα Μάλια τα ανάκτορα καλύπτουν έκταση 9.000 τ.μ. και στη Ζάκρο 7-8.000 τ.μ.. Δεν αποτελούν σύνολο μικρών κτισμάτων, αλλά είναι ενιαία σύνολα ανακτόρων.
Τα μεγάλα αυτά ανακτορικά συγκροτήματα ανταποκρίνονται στην διπλή ιδιότητα των κυρίων τους, την πολιτική και την θρησκευτική. Οι πόλεις αναπτύσσονται γύρω από αυτά και είναι πολυάνθρωπες. ο Έβανς πίστευε ότι η Κνωσός ήταν μία πόλη των 80-100.000 κατοίκων. Ένα πλούσιο και καλά οργανωμένο οδικό δίκτυο συνδέει τα κέντρα της μινωικής Κρήτης.
Παράλληλα με την ανακτορική αρχιτεκτονική αναπτύσσεται και η ταφική αρχιτεκτονική. Την εποχή αυτή χρησιμοποιούνται λαξευτοί «θαλαμοειδείς» τάφοι σε μαλακούς βράχους και σε πολυποίκιλες μορφές, που σε ορισμένες περιπτώσεις αποτελούν νεκροταφεία. Αυτοί οι τάφοι χρησιμοποιούνται χωρίς μεταβολή και κατά τους μετανακτορικούς χρόνους (μετά το 1400π.Χ.). Η νεκρική λατρεία υπάρχει και εδώ όπως, μαρτυρούν κτερίσματα που βρέθηκαν στους τάφους.
Η ζωγραφική, κατά την νεοανακτορική περίοδο, γνωρίζει μεγάλη άνθηση, είτε ως τοιχογραφία, είτε ως κεραμεική ζωγραφική (αγγειογραφία). Τα θέματα είναι κοινωνικά (συμπόσια, χοροί, πανηγύρια), θρησκευτικά (ταυροκαθάψια) ή καθαρά νατουραλιστικά (άνθη, φυτά, ζώα, ψάρια, θαλασσινά θέματα). Είναι χαρακτηριστική η παντελής απουσία του πολεμικού στοιχείου.
Η λιθογραφία και η μικρογλυπτική έφτασαν στο απόγειο τους. Χρησιμοποιούνται πετρώματα, όπως μάρμαρο, οψιανός, βασάλτης, αλάβαστρο, στεατίτης, πορφυρίτης, που μεταβάλλονται από τεχνίτες σε αγγεία. Στην σφαγιδογλυφία τα θέματα αντλούνται από τη φύση ή από τη λατρευτική ζωή. Πολλές από αυτές τις σφραγίδες χρησιμοποιήθηκαν ως φυλακτά, μαγικά περίαπτα και αποτρεπτικά των κακοποιών πνευμάτων σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής.
Η πλαστική της εποχής παράγει ειδώλια. Χρησιμοποιείται η φαγεντιανή, ένα είδος πορσελάνης, το χρυσάφι, το ελεφαντόδοντο, ο χαλκός και λιγότερο τα πετρώματα. Στον «ταυροκαθάπτη» της Κνωσού, πρώτη φορά στην παγκόσμια τέχνη, η ανθρώπινη μορφή αποδίδεται ελεύθερη στο χώρο και μετέωρη.
Η νεοανακτορική περίοδος τελειώνει με την καταστροφή του ωραίου αυτού πολιτισμού, που προήλθε πιθανότατα από σεισμούς που προκλήθηκαν από έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας περί το 1500-1450π.Χ. Τα μινωικά κέντρα καταστράφηκαν και οι συνθήκες που δημιουργήθηκαν επέτρεψαν την επέμβαση των Αχαιών στην Κρήτη.
Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών
[…] πτηνό της μινωικής θρησκείας «γρυψ» που κοσμεί την αίθουσα του θρόνου του Μίνωα. Έχει σώμα λιονταριού, φτερά και κεφάλι […]