Η Διάσκεψη της Μόσχας πραγματοποιήθηκε μετά από μια μακρά ανταλλαγή επιστολών μεταξύ Τσώρτσιλ και Ρούσβελτ από το ένα μέρος και Στάλιν από το άλλο. Πραγματοποιήθηκε σύσκεψη των υπουργών των Εξωτερικών των τριών χωρών στη Μόσχα, το δεύτερο δεκαήμερο του Οκτωβρίου του 1943.
Στην ανταλλαγή της αλληλογραφίας, οι Αμερικανοί πρότειναν τέσσερα θέματα για την ημερήσια διάταξη της διάσκεψης, οι Βρετανοί δώδεκα και οι Σοβιετικοί μόνο ένα: «Τη μελέτη των μέτρων εκείνων, τα οποία θα συντόμευαν τη διάρκεια του πολέμου κατά της Γερμανίας και των συμμάχων τους στην Ευρώπη». Οι Σοβιετικοί φάνηκε ότι δεν ήταν διατεθειμένοι να συζητήσουν τίποτα άλλο, αν δεν εξεταζόταν πρώτα αυτό το θέμα.
Οι συσκέψεις των υποργ’ων διήρκεσαν από τις 19 ως τις 30 Οκτωβρίου και σε αυτές πήραν μέρος:
- Ο υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας Άντονι Ίντεν, συνοδευόμενος από το στρατηγό, λόρδο Ίσμεϊ, ο οποίος τον συνόδευε γιατί το θέμα που πρότειναν οι Σοβιετικοί ήταν κυρίως στρατιωτικό.
- Ο υπουργός των Εξωτερικών των ΗΠΑ Κόρντελ Χαλ, μαζί με τον αρχηγό της αμερικανικής αποστολής στη Μόσχα, στρατηγό Τζον Ντιν, και τον Αμερικανό πρέσβη στη σοβιετική πρωτεύουσα, Άβερελ Χάριμαν.
- Ο υπουργός των Εξωτερικών της ΕΣΣΔ Βιάτσεσλαβ Μολότοφ, στον οποίο ανατέθηκε και η προεδρία των συσκέψεων.
Η πρώτη σύσκεψη έγινε το απόγευμα της 19ης Οκτωβρίου. Ο Μολότοφ έδωσε στους αντιπροσώπους των δύο άλλων χωρών υπόμνημα με τις σοβιετικές προτάσεις:
- Δημιουργία μέχρι την άνοιξη του 1944 μετώπου στη Βόρεια Γαλλία, όπως είχε αποφασιστεί από τους Τσώρτσιλ και Ρούσβελτ τον Ιούνιο του 1943.
- Πρόταση των τριών δυνάμεων προς την Τουρκία να μπει άμεσα στον πόλεμο.
- Πρόταση των τριών δυνάμεων προς τη Σουηδία να διαθέσει αεροπορικές βάσεις για να διευκολυνθεί ο αγώνας κατά των Γερμανών.
Οι αντιπρόσωποι της Μεγάλης Βρετανίας και των ΗΠΑ μελέτησαν τις προτάσεις των Σοβιετικών και απάντησαν σε σύσκεψη που έγινε στις 21 Οκτωβρίου. Το κύριο θέμα, για το οποίο οι Σοβιετικοί έδειχναν ότι ενδιαφέρονται απόλυτα, ήταν η επιχείρηση κατά της βόρειας Γαλλίας, διά του στενού της Μάγχης. Το ενδιαφέρον των Σοβιετικών τονίστηκε από αυτό το γεγονός. ότι το ίδιο βράδυ ο Στάλιν είχε ιδιαίτερη συνομιλία με τον Ίντεν για το θέμα αυτό.
Ο τελευταίος του θύμισε ότι ότι για την επιτυχία της απόβασης στην Γαλλία είχαν τεθεί τρεις όροι: η ουσιαστική μείωση των γερμανικών μαχητικών αεροπλάνων στη ΒΔ Ευρώπη, η ύπαρξη λιγότερων από 12 μηχανοκίνητων γερμανικών μεραρχιών στην περιοχή και όχι περισσότερων από 15 κατά τους δύο επόμενους μήνες και η κατασκευή δύο τουλάχιστον τεχνητών λιμένων στη Μάγχη, για την προστασία των δυνάμεων από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες στη Μάγχη.
Στις 29 Οκτωβρίου ακολούθησε κα νέα συνάντηση των δύο ανδρών. Ο Ίντεν έδωσε στον Στάλιν μεταφρασμένο τηλεγράφημα του Αϊζενχάουερ προς τον Τσώρτσιλ της 23ης Οκτωβρίου σχετικά με την κατάσταση στο μέτωπο της Ιταλίας, που δεν ήταν καθόλου ρόδινη. Ο Στάλιν ρώτησε τον Ίντεν αν αυτό σήμαινε αναβολή της επιχείρησης. Ο Ίντεν απάντησε ότι δεν ήταν σε θέση να πει κάτι τέτοιο, αλλά ότι ήταν μια ενδεχόμενη περίπτωση που έπρεπε να ληφθεί υπόψη. Τόνισε, όμως, ότι θα καταβάλλονταν όλες οι προσπάθειες για να επισπευθεί η εκτέλεση της απόβασης στη βόρεια Γαλλία. Είπε, επίσης, ότι θα ήταν χρήσιμη μια συνάντηση των τριών αρχηγών των κυβερνήσεων. Κατά τον Ίντεν η συνομιλία αυτή με τον Στάλιν διεξήχθη «εκπληκτικά καλά».
Οι υπουργοί των Εξωτερικών συσκέπτονταν σχεδόν καθημερινά και συζήτησαν πολλά θέματα. τα κυριότερα ήταν:
- Η αναγνώριση της Κίνας ως μιας από τις μεγάλες δυνάμεις.
- Η έστω και ελάχιστη αναγνώριση των ελεύθερων Γάλλων του στρατηγού Ντε Γκωλ συνάντησε την έντονη αντίρρηση των ΗΠΑ.
- Συμφωνήθηκε ο αφοπλισμός της Γερμανίας και η «από-ναζιστικοποίηση» της, αλλά δεν πάρθηκε απόφαση για τα σύνορα ή το διαμελισμό της.
- Αντιμετωπίστηκε με υπεκφυγές από τη Βρετανία και τη Σοβιετική Ένωση η πρόταση των ΗΠΑ για έναρξη σοβαρών συνομιλιών για τις μεταπολεμικές οικονομικές σχέσεις. Οι προτάσεις των Σοβιετικών για είσοδο στον πόλεμο της Τουρκίας και της Σουηδίας δεν είχαν αποτέλεσμα. Οι Βρετανοί δήλωσαν ότι δεν ήταν σε θέση να βοηθήσουν την Τουρκία εκείνη την περίοδο. Σε ό,τι αφορούσε τη Σουηδία, ήταν βέβαιο ότι σε αντάλλαγμα θα ζητούσε εγγυήσεις των συνόρων της Φινλανδίας, κάτι που η Σοβιετική Ένωση δεν ήταν διατεθειμένη να συζητήσει.
- Συμφωνήθηκε κοινή πολιτική κατά των Γερμανών εγκληματιών πολέμου.
- Αποφασίστηκε συγκρότηση Ευρωπαϊκής Συμβουλευτικής Επιτροπής με έδρα το Λονδίνο, η οποία θα εξέταζε προβλήματα που θα ανέκυπταν στη Γερμανία και την ηπειρωτική Ευρώπη μετά την κατάρρευση του χιτλερικού καθεστώτος. Μία άλλη επιτροπή, στην οποία θα υπήρχε και Σοβιετικός αντιπρόσωπος, θα σχηματιζόταν για τις ιταλικές υποθέσεις.
Οι αποφάσεις των συσκέψεων καταχωρήθηκαν σε μυστικό πρωτόκολλο, που υπογράφτηκε στις 3 Νοεμβρίου 1943. Η Διάσκεψη της Μόσχας είχε σημαντικά αποτελέσματα. Είχαν αμβλυνθεί πολλά από τα σημεία τριβής μεταξύ Σοβιετικών και Δυτικών συμμάχων. είχαν αποφασιστεί πρακτικά μέτρα για την περαιτέρω συνεργασία και είχε προετοιμαστεί το έδαφος για τη συνάντηση των τριών μεγάλων στην Τεχεράνη.
