Η μάχη της Δοϊράνης διεξήχθη στις 22-23 Ιουνίου 1913. Ήταν μι αμάχη των Βαλκανικών πολέμων. Συνέχεια της μάχης του Κιλκίς -Λαχανά.
(Λαϊκή απεικόνιση)
Η βουλγαρική φάλαγγα που υποχωρώντας από το Κιλκίς κατευθυνόταν προς τη Δοϊράνη, απαρτιζόταν από τη 3η ταξιαρχία της 3ης μεραρχίας και από το 50ο σύνταγμα πεζικού, δηλαδή συνολικά από 11 τάγματα με το ανάλογο πυροβολικό. Σύμφωνα με τη διαταγή του βουλγαρικού επιτελείου μεταφέρθηκε στην περιοχή της Δοϊράνης-Γευγελής η 1η ταξιαρχία της 6ης μεραρχίας, που έδρευε στη Στρώμνιτσα, ενταγμένη στην 4η βουλγαρική στρατιά. Οι δυνάμεις αυτές οργάνωσαν αμυντική τοποθεσία στα υψώματα νότια από τη Δοϊράνη πάνω από το χωριό Βλαντάγια.
Το ελληνικό Γενικό Επιτελείο, μετά τη διπλή νίκη της 21η Ιουνίου, έθεσε σαν άμεσο αντικειμενικό σκοπό την όσο το δυνατόν ταχύτερη εκκαθάριση όλης της περιοχής δυτικά του Στρυμόνα και νότια του Μπέλες από εχθρικές δυνάμεις και την απώθηση τους προς τα βορειοανατολικά, ώστε να επιτευχθεί επαφή με τους Σέρβους. Για το σκοπό αυτό στις 22 Ιουνίου όλες οι μεραρχίες του αριστερού και του κέντρου διατάχθηκαν να συνεχίσουν την πορεία τους προς τα βόρεια.
Στις 4:30 το πρωί της 23 Ιουνίου εκδηλώθηκε αιφνιδιαστική απόπειρα των Βουλγάρων να ανακαταλάβουν τη γέφυρα του Στρυμονικού. Ο αιφνιδιασμός απέτυχε και η 7η μεραρχία, αφού άφησε δύο τάγματα στην Κουμαριά για να επιτηρούν τη γέφυρα συνέχισε την πορεία της. Αργότερα επέστρεψε στην περιοχή Κουμαριάς-Στρυμονικού, γιατί υπήρχαν πληροφορίες ότι βουλγάρικες ενισχύσεις από το Σιδηρόκαστρο κατευθύνονταν προς τις Σέρρες και το Στρυμονικό. Την ίδια μέρα η 1η μεραρχία προωθήθηκε προς την Καγιάλη και η 6η μέχρι το Κιοσελή. Τρεις από τις υπόλοιπες μεραρχίες συνέχισαν στις 22 και 23 Ιουνίου την πορεία τους απρόσκοπτα: η 2η, η οποία την πρώτη μέρα έφτασε στο Τέρπυλλο, ανέβηκε την επομένη στο όρος Δύσωρο και καταυλίστηκε κοντά στο χωριό Κεντρικό, η 5η, την πρώτη μέρα έφτασε στο Ποταρίς (Δροσάτο) και την επομένη στο χωριό Αμάραντα (Σούρλοβο) και 1η, που προχωρώντας μέσα από τις διαβάσεις του Δυσώρου, έφτασε στο Ακ. Μπουλαλίκ (Ακροχώρι).
Στο αριστερό του ελληνικού στρατού βάδιζαν η 6η και η 10η μεραρχία με κατεύθυνση την Δοϊράνη. Όταν γύρω στις 11 το πρωί της 22ας Ιουνίου οι εμπροσθοφυλακές έφτασαν αντίστοιχα στη Χέρσοβα και στο Γενήκιοϊ (Ελευθεροχώρι), δέχτηκαν εχθρικά πυρά από τα υψώματα νότια της Δοϊράνης. Η 3η μεραρχία δεν εκτέλεσε εκείνη τη μέρα καμία επιθετική ενέργεια και παρέμεινε στις θέσεις της. Μόνο η μοίρα πεδινού πυροβολικού της απαντούσε στα εχθρικά πυρά. Το 4ο σύνταγμα ευζώνων της 10ης μεραρχίας επιτέθηκε λίγο μετά το μεσημέρι και κατέλαβε τις θέσεις των εχθρικών προφυλακών πάνω από το χωριό Βλαντάγια. Η υπόλοιπη μεραρχία καλύφτηκε κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό Καλινδρίας.
Η επίθεση των δύο ελληνικών μεραρχιών άρχισε νωρίς το πρωί της 23ης Ιουνίου. Η 3η διέθεσε δύο συντάγματα στην πρώτη γραμμή, το 12 στα ανατολικά της αμαξιτής οδού Θεσσαλονίκης-Δοϊράνης και το 6ο στα δυτικά της. Το 11ο θα προήλαυνε στη δεύτερη γραμμή, 1.500 μέτρα πίσω από τη πρώτη. Στο τομέα της 10ης μεραρχίας το 4ο σύνταγμα ευζώνων κράτησε τις προχωρημένες θέσεις, που είχε καταλάβει την προηγούμενη μέρα, και από εκεί απασχολούσε τον εχθρό.
Το 3ο σύνταγμα, σε συνδυασμό με τα δύο συντάγματα της 3ης μεραρχίας, ενεργούσε την κύρια επίθεση εναντίον της ισχυρότερης εχθρικής τοποθεσίας, που είχε οργανωθεί πάνω στο ύψωμα Οβελίσκος. Το 5ο σύνταγμα παρέμεινε στις θέσεις του ως εφεδρεία. Λίγο μετά την εκδήλωση της επιθέσεως, το τάγμα που ενεργούσε στο άκρο δεξιό της ελληνικής παρατάξεως, κατάφερε να καταλάβει με τη λόγχη τις απέναντι του εχθρικές θέσεις και στη συνέχεια καταδίωξε τους αμυνόμενους μέχρι το σιδηροδρομικό σταθμό της Δοϊράνης. Οι Βούλγαροι αντιλήφθηκαν την υπερφαλάγγιση στο αριστερό τους και εγκατέλειψαν τις θέσεις πάνω στα υψώματα. Προσπάθησαν να ανασυνταχθούν μπροστά στην πόλη, αλλά τελικά εγκατέλειψαν και τις νέες θέσεις τους και υποχώρησαν προς τα βόρεια. Απομονωμένα τμήματα των Βουλγάρων παρέμειναν στις θέσεις τους απέναντι από τη 10η μεραρχία και τις κρατούσαν μέχρι που έπεσε το σκοτάδι. Υποχώρησαν και αυτά προς τα βόρεια, τη νύχτα της 23ης Ιουνίου προς την 24η, χωρίς να γίνουν αντιληπτά από τις ελληνικές προφυλακές.
Την ίδια μέρα οι Βούλγαροι επιχείρησαν αντιπερισπασμό στο δεξιό του ελληνικού στρατού. Συγκεκριμένα, απόσπασμα, αποτελούμενο από τρία τάγματα, επιτέθηκε αιφνιδιαστικά στην αριστερή όχθη του Αξιού, απέναντι από τη Γευγελή, και απώθησε προς τα νότια τους ελληνικούς λόχους κατοχής της περιοχής. Επίσης, σώματα κομιτατζήδων εισέβαλαν στην περιοχή της Καρατζόβας, που είχε μείνει απροστάτευτη λόγω της υποχώρησης των ελληνικών λόχων. Η κατάσταση στην περιοχή αυτή αποκαταστάθηκε γρήγορα, χωρίς να ανακοπεί η πορεία των ελληνικών μεραρχιών προς τα βόρεια. Οι ελληνικοί λόχοι κατοχής σταμάτησαν την υποχώρηση τους στα υψώματα του Κουφιλούκ, όπου οργάνωσαν την άμυνα τους και συγχρόνως στάλθηκε από τη Θεσσαλονίκη άγημα πεζοναυτών, που ήταν αποσπασμένο στη φρουρά της. Ως το βράδυ της 24ης Ιουνίου η περιοχή είχε εκκαθαριστεί από τους Βούλγαρους.
Η μάχη της Δοϊράνης είχε στοιχίσει στις δύο μεραρχίες 1.000 νεκρούς και τραυματίες. Οι απώλειες των λόχων κατοχής και των πεζοναυτών στις συμπλοκές δυτικά του Αξιού ανήλθαν συνολικά σε 300 νεκρούς και τραυματίες.