Η μάχη του Δραγατσανίου

Στις παραδουνάβιες ηγεμονίες οι μάχες συνεχίστηκαν ως το καλοκαίρι του πρώτου έτους της Επανάστασης. Η καθοριστική μάχη στις εκεί περιοχές ήταν η μάχη του Δραγατσανίου, η οποία κατέληξε σε οικτρή ήττα των Ελλήνων και επέφερε την διάλυση του Ιερού Λόχου.

Το βράδυ της 6ης Ιουνίου ο Γεωργάκης Ολύμπιος είχε συναντήσει τον Βασίλη Καραβιά στις προφυλακές, όπου ο γενναίος και ορμητικός αυτός αξιωματικός βρισκόταν με 800 ιππείς, και του είχε συστήσει επιτακτικά να μην προκαλέσει μάχη με τον εχθρό, ώστε να δοθεί καιρός να αναλάβουν δυνάμεις οι ταλαιπωρημένοι από τις βροχές και από την πείνα στρατιώτες, να προλάβουν να συγκεντρωθούν όλα τα τμήματα του στρατού και να φθάσει ο ίδιος ο Υψηλάντης. Ο Καραβιάς, όμως, την επομένη, στις 7 Ιουνίου, ενήργησε αντίθετα από την διαταγή του αρχιστρατήγου και προς όλες τις παραινέσεις.

Ο Τούρκος αρχηγός στο Δραγατσάνι Καρά Φεΐζ, για να αντιμετωπίσει τα ελληνικά στρατεύματα που έφθασαν στην περιοχή, άρχισε οχυρώσεις με κατασκευή μικρών χαρακωμάτων και με πυρπόληση κατοικιών του χωριού. Ο Καραβιάς νομίζοντας ότι η πυρπόληση των κατοικιών θα γενικευόταν και σήμαινε άρα επικείμενη φυγή του εχθρού, σκέφτηκε πως δεν έπρεπε να χάσει την ευκαιρία μιας βέβαιης νίκης και της σχετικής προσωπικής δόξας. Έτσι, αψηφώντας διαταγές και παραινέσεις, συγκέντρωσε το τμήμα του και προχώρησε στην πεδιάδα γύρω στο μεσημέρι της με σκοπό να καταδιώξει τους Τούρκους που θα έφευγαν.

Σε απόσταση μιάμισης ώρας από τη θέση του Καραβιά βρισκόταν το χωριό Δραγατσάνι και σε απόσταση τριών τετάρτων από αυτό η Μονή Σερμπανεστίου. Ο Καραβιάς έφθασε εμπρός από τη Μονή. Οι έγκλειστοι εκεί Τούρκοι ειδοποίησαν αμέσως τους οχυρωμένους στις άλλες τρεις Μονές, ζητώντας να σπεύσουν να τους βοηθήσουν. Η βοήθεια όμως καθυστερούσε και θορυβημένοι από τις απειλές του Καραβιά και τις επιθέσεις των ιππέων του, πιστεύοντας εξάλλου ότι θα έφταναν σύντομα και άλλες στρατιωτικές μονάδες του Υψηλάντη, αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τη Μονή.

Αλλά τότε εμφανίστηκαν οι τουρκικές ενισχύσεις από τις τρεις άλλες Μονές, 1.500 άνδρες περίπου, και επέπεσαν εναντίον του ακάλυπτου εμπρός στη Μονή στρατιωτικού τμήματος, που με την αιφνιδιαστική αυτή επίθεση εναντίον των υπερδιπλάσιων δυνάμεων του εχθρού βρέθηκε απότομα σε δεινή θέση, περιήλθε σε αταξία και είχε βαριές απώλειες.

Προς βοήθεια του έσπευσε ο Ιερός Λόχος, που έτυχε να είναι στρατοπεδευμένος όχι πολύ μακριά, και μαζί του 100 ιππείς. Οι Ιερολοχίτες συγκεντρώθηκαν ταχύτατα και κινήθηκαν προς το πεδίο της μάχης με ενθουσιασμό, αν και ήταν πολύ ταλαιπωρημένοι από τις κακουχίες και την πείνα.

Η προσπέλαση των Ιερολοχιτών προς τις θέσεις του εχθρού έγινε με βήμα ταχύ, παρά τη βροχή, και υπό τους ήχους του εμβατηρίου των εταιριστών. Άρχισαν τη μάχη, ενώ ακόμη πολεμούσαν ο Καραβιάς και οι εξήντα ιππείς που του είχαν απομείνει και άλλες μικρές ομάδες πολεμιστών που είχαν προστρέξει, εναντίον των αριθμητικά υπέρτερων Τούρκων. Σύντομα, όμως, οι ομάδες αυτές όπως και ο Καραβιάς και οι ιππείς του υποχώρησαν.

Παρέμεινε ο Ιερός Λόχος μόνος σχεδόν σε αναπεπταμένο πεδίο εναντίον οκταπλάσιων εχθρών: των Τούρκων της Μονής Σερμπανεστίου και των άλλων τριών Μονών και των Τούρκων του Δραγατσανίου που έφθασαν υπό τον Καρά Φεΐζ στο πεδίο της μάχης. Ο Ιερός Λόχος πολέμησε χωρίς κάμψη του ηθικού του. Όταν οι εχθροί προσπάθησαν να διασπάσουν τον Λόχο, οι Ιερολοχίτες πολεμούσαν και με τις λόγχες τους. «Παραδοθήτε! Σας εγγυώμαι την ζωήν», φώναζε ο Καρά Φεΐζ, «Οι Έλληνες δεν παραδίδωνται» απαντούσαν ομόφωνα οι Ιερολοχίτες.

Οι απώλειες των Ελλήνων στην απρόβλεπτη αυτή μάχη ήταν βαρύτατες. Η καταστροφική αυτή μάχη του Δραγατσανίου μπορούσε και έπρεπε να έχει αποφευχθεί. Ματαίωσε την εφαρμογή του πολεμικού σχεδίου του Αλέξανδρου Υψηλάντη, που, αν πραγματοποιούνταν, θα έφερνε πιθανότατα λαμπρή νίκη, θα αναπτέρωνε έτσι το φρόνημα του επαναστατικού στρατού και θα έδινε ίσως ευτυχέστερη τροπή στον Αγώνα. Προπάντων, όμως, έφερε κατάρρευση του ηθικού του δοκιμασμένου ήδη στρατού αυτού και τελικά επέφερε τη διάλυση του.

Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών