Η Κάρπαθος, η αρχαία τετράπολις (ο Όμηρος την ονομάζει «Ανεμόεσσα», γιατί έχει πολλούς ανέμους), κάποτε ήταν ενωμένη με την γειτονική Κάσο και τη βόρεια συνέχεια της τη Σαρία. Βρίσκεται νοτιοδυτικά της Ρόδου, καταμεσής στο Καρπάθιο πέλαγος, βορειοανατολικά της Κρήτης, 242 μίλια από τον Πειραιά.
Από την Κάσο χωρίστηκε πριν από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Από τη Σαρία, πρόσφατα. Στο καταποντισμένο τμήμα, που κάποτε ήταν στεριά, ήταν αναπτυγμένη η αρχαία πόλη Νίσυρος που τώρα βρίσκεται στο βυθό. Ο Στράβων την πρόλαβε και την περιέγραψε.
Το νησί είναι κυριολεκτικά μακρόστενο, στην ουσία κορυφή υποθαλάσσιας οροσειράς, που «σκάει μύτη» πάνω από τα νερά. Έχει μήκος 48χλμ και πλάτος 12. Διατρέχεται από την οροσειρά Κυμαράς. Το τελικό αποτέλεσμα είναι είναι ένας πανέμορφος συνδυασμός βουνού και θάλασσας. Πρωτεύουσα και λιμάνι είναι τα Πηγάδια ή Κάρπαθος
Όταν ο Ουρανός και η Γη ενώθηκαν, γεννήθηκαν δώδεκα παιδιά: έξι Τιτάνες και έξι Τιτανίδες. Αρχηγός των Τιτάνων ήταν ο Κρόνος αλλά αυτός στον οποίο οι άνθρωποι οφείλουν την ύπαρξη τους είναι ο Ιαπετός, ο πρώτος άνθρωπος της Καρπάθου: Από τη νύμφη Κλυμένη απέκτησε γιους: τους Άτλαντα, Μενοίτιο, Προμηθέα και Επιμηθέα.
Ο Προμηθέας έπλασε τον πρώτο άνθρωπο και έσωσε τον Δευκαλίωνα και τη σύζυγό του Πύρρα, μόνο αυτούς από τον κατακλυσμό με τον οποίο ο Δίας εξαφάνισε τον ανθρώπινο γένος. Ο Ιαπετός ταυτίζεται με έναν από τους γιους του Νώε, τον Ιάφεθ, που σώθηκε από τον κατακλυσμό και έγινε γενάρχης των λευκών της Ασίας και της Ευρώπης.
Η ταύτιση του Άτλαντα Ιαπετού με την Κάρπαθο δεν είναι τυχαία. Στα 1450π.Χ., η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης προκάλεσε παλιρροϊκό κύμα-φονιά, ύψους 250μ. Σάρωσε τα πάντα στο διάβα του, χτυπώντας την Κρήτη και τις δυτικές ακτές της Μικράς Ασίας. Η Κάρπαθος βρέθηκε στην ορμητική ακμή της διαδρομής του. Με τα βουνά της φυσικούς κυματοθραύστες. Κάθε ζωντανό αφανίστηκε. Αν κάποιος επέζησε, πρέπει να ήταν ο ακαταμάχητος Τιτάνας. Και ο Ιαπετός ήταν βέβαια ο πρόγονος του ανθρώπου.
Νεολιθικά λείψανα στις σπηλιές του νησιού και ένα πέτρινο άγαλμα γυναίκας πείθουν ότι στην Κάρπαθο ζούσαν άνθρωποι τουλάχιστον στη Νεολιθική Εποχή. Από το 2800π.Χ. πρέπει να είχε επικοινωνία με την Κρήτη, ενώ ευρήματα μινωικής εποχής μαρτυρούν τη συνέχιση της εκεί κατοίκησης ως τον «κατακλυσμό», αποτέλεσμα της έκρηξης του ηφαιστείου της Σαντορίνης.
Τον 14ο π.Χ. αιώνα το νησί δέχθηκε Μυκηναίους αποίκους. Τον 13ο αιώνα π.Χ. το Ποσείδιο, (σημερινά Πηγάδια) ερήμωσε είτε από τη γεωλογική καταστροφή (περίπου το 1230 π.Χ.) είτε από επιδρομή των «λαών της θάλασσας».
Την ίδια εποχή δημιουργήθηκε και η πόλη Κάρπαθος, ενώ λίγα χρόνια αργότερα το νησί συνεισέφερε μαζί με τα γειτονικά νησιά στην δύναμη τριάντα πλοίων που υπό τον Φείδιππο και τον Άντιφο εξεστράτευσαν στην Τροία.
Η μετέπειτα ιστορική πορεία των νησιών είναι ίδια με αυτή των λοιπών Δωδεκανήσων. Στα ιστορικά χρόνια γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη, ενώ στα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ανήκε στη Ρόδο με την οποία ακολούθησε κοινή διαδρομή.
Στη βυζαντινή εποχή εντάχθηκε στο θέμα της Κρήτης. Όταν η Κωνσταντινούπολη αλώθηκε από τους σταυροφόρους (1204), η Κάρπαθος πέρασε στην επικράτεια του βυζαντινού «αυθέντη» της Ρόδου Λέοντα Γαβαλά.
Ο Βενετός Αντρέα Κορνάρο, μέλος οικογένειας αριστοκρατών κατέλαβε για λογαριασμό του την Κάρπαθο το 1206. Στα 1282 πέρασε στα χέρια του Γενουάτη Αντρέα Μορέσκο, για να καταλήξει στο κράτος των Ιωαννιτών Ιπποτών της Ρόδου το 1309.
Υπέστη πάρα πολλές λεηλασίες όταν η Ρόδος πέρασε στους Τούρκους στα 1522 και στα 1537, χρονιά που παραδόθηκες τις οθωμανικές δυνάμεις. Οι πειρατικές επιδρομές ανάγκασαν πολλούς νησιώτες να μεταναστεύσουν. Επαναστάτησε το 1821 αλλά παραδόθηκε χωρίς μάχη μετά την καταστροφή της γειτονικής Κάσου το 1824.
