Η μάχη του Μαραθώνα η νεότερη είναι πολεμική αναμέτρηση μεταξύ των 3.000 Οθωμανών Τούρκων του Ομέρ Πασά και 600 Ελλήνων υπό τον Γιάννη Γκούρα, στην πεδιάδα του Μαραθώνα, εκεί όπου ο Μιλτιάδης είχε νικήσει τον στρατό των Περσών το 490 π.Χ. Η δεύτερη μάχη του Μαραθώνα έγινε στις 5 Ιουλίου 1824 και έληξε, όπως και η πρώτη, με επικράτηση των ελληνικών όπλων.
Τον Ιούνιο του 1824 ο πασάς της Καρύστου Ομέρ έλαβε εντολή να στραφεί κατά της Αττικής, σε μια εποχή που οι Έλληνες σπαράζονταν από εμφύλιες έριδες. Την ίδια περίοδο, ο πρόεδρος του Εκτελεστικού, Γεώργιος Κουντουριώτης, όρισε φρούραρχο της Ακρόπολης τον δυναμικό οπλαρχηγό Γιάννη Γκούρα.
Πράγματι, στις αρχές Ιουλίου ο Ομέρ Πασάς αποβιβάστηκε στον Ωρωπό με 3.000 άνδρες, εκ των οποίων οι 2.000 γενίτσαροι, πυροβολικό και ιππικό. Αφού λεηλάτησε τη γύρω περιοχή, κατευθύνθηκε προς την Αθήνα. Μόλις πληροφορήθηκε το γεγονός ο Γκούρας συγκρότησε σώμα από 600 άνδρες, με τη συμμετοχή των χιλιάρχων Μαμούρη, Ρούκη και Πρεβεζιάνου και αποφάσισε να αναχαιτίσει τους Οθωμανούς στον Μαραθώνα. Στις 3 Ιουλίου 1824 κατέλαβε τον λοφίσκο (τύμβο) της πεδιάδας του Μαραθώνα με το παλαιό τείχος, από όπου θα περνούσε αναγκαστικά ο Ομέρ με τον στρατό του.
Οι πρώτες αψιμαχίες μεταξύ των δύο αντιπάλων έγιναν στις 5 Ιουλίου 1824 και ακολούθησαν τρεις εφορμήσεις του ιππικού και του πεζικού των γενιτσάρων εναντίον του παλαιού τειχίσματος, που αποκρούσθηκαν όμως από τους Έλληνες. Οι τουρκικές απώλειες ήταν σημαντικές. Ο Ομέρ, πολεμώντας στο πλευρό των ανδρών του, προσπαθούσε να τους εμψυχώσει. Σε κάποια φάση άφησε ελεύθερο το πεδίο για να παρακινηθούν οι Έλληνες σε ακίνδυνη φυγή. Εκείνοι όμως συνέχισαν να μάχονται με καρτεροψυχία. Ο αγώνας εξελισσόταν αμφίρροπος, όταν οι Έλληνες αντίκρισαν σε μικρή απόσταση απρόσμενη ενίσχυση.
Ο στρατηγός Δ. Ευμορφόπουλος, που ως τότε βρισκόταν στον Ισθμό, έτρεξε να βοηθήσει τους Αθηναίους. Η παρουσία του τούς όπλισε με νέα δύναμη και ο Γκούρας μαζί με τον Ρούκη και τους άνδρες τους πήδηξαν από το περιτείχισμα και όρμησαν εναντίον των Τούρκων που αιφνιδιασμένοι από την αναπάντεχη επίθεση τράπηκαν σε φυγή κυνηγημένοι από τους Έλληνες και αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 260 νεκρούς, τον αρχηγό των γενιτσάρων Ιμπραήμ και άλλους αξιωματικούς, καθώς και πλούσια λάφυρα, όπλα και δύο σημαίες. Έτσι έληξε η μάχη του Μαραθώνα η νεότερη.
Μετά τη μάχη του Μαραθώνα ο Γκούρας με επιστολή του προς τους δημογέροντες των Αθηνών χαρακτήρισε τη νίκη του ανώτερη σε ηρωισμό από εκείνη της Γραβιάς (8 Μαΐου 1821), γιατί «ενίκησαν εκεί όπου ενίκησε πάλαι ποτέ και ο Μιλτιάδης».
Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών