Η μάχη του Κεφαλόβρυσου Καρπενησίου (1823)

Δύο είναι τα σημαντικότερα πολεμικά γεγονότα του 1823 για την Ελληνική Επανάσταση. Ο θρίαμβος του Καραϊσκάκη με την εξολοθρευτική για τους Τούρκους μάχη στο Σοβολάκο της Ευρυτανίας στις αρχές του έτους και η μάχη του Κεφαλόβρυσου τον Αύγουστο.

Μετά την νίκη του Καραϊσκάκη, οι Τούρκοι νοιώθουν την ανάγκη να ξεκαθαρίσουν τη Δυτική Στερεά και ολόκληρη τη Ρούμελη στέλνοντας εκεί τις πολυάριθμες στρατιωτικές τους δυνάμεις. Έτσι, το καλοκαίρι του 1823 ο Μουσταής πασάς της Σκόντρας άρχισε να κατεβαίνει με κατεύθυνση προς το Μοριά για να καταπνίξει την επανάσταση. Ο πασάς καθώς έμπαινε σχεδόν ανενόχλητος στα Άγραφα, ειδοποιούσε και υποσχόταν συγχώρεση σε όλους τους καπεταναίους εκτός από τον «άσι – Μάρκ», τον αντάρτη Μάρκο Μπότσαρη.

Προφυλακή με 5.000 πεζούς και ιππείς υπό τον Τζελαλεντίν μπέη στρατοπέδευσε 20 λεπτά νοτιότερα από το Καρπενήσι. Ο Μάρκος Μπότσαρης, επειδή οι περιστάσεις δεν ευνοούσαν μια ανοιχτή αναμέτρηση, άρχισε να καταστρώνει σχέδια αιφνιδιαστικής νυχτερινής επίθεσης κατά του εχθρού. Με τον σκοπό αυτό έστειλε τη νύχτα της 6ης Αυγούστου τον Τούσια Μπότσαρη, τον Θανάση Κουτσονίκα και τον Μπαϊρακτάρη στο εχθρικό στρατόπεδο να συλλέξουν πληροφορίες. Στις 8 Αυγούστου το πρωί πάρθηκαν σε πολεμικό συμβούλιο οι αποφάσεις.

Ο Μάρκος Μπότσαρης θα πραγματοποιούσε επίθεση πέντε ώρες μετά τη δύση του ηλίου από τη δυτικά του Κεφαλόβρυσου. Ο Ζυγούρης Τζαβέλλας και άλλοι καπεταναίοι θα επιτίθεντο την ίδια ώρα από μία κορυφογραμμή του χωριού Άγιος Ανδρέας στη θέση Πλατάνια. Τη νύχτα της 8ης προς την 9η Αυγούστου ο Μάρκος Μπότσαρης με 450 Σουλιώτες εισέδυσε στο εχθρικό στρατόπεδο με στόχο τις σκηνές των επισήμων, για να είναι το πλήγμα καίριο, χωρίς να γίνει αντιληπτός. Οι Σουλιώτες μετά την πρώτη χρήση των πυροβόλων όπλων, όρμησαν με γυμνωμένα τα γιαταγάνια.

Στις τάξεις του εχθρού επικράτησε ταραχή, σύγχυση και πανικός. Η φθορά ήταν μεγάλη. Για μια στιγμή όμως ο Μάρκος Μπότσαρης, καθώς ύψωσε το κεφάλι του πάνω από έναν μαντρότοιχο πίσω από τον οποίο ήταν πολλοί εχθροί, δέχθηκε ένα θανατηφόρο βόλι πάνω από το δεξί του μάτι. Σκεπασμένο με μια χλαίνη, για να μην καμφθεί το ηθικό των συντρόφων του, ο ξάδελφός του Τούσιας Μπότσαρης τον μετέφερε έξω από το πεδίο της μάχης. Η μάχη του Κεφαλόβρυσου συνεχίστηκε για λίγο ακόμη. Καθώς όμως πλησίαζε και η αυγή οι Σουλιώτες υποχώρησαν και επέστρεψαν ακαταδίωκτοι στο Μικρό Χωριό.

Οι άλλοι 800 που είχε συμφωνηθεί να επιτεθούν στη θέση Πλατάνια είτε έφυγαν πριν από τη μάχη είτε υποχώρησαν μετά από σύντομη ανταλλαγή πυρών. Στο Κεφαλόβρυσο έπεσαν 60 Σουλιώτες και τουλάχιστον 800 εχθροί. Άφθονα υπήρξαν και τα λάφυρα. Όλα αυτά, όμως, δεν ήταν δυνατόν να αντισταθμίσουν την απώλεια του γενναίου, φρόνιμου και μεγαλόψυχου αρχηγού. Τον χαμό οι Έλληνες τον αισθάνθηκαν σαν εθνική συμφορά. Μεγάλη στάθηκε και και η συγκίνηση που προκάλεσε στην Ευρώπη, ενώ οι Τούρκοι πανηγύρισαν τον θάνατό του με χαρμόσυνες κανονιές που ρίχθηκαν από τα φρούρια των ευρωπαϊκών επαρχιών τους.

Η μάχη του Κεφαλόβρυσου, προσωπικό δημιούργημα του ηρωικού Μάρκου, έσωσε την τιμή των ρουμελιώτικων όπλων και στάθηκε το σημαντικότατο πολεμικό γεγονός του 1823, στέρησε όμως την Επανάσταση από έναν τίμιο ικανό και γενναίο αγωνιστή. Τον νεκρό μέσω Προυσού τον συνόδευσαν στο Μεσολόγγι εκατό παλικάρια του, όπου στις 10 Αυγούστου, την επομένη του θανάτου του, κηδεύτηκε με εξαιρετικά μεγάλες τιμές.

Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών