Η Γενοκτονία των Ποντίων (1914-1923)

Η Γενοκτονία των Ποντίων αποτελεί μέρος της ευρύτερης γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης, ενώ εντάσσεται στο σχέδιο των Νεότουρκων και των κεμαλικών για την εξόντωση των ισχυρότερων μη μουσουλμανικών στοιχείων της Τουρκίας, μεταξύ των οποίων οι Έλληνες και οι Αρμένιοι.

Η εκστρατεία εξόντωσης χωρίζεται σε δύο χρονικές φάσεις: α΄φάση 1914-1918, β΄φάση 1919-1923. Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων δεν θα μαθευτεί, ίσως, ποτέ με ακρίβεια. Με διάφορους όμως υπολογισμούς υπολογίζεται σε 1.400.000, εκ των οποίων 353.000 ήταν Έλληνες.

Το σχέδιο της εξόντωσης συνέλαβε και άρχισε να εφαρμόζει η Τριανδρία των Νεότουρκων, Ταλαάτ μπέης, Ενβέρ πασάς και Τζελάλ πασάς, οι ποίοι σε συνεργασία με τον επικεφαλής της γερμανικής στρατιωτικής αποστολή, στρατηγό Λίμαν φον Σάντερς, κατάρτισαν τις λεπτομέρειες και το χρονοδιάγραμμα. Πληθώρα διπλωματικών εγγράφων αλλά και τουρκικών αρχειακών πηγών μαρτυρούν την ύπαρξη οργανωμένου σχεδίου εξόντωσης των Ελλήνων. Δεκάδες χιλιάδες σύρθηκαν βίαια στην εξορία, εκτεθειμένοι στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, στην πείνα, σε βιασμούς των γυναικών, σε αρπαγές παιδιών, στις προσχεδιασμένες επιθέσεις ατάκτων Τούρκων. Η εξορία αυτή ήταν πραγματικά ένα «Άουσβιτς εν ροή», ένας «λευκός θάνατος».

Το 1915 οι διώξεις συνεχίστηκαν με νέα μέθοδο, τα «τάγματα εργασίας», όπου υπηρετούσαν μόνο Έλληνες και Αρμένιοι. Από το 1914 ως το 1918, 257.000 Έλληνες του Πόντου εξοντώθηκαν με τη μέθοδο αυτή. Από το Δεκέμβριο του 1916 άρχισε και η συστηματική άμεση εξόντωση των ανδρών των πόλεων από 16 έως 60 ετών.

Η λήξη του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου δεν αποσόβησε τα δεινά των Ελλήνων του Πόντου. Στις 19 Μαΐου 1919, ο Κεμάλ Ατατούρκ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα και ξεκινά έτσι η δεύτερη φάση της Γενοκτονίας, με αρχηγό τον Λαζό Τοπάλ Οσμάν. Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την εξόντωση των Ποντίων Ελλήνων είναι: επιστράτευση και εξόντωση των νέων, εργατικά τάγματα, στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά και απαγχονισμοί ύστερα από μεθοδευμένες δίκες. Η τραγωδία ήταν τόσο συγκλονιστική και εκτεταμένη, ώστε οι ύπατοι αρμοστές της Αγγλίας, τη Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ιαπωνίας αναγκάστηκαν να διαμαρτυρηθούν με κοινή επιστολή τους προς τον ίδιο τον Κεμάλ. Η απάντηση ήταν κυνική και επιβεβαίωσε ότι όλα τελούσαν εν γνώσει και γίνονταν με διαταγές της τότε τουρκικής κυβέρνησης. Η ιστορική έρευνα έχει φέρει στο φως της δημοσιότητας αναρίθμητα έγγραφα, μαρτυρίες και άλλα στοιχεία, που στοιχειοθετούν και τεκμηριώνουν το τεράστιο έγκλημα, πέρα από κάθε αμφισβήτηση. Έτσι, στην περίπτωση των Ποντίων Ελλήνων οι πράξεις που εμπίπτουν στις διατάξεις της σύμβασης του ΟΗΕ, που τέθηκε σε ισχύ στις 12-1-1951, για την πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος της γενοκτονίας είναι οι εξής:

• σχεδιασμένη δολοφονία των μελών μιας συγκεκριμένης εθνικής ομάδας
• σοβαρή προσβολή σωματικής και διανοητικής ακεραιότητας τους
• υποβολή σε συνθήκες διαβίωσης που μπορούν να επιφέρουν πλήρη ή μερική καταστροφή της εθνικής ομάδας
• βίαιη μεταφορά παιδιών σε άλλη εθνική ομάδα.

Η Γενοκτονία των Ποντίων και η αναγνώριση

Στις 24 Φεβρουαρίου 1994, η Βουή των Ελλήνων, με ομόφωνη απόφαση της, αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Ποντίων και όρισε τη 19 Μαΐου ως ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού. Το Δ΄Παγκόσμιο Συνέδριο Ποντιακού Ελληνισμού, το 1997, αποφάσισε την προώθηση της αναγνώρισης της Γενοκτονίας.

Η αναγνώριση από τον Ο.Η.Ε και την ίδια την Τουρκία της Γενοκτονίας των Ποντίων Ελλήνων, ως πράξη που θα έχει μόνο ηθικές και πολιτικές συνέπειες, θα έχει τις εξής θετικές επιπτώσεις:

• Θα αποτελέσει ελάχιστη πράξη εξιλέωσης της Τουρκίας, αλλά και της διεθνούς κοινότητας, που καλύπτει με πέπλο σιωπής, επί 101 χρόνια, αυτό το αποτρόπαιο έγκλημα.
• Θα αποτελέσει αντικίνητρο και προληπτικό μέτρο για την διάπραξη νέων γενοκτονιών στο μέλλον, τόσο από την Τουρκία όσο και από άλλα κράτη, λόγω της διεθνούς κατακραυγής.
• Θα συμβάλει στην καλύτερη διεθνή αναγνώριση του κουρδικού προβλήματος και της πολιτικής της Τουρκίας στον κουρδικό λαό.
• Θα συμβάλει στην αντικειμενικότερη και πληρέστερη παρουσίαση του ιστορικού παρελθόντος.
• Θα διευκολύνει τις σημερινές ελληνοτουρκικές σχέσεις να αναπτυχθούν σε βάση ειλικρίνειας και ανάληψης των ευθυνών για πράξεις του παρελθόντος.
• Θα βοηθήσει την εσωτερική πολιτική ανάπτυξη και ωρίμανση στην Τουρκία, μέσω αυτής της πράξης αυτοκριτικής, που θα ενισχύσει τις ειρηνόφιλες και προοδευτικές δυνάμεις στη χώρα.
• Θα συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση από τη διεθνή κοινότητα των ελληνικών ευαισθησιών και των ελληνικών ζωτικών συμφερόντων.
• Θα συμβάλει στην επιτάχυνση της ανάπτυξης της διεθνούς ποινικής δικαιοδοσίας, καθώς θα αποδειχθεί ότι η λήθη δεν αποτελεί τρόπο αποφυγής καταλογισμού ευθυνών για διεθνή εγκλήματα.
• Η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ποντίων από τα Ηνωμένα Έθνη θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των Ελλήνων, αλλά και των άλλων εθνών, στον διεθνή οργανισμό ως προστάτη της διεθνούς νομιμότητας. Η εμπιστοσύνη αυτή δυστυχώς έχει τρωθεί τις τελευταίες δεκαετίες από την αδυναμία ή την απροθυμία ουσιαστικών παρεμβάσεων σε προβλήματα όπως το Κυπριακό, το Κουρδικό, το Παλαιστινιακό και το Μεταναστευτικό.