Η Θάσος είναι ένα νησί με κυκλικό σχήμα, πλούσια βλάστηση, καθαρές παραλίες και γραφικά χωριά. Δεσπόζει το επιβλητικό όρος Οψάριο (1.203μ). Στις ακτές σχηματίζονται πολλά ακρωτήρια και όρμοι. Όρμοι είναι της Παναγίας, της Ποταμιάς, των Κοινύρων, του Κάστρου, της Αλυκής και του Πρίνου. Ακρωτήρια είναι τα Πύργος, Γραβούσα, Άγιος Γεώργιος, Σαλωνικός, Άγιος Αντώνιος, Κεφάλας, Μαριές. Η πρωτεύουσα του νησιού είναι ο Λιμένας (ή Θάσος). Η νησίδα Θασοπούλα βρίσκεται στον δίαυλο που χωρίζει τη Θάσο από τις εκβολές του Νέστου.
Οι κατακτητές της Θάσου
Νεολιθικά ευρήματα μαρτυρούν την αρχαιότατη κατοίκηση του νησιού. Οι Θράκες είναι πρώτοι γνωστοί κάτοικοι της Θάσου. Ονομαζόταν Ηδωνίς (χώρα των Ηδωνών), Αερία, Αιθρία, Ωγυγία και Χρυσή, πριν πάρει το όνομα Θάσος.
Οι οικιστής Θάσος ήταν αδελφός της Ευρώπης και μαζί με τα άλλα αδέλφια του στάλθηκε από τον πατέρα του και βασιλιά της Φοινίκης, Αγήνορα να τη βρει όταν την έκλεψε ο Δίας. Δεν την βρήκε και επειδή η πατρική διαταγή ήταν να μην επιστρέψουν χωρίς αυτήν, κατέληξε στη Θάσο.
Οι πρώτοι Έλληνες οικιστές έφτασαν εκεί το 720 ή το 708π.Χ. (15η ή 18η Ολυμπιάδα), όταν ο Τελεσικλής ο Πάριος (πατέρας του ποιητή Αρχίλοχου) ίδρυσε στη Θάσο αποικία Πάριων Ιώνων. Οι Πάριοι γενικά είχαν παλιούς δεσμούς με τη Θάσο, καθώς δύο γενιές νωρίτερα η ιέρεια Κλεόβοια από την Πάρο είχε πρώτη εισαγάγει στη Θάσο τη λατρεία της Δήμητρας. Οι άποικοι ξεκίνησαν να απωθούν τους Θράκες και να επεκτείνονται και στην απέναντι παραλία ιδρύοντας νέες αποικίες: στους πρόποδες του Παγγαίου τη Γαλυψώ, που κατά την παράδοση είχε χτίσει ο γιος του Θάσου Γαλυψός, ην Αισύμη ή Οισύμη, που αναφέρεται και από τον Όμηρο, το Δάτον, τη Στρύμη πέρα από τον Νέστο και κοντά στη Μαρώνεια, το Πάριον στην Τρωάδα και άλλες.
Η αρχαία πόλη αναπτύχθηκε στη περιοχή όπου σήμερα βρίσκεται ο Λιμένας. Διέθετε ισχυρά τείχη, τμήματα των οποίων και σήμερα σώζονται. Υα τείχη ξεκίνησνα να χτίζονται τον 7οπ.Χ. αιώνα με συσσώρευση ογκόλιθων, αλλά υπάρχουν και οριζόντιες πελεκημένες πέτρες που χρησιμοποιήθηκαν τον 5ο π.Χ. αιώνα.
Στην ακρόπολη στην οποία σώζεται μεσαιωνικό φρούριο βρέθηκαν αρχαία ερείπια και κολοσσιαίο αρχαϊκό άγαλμα (κούρος) ύψους 3,5μ. Στα νότια της ακρόπολης ανακαλύφθηκε ναός του Πυθίου Απόλλωνα και στα βόρεια της θέατρο. Βρισκόταν σε χρήση της ελληνιστική περίοδο και ανακαινίστηκε στη ρωμαϊκή εποχή. Στοές περιστοίχιζαν την αρχαία αγορά (των ελληνιστικών χρόνων). Οι ανασκαφές του 1913 αποκάλυψαν στα νοτιοδυτικά της αγοράς έναν ναό της Κυβέλης. Στον τόπο έχουν αποκαλυφθεί ακόμα ναός του Διονύσου, σπίτια βυζαντινών χρόνων και οχυρωματικά έργα Γενοβέζων. Επίσης έχουν αποκαλυφθεί οι θέσεις και ερείπια πυλών της πόλης καθώς και είδους Πύλης Θριάμβου των χρόνων 213-217μ.Χ. 9όταν αυτοκράτορας της Ρώμης ήταν ο Καρακάλλας).
Πηγή πλούτου για τους κατοίκους της Θάσου ήταν τα μεταλλεία: της περιοχής ανάμεσα στον Στρυμόνα και τον Νέστο απέφεραν ογδόντα τάλαντα το χρόνο, της ανατολικής παραλίας της Θάσου κάτι λιγότερο. Πρόσθετη πηγή εσόδων ήταν τα λατομεία λευκού μαρμάρου, από γλύπτες και αρχιτέκτονες περιζήτητου στη αρχαιότητα, και τα κοιτάσματα πολύτιμων λίθων, οπαλίνας και αμέθυστου.
Ελιές και αμπέλια απασχολούσαν τους αγρότες της Θάσου, ενώ το κρασί της ήταν διάσημο. Κι ακόμα, τα δάση της. που κάλυπταν περίπου τα εννέα δέκατα της επιφάνειας της, προμήθευαν τα ναυπηγεία με την απαραίτητη ξυλεία κι έκαναν πιο εύκολο το χτίσιμο των σπιτιών.
Ο πλούτος απέφερε δύναμη. Η πόλη διέθετε δύο λιμάνια, από τα οποία το ένα κλειστό και οχυρωμένο με ισχυρά τείχη. Λίγο πριν την άφιξη των Περσών στην περιοχή, η Θάσος βρισκόταν στην πιο μεγάλη της ακμή και κυβερνιόταν από δημοκρατικό εκλεγμένο πρυτανείο.
Ο διορισμένος από τους Πέρσες τύραννος της Μιλήτου Ιστιαίος την πολιόρκησε το 499π.Χ., αλλά δεν κατόρθωσε να την πάρει. όμως, έξι χρόνια αργότερα η Θάσος αναγνώρισε την περσική κυριαρχία, υποχρεώθηκε να γκρεμίσει τα τείχη της και με εντολή του Δαρείου, οι κάτοικοι της οδηγήθηκαν στο στόλο τους στα Άβδηρα. Στα 480π.Χ. όταν ο Ξέρξης εξεστράτευσε στην Ελλάδα, οι Θάσιοι εξακολουθούσαν να διαθέτουν τόσο πλούτο ώστε μέσα σε μία μόνο ημέρα δαπάνησαν τριακόσια τάλαντα για τη τροφοδοσία του περσικού στρατού. Μετά τους περσικούς πολέμους το νησί εντάχθηκε στην Α’ Αθηναϊκή Συμμαχία, πληρώνοντας ετήσια εισφορά έξι τάλαντα.
Στις εκβολές του Στρυμόνα οι Αθηναίοι έχτισαν αποικία την Ηιόνα. Με τον καιρό, οι εκεί άποικοι ήρθαν σε προστριβές με τους Θάσιους στην προσπάθεια τους να ελέγχουν τις ακτές. Οι Θάσιοι αποστάτησαν, ζητώντας παράλληλα από τους Σπαρτιάτες να εισβάλουν στην Αττική για αντιπερισπασμό. Οι Σπαρτιάτες είχαν να αντιμετωπίσουν τα δεινά ενός σεισμού και την επανάσταση των Μεσσηνίων και δεν μπόρεσαν να βοηθήσουν.
Οι Θάσιοι είδαν να καταφθάνει στα μέρη τους ο γιος του Μιλτιάδη, Κίμων, επικεφαλής στόλου. Η πολιορκία κράτησε τρία χρόνια και είχε αποτέλεσμα την ήττα των Θασίων. Αναγκάστηκαν να γκρεμίσουν τα τείχη τους, να παραδώσουν το στόλο τους, μα εγκαταλείψουν τις κτήσεις τους στη Θράκη και να πληρώσουν ετήσιο φόρο στην Αθήνα. ήτα το τέλος της ανεξαρτησία τους.
Στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου η Θάσος μεταβλήθηκε σε ορμητήριο των Αθηναίων για τις πολεμικές επιχειρήσεις στη Βόρεια Ελλάδα. Επικεφαλής του εκεί αθηναϊκού στόλο ήταν ο Θουκυδίδης, που κατόρθωσε να ανακόψει τη δράση του Σπαρτιάτη Βρασίδα στη Χαλκιδική.
Στα 411π.Χ. και μετά την ήττα των Αθηναίων στη Σικελία, η Θάσος επαναστάτησε. Ατύχησε όμως, καθώς έπλευσε στα μέρη της με 15 πλοία ο Θρασύβουλος. Το 410π.Χ. βρισκόταν ξανά στο αθηναϊκό άρμα.
Το 404π.Χ. απαλλάχθηκαν από τους Αθηναίους, μετά την ήττα των τελευταίων στον Πελοποννησιακό πόλεμο. Πέρασαν στην επιρροή των Σπαρτιατών, καθώς τη Θάσο κυρίευσε ο Σπαρτιάτης ναύαρχος Λύσανδρος. Στα 393π.Χ. μετά τη νίκη του Αθηναίου Κόνωνα στην Κνίδο, ξαναπέρασαν στην κατοχή των Αθηναίων.
Σε όλες αυτές τις αλλαγές κατακτητών η Θάσος υποχρεωνόταν να αλλάζει και πολίτευμα. Υπό τους Αθηναίους έπρεπε να έχουν δημοκρατία. Υπό τος Σπαρτιάτες ολιγαρχία. Στα 387π.Χ. απέκτησαν πλήρη ανεξαρτησία. ήταν η χρονιά που υπογράφτηκε η Ανταλκίδειος ειρήνη με πρωτοβουλία των Περσών. Οι Θάσιοι έμειναν ανεξάρτητοι μισό αιώνα. Στα 338π.Χ. μετά τη νίκη του Φιλίππου Β’ στη Χαιρώνεια, πέρασαν την κυριαρχία των Μακεδόνων.
Απέκτησαν την ελευθερία τους στα 281π.Χ. μετά το θάνατο του Λυσίμαχου και τους πολέμους που ακολούθησαν για τη διαδοχή. Στα 202π.Χ. ο βασιλιάς των Μακεδόνων, Φίλιππος Ε’ έστειλε στο νησί τον στρατηγό Μητρόδωρο, ο οποίος πήρε την πόλη και εγκατέστησε μακεδονική φρουρά. Στα 197π.Χ. δόθηκε στους Ρωμαίους, μαζί με όλες τις κτήσεις που ο Φίλιππος Ε’ τους παρέδωσε μετά την ήττα τους στις Κυνός Κεφαλές.
Η βυζαντινή και η αυτόνομη Θάσος
Ο Χριστιανισμός διαδόθηκε νωρίς στη Θάσο. Στα 325μ.Χ. είχε επίσκοπο κάποιον που αναφέρεται ότι μετείχε στην Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας. Στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, Άβαροι κατέκτησαν το νησί. Το κράτησαν ως το 600, οπότε τους έδιωξε ο αυτοκράτορας Ηράκλειος. ήταν πια ένα νησί φτωχών. Παρέμεινε στην αφάνεια για αιώνες. Στα 904 το κατέκτησαν οι Σαρακηνοί, που τότε πήραν για λίγο και τη Θεσσαλονίκη.
Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης στους Φράγκους, τη Θάσος δόθηκε στον δούκα της Βενετίας Ερρίκο Δάνδολο ως κληρονομικό φέουδο. Πέρασε στην κατοχή του Λατινικού βασιλείου της Θεσσαλονίκης και έπειτα στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία, που ανασυστάθηκε από τον Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγο. Στα 1354 πέρασε στα χέρια των Γκατελούζων, οι οποίοι την κράτησαν ως το 1456, οπότε και την κατέλαβε ο Γιουνί πασάς για λογαριασμό του Μωάμεθ Β’ του Πορθητή.
Στα 1814 ο σουλτάνος Μαχμούτ χάρισε το νησί στον Μωχάμετ Άλι της Αιγύπτου. Ο Μωχάμετ προσέφερε στο νησί προνόμιο τη αυτονομία και όρισε ο ετήσιος φόρος να πηγαίνει στην Καβάλα.
Οι Θάσιοι μετείχαν στην Επανάσταση του 1821 και πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος: πάνω από χίλιοι σφάχτηκαν, άλλοι βασανίστηκαν, άλλοι έχασαν τις περιουσίες τους. Παρ’ όλα αυτά το προνόμιο διατηρήθηκε Το κατήργησαν οι Νεότουρκοι το 1908. Τέσσερα χρόνια αργότερα στις 8 Οκτωβρίου 1912, ο ελληνικός στόλος ελευθέρωσε το νησί.
[…] Η Θάσος και η Θασοπούλα 26 Δεκεμβρίου 2020 […]