Η Ανακωχή του Μούδρου (1918)

Η Ανακωχή του Μούδρου που τερμάτισε τον πόλεμο Entente (Αντάντ)-Τουρκίας υπογράφτηκε από τους Τούρκους εκπροσώπους του σουλτάνου στις 30 Οκτωβρίου 1918 πάνω στο βρετανικό πολεμικό σκάφος «Αγαμέμνων», που ήταν αγκυροβολημένο στο λιμάνι του Μούδρου της Λήμνου. Εκεί αποδέχτηκε η Τουρκία του σουλτάνου τους όρους που υπαγόρευσε, για λογαριασμό των δυνάμεων της Entente, ο Άγγλος αντιναύαρχος Άρθουρ Κάλθορπ. Οι όροι ήταν εξοντωτικοί, σαφής έκφραση των διαθέσεων της Entente για διανομή των εδαφών της οθωμανικής αυτοκρατορίας και άμεση ή έμμεση οικονομική διείσδυση. Η Ανακωχή του Μούδρου σήμανε ουσιαστικά και τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Με την συνθήκη αυτή συμφωνήθηκε η κατάπαυση των εχθροπραξιών μεταξύ των Συμμαχικών Δυνάμεων της Αντάντ (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα), και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία αναλάμβανε τα ακόλουθα βάσει των 25 όρων – άρθρων της:

1. Την υποχρέωση του ανοίγματος των Στενών των Δαρδανελλίων και του Βοσπόρου προς την Μαύρη Θάλασσα και την παράδοση των φρουρίων αυτών.

2. Την υπόδειξη των σημείων και έκταση πόντισης ναρκών και τορπιλών και παροχή βοήθειας στην αλίευσή τους.

3. Τη συγκέντρωση όλων των αιχμαλώτων των συμμάχων και των Αρμενίων στην Κωνσταντινούπολη και άμεση παράδοση αυτών.

4. Την παράδοση του τουρκικού στρατού (του οπλισμού) με άμεση αποστράτευση, εκτός του απόλυτα αναγκαίου για τη φύλαξη των συνόρων και την εσωτερική ασφάλεια. Η δε δύναμη που θα απέμενε και η κατανομή της, θα καθοριζόταν μεταγενέστερα, σε συνεννόηση με την τουρκική κυβέρνηση.

5. Την άμεση παράδοση όλων των πολεμικών πλοίων στους Συμμάχους.

6. Την παροχή δυνατότητας στους Συμμάχους να καταλάβουν, για λόγους ασφάλειας, οποιαδήποτε στρατηγικά σημεία επί του εδάφους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έκριναν εκείνοι, χωρίς προηγούμενη συνεννόηση με την Οθωμανική κυβέρνηση.

7. Την ελεύθερη χρήση παντός λιμένος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από συμμαχικά πλοία.

8. Τη χρήση παντός υλικού επανόρθωσης που θα βρισκόταν σε τουρκικό λιμάνι.

9. Την ανεμπόδιστη κατάληψη του συστήματος υπόγειων διωρύγων της Ταυρίδας από τους συμμάχους.

10. Την απομάκρυνση του τουρκικού στρατού από τα ΒΔ σύνορα με την Περσία και επάνοδο στα προπολεμικά.

11. Την παράδοση του ελέγχου των υποβρυχίων καλωδίων.

12. Την αποφυγή καταστροφής στρατιωτικού, ναυτικού ή εμπορικού υλικού, χωρίς προηγούμενη συμμαχική άδεια.

13. Την παραχώρηση κάθε δυνατής διευκόλυνσης στον ανεφοδιασμό των συμμάχων, με αγορά ανθράκων και ναυτικού υλικού, απαγορευμένης της εξαγωγής τους.

14. Τον έλεγχο όλου του σιδηροδρομικού δικτύου από αξιωματικούς των συμμάχων και την παράδοση του Βατούμ.

15. Την παράδοση των φρουρίων της Χετζάζης, Ασσίρ, Υεμένης, Μεσοποταμίας (Ιράκ), Τριπολίτιδας και Κυρηναϊκής.

16. Την αποχώρηση των στρατευμάτων από την Κιλικία, καθώς και τη διάθεση στις συμμαχικές δυνάμεις όλης της εξάρτησης, όπλων και πυρομαχικών, καθώς και πάσης φύσεως μεταγωγικών του “αποστρατευθησομένου” τουρκικού στρατού.

17. Την παράδοση των λιμένων της Τριπολίτιδας και της Κυρηναϊκής.

18. Την εντός μηνός απέλαση οποιουδήποτε Γερμανού ή Αυστριακού υπηκόου από την Οθωμανική επικράτεια.

19. Την αποδοχή παράλληλης τοποθέτησης αξιωματικών της Αντάντ στο Οθωμανικό Υπουργείο Επισιτισμού.

20. Την κατακράτηση από τους συμμάχους Τούρκων αιχμαλώτων, εκτός εκείνων που υπερέβησαν το όριο στρατιωτικής ηλικίας.

21. Την άμεση διακοπή οποιασδήποτε σχέσης (οικονομικής, εμπορικής κ.λπ.) με τις κεντρικές Δυνάμεις (όρος που είχε ήδη ικανοποιηθεί).

22. Την επιφύλαξη στους Συμμάχους να καταλάβουν οποιοδήποτε χώρο στο βιλαέτι της Αρμενίας, εφόσον εκδηλωθούν ταραχές. Τα άρθρα 23 και 24 αφορούσαν κινήσεις των συμμαχικών δυνάμεων, ενώ το 25ο όριζε το τέλος των εχθροπραξιών τη μεσημβρίαν της ημέρας της υπογραφής, η οποία και ήταν η επομένη (31 Οκτωβρίου).

Ύστερα από την υπογραφή της Ανακωχής του Μούδρου ο συμμαχικός στόλος, που περιελάμβανε και μια ελληνική μοίρα, ανέπλευσε τα Στενά και αγκυροβόλησε στον Κεράτιο Κόλπο. Έτσι ο Σουλτάνος και η Κυβέρνηση του, που είχαν υπογράψει την ανακωχή, ήταν υπό την «προστασία» των νικητών, με την υποχρέωση να πραγματοποιήσουν τους όρους της Ανακωχής.

Κάτω από τις συνθήκες αυτές της έσχατης ταπείνωσης τονώθηκε το εθνικό αίσθημα των Τούρκων -που είχε αφυπνιστεί κυρίως τις μέρες των Νεοτούρκων- και οργανώθηκε ισχυρό κίνημα εθνικής αντίστασης, από τους τελευταίους μήνες του 1918 και τους πρώτους μήνες του 1919 και ύστερα.

Έπειτα οι Άγγλοι -σύμφωνα με τους όρους της Ανακωχής- κατέλαβαν διάφορες θέσεις όπως: την Τραπεζούντα, τη Σαμψούντα, τη Μαγνησία, τον Κασαμπά (ανατολικά της Σμύρνης). Επίσης οι Ιταλοί κατέλαβαν την Αττάλεια και κινούνταν στην ενδοχώρα, προς τα βορειοδυτικά, ως το βιλαέτι του Αϊδινίου (περιοχή της Σμύρνης), όπου θα ανακόψει την πορεία τους η παρουσία των Ελλήνων. Τέλος, οι Γάλλοι κατέλαβαν την Κιλικία, το νοτιοανατολικό τμήμα της Μικρασίας. Αλλά οι όροι της αποστράτευσης έμειναν ανεκτέλεστοι, ενώ, αντίστροφα, ενισχυόταν το κίνημα αντίστασης των Τούρκων εθνικιστών εναντίον όλων των ξένων, ιδιαίτερα των Ελλήνων, που οι Τούρκοι εθνικιστές τους είδαν ως όργανα του ξένου ιμπεριαλισμού, μολονότι οι Έλληνες μόνοι είχαν λόγους να ενδιαφέρονται για την τύχη «αλύτρωτων» αδελφών.

Οι διεκδικήσεις όλων είχαν χαρακτήρα οικονομικό, αποικιακό: έλεγχο των Στενών, ζώνες οικονομικής επιρροής, εκμετάλλευση υπεδάφους. Μόνο η Ελλάδα είχε τότε δικαιώματα βασισμένα στη μακραίωνη παρουσία ελληνικού πληθυσμού ειδικά στις δυτικές και βόρειες ακτές της Μικρασίας.

Πηγή: https://www.ekdotikeathenon.gr/istopia-toy-ellhnikoy-ethnoys-p16.html