Η συρο-παλαιστινιακή περιοχή έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξέλιξη της αγροτικής επανάστασης της Νεολιθικής Εποχής, όταν άρχισαν να ιδρύονται οι πρώτοι οικισμοί και πραγματοποιήθηκε μια πρώτη μορφή παραγωγικής οικονομίας, που βασιζόταν στην γεωργία και την εκτροφή ζώων.
Γεννήθηκε σε αυτά τα μέρη, κοντά στον Ιορδάνη ποταμό, αυτή που θεωρήθηκε ως η «πιο αρχαία πόλη στον κόσμο» η Ιεριχώ, «η πόλη των φοινικόδεντρων», όπως μνημονεύεται στην Αγία Γραφή. Τα πρώτα πέτρινα κτίσματα της πόλης χρονολογούνται στη 10η χιλιετία π.Χ. και αποδίδονται στον επονομαζόμενο Νατούφιο πολιτισμό.
Από την 9η ως την 8η χιλιετία π.Χ. (Προκεραμική Νεολιθική περίοδο Α) στον σημερινό οικισμό Τελ ες Σουλτάν, δημιουργήθηκε η πρώτη κατασκευή τείχους με προπύργιο, το αρχαιότερο που μας είναι γνωστό σήμερα. Μια τέτοιου είδους μνημειώδης κατασκευή διαμέτρου οκτώ μέτρων, αντανακλά κοινωνική οργάνωση με κεντρική διοίκηση, παρόλο που η ακριβής λειτουργία της, αμυντική ή μη, παραμένει ασαφής. Την ακόλουθη περίοδο στην Ιεριχώ, (7000π.Χ.-6000π.Χ., Προκεραμική Β) στην Ιεριχώ τα κτίρια ορθογώνιου σχήματος έγιναν αρθρωτά και η κοινωνική οργάνωση πιο πολύπλοκη.
Κατά τη Χαλκολιθική Εποχή ή αλλιώς Εποχή του Χαλκού (4000-3150π.Χ.) αναπτύχθηκαν και πολλοί άλλοι οικισμοί στις ερήμους Νεγκέβ και της Ιουδαίας, σημεία που άφησαν εμφανή ίχνη περίπλοκης κοινωνικής οργάνωσης που μαρτυρούν τη δημιουργία έργων τέχνης και διακόσμησης.
Στο Μπιέρ Σαφάντ Μπιέρ Ματάρ στην έρημο Νεγκέβ ανακαλύφθηκαν ερείπια που υποδεικνύουν την ύπαρξη ενός εργαστηρίου για την επεξεργασία ελεφαντόδοντου, στο οποίο πιθανόν να ανήκουν δύο ειδώλια λαξευμένα σε δόντι ιπποπόταμου που χρονολογούνται στην 4η χιλιετία π.Χ. Ένα από αυτά αναπαριστά μια γυναίκα, ενώ το άλλο είναι μια ανδρική μορφή που διαθέτει οπές στο κεφάλι, οι οποίες πιθανόν χρησίμευαν για να τοποθετούνται τούφες μαλλιών. Από ελεφαντόδοντο είναι και ένα ιδιαίτερο κεφάλι μικρού μεγέθους με χαρακτηριστικό καπέλο που παραπέμπει σε ιερέα. Το κεφάλι αυτό, που επίσης χρονολογείται στην 4η χιλιετία π.Χ., προέρχεται από το Μπερ Σεβά, το κέντρο της επαρχίας Νεγκέβ.
Σύγχρονος θεωρείται και ένας θησαυρός αντικειμένων που βρέθηκαν σε ένα σπήλαιο στην έρημο, στο Ναχάλ Μισμάρ: Περιλαμβάνει 429 αγγεία και ποικίλα αντικείμενα από χαλκό και ελεφαντόδοντο αλλά και από αιματίτη και πέτρα. Τα συγκεκριμένα αντικείμενα, που είναι βέβαιο πως δεν χρησιμοποιήθηκαν για καθημερινή χρήση αλλά εξυπηρετούνταν στον εορτασμό λειτουργιών και θρησκευτικών τελετών, είναι πιθανό να ανήκουν σε πλούσιο ναό.
Την πρώιμη Εποχή του Χαλκού, περίπου το 3150π.Χ., μια νομαδική σημιτική φυλή που προερχόταν από τον Βορρά εισχώρησε στα συρο-παλαιστινιακά εδάφη και αναμείχθηκε με τον ντόπιο πληθυσμό. Στα εδάφη της Χαναάν, μιας επαρχία εν μέρει ερημικής αλλά και διάστικτης από γόνιμες κοιλάδες, άνθησαν, εκτός από την Ιεριχώ, και άλλες σημαντικές πόλεις-κράτη όπως η Αράντ, η Χαζόρ κια η Μεγιδδώ, που ανά τους αιώνες γνώρισαν την κυριαρχία των Βαβυλωνίων, των Χετταίων και των Αιγυτίων. Η οικονομία βασιζόταν στη γεωργία, ωστόσο υπάρχουν μαρτυρίες και για εμπορικές συναλλαγές, κυρίως με την Αίγυπτο.
Κατά τη διάρκεια της Εποχής του Χαλκού (3150π.Χ.-1550π.Χ.) υπήρξαν περίοδοι δυσκολιών, κατά τις οποίες εδραιώθηκε νομαδικός ή άλλοτε ημινομαδικός τρόπος διαβίωσης, καθώς και άλλες περίοδοι αναζωογονητικής άνθησης των οικισμών. Τα κέντρα της Χαναάν ήταν οχυρωμένα, και μέσα σε αυτά εντοπίζονται τα ίχνη των πρώτων βασιλικών ανακτόρων, που πιθανόν στη συνέχεια καταστράφηκαν όταν η γη της Χαναάν πέρασε υπό τον έλεγχο των Αιγυπτίων.
Από τη βιβλική οχυρωμένη πόλη της Χαζόρ, η οποία την Εποχή του Χαλκού αριθμούσε περίπου 40.000 κατοίκους, προέρχεται ένα ιδιαίτερο θησαυροφυλάκιο, διακοσμημένο με περίτεχνα ζώα, ύψους μισού περίπου μέτρου, που φανερώνει την ύπαρξη εκλεπτυσμένων επικήδειων τελετών.
Χαρακτηριστικά της περιοχής είναι τα αγγεία σε σχήμα ανθρώπινου προσώπου, των οποίων τη λειτουργία δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια. Ωστόσο υποδεικνύουν πλούτο θρησκευτικών τελετών και λειτουργιών. Αυτή την εποχή, τη λεγόμενη Εποχή του Χαλκού (γνωστή ως Χαναναϊκή Περίοδο), ακολούθησε η Εποχή του Σιδήρου που αντιστοιχεί στην Ισραηλιτική Περίοδο.
Με πληροφορίες από: nationalgeographic