Η Ταρκουίνια, τον 5ο π.Χ. αιώνα, συνέχισε να αποτελεί το κυριότερο κέντρο γνώσης σχετικά με την επιτύμβια ζωγραφική, που όμως τώρα δεχόταν την επιρροή της αττικής κεραμικής. Η μετάβαση στο νέο ρυθμό είναι φανερή στον Τάφο των Αρμάτων, όπου συνυπάρχουν ένας κύριος διάκοσμος ιωνικού ρυθμού και ένας δευτερεύων που αποδεικνύει την προσπάθεια αλλαγής αποδίδοντας με διαφορετικό τρόπο τις μορφές.
Τάφος των ασπίδων
Στην πραγματικότητα, ακόμη και στους μετέπειτα τάφους μπορεί να δει κανείς ότι το νέο ύφος, που υιοθετείται από την αττική κεραμική διακόσμηση, δεν είναι ομοιόμορφο. Συγκρίνοντας τους χαρακτήρες δύο σύγχρονων τάφων, του Τρικλινίου και των Λεοπαρδάλεων, που λίγο πολύ αναπαράγουν τις ίδιες σκηνές (ζευγάρια σε συμπόσιο, χορευτές και μουσικούς), διαπιστώνουμε ότι έχουν διαφορετικό αποτέλεσμα. Οι μορφές του πρώτου, που χωρίζονται από λεπτά δενδρύλλια, είναι κομψές και μνημειώδεις, και αποδίδονται με απαλά χρώματα. Οι ανάγλυφοι ανδρικοί χιτώνες έχουν ζωγραφιστεί με ακρίβεια, όπως επίσης οι γεμάτες χάρη κινήσεις των προσώπων.
Αντίθετα, οι μορφές του Τάφου των Λεοπαρδάλεων εμφανίζονται πιο «βαριές» με εμφανείς ανατομικές δυσαναλογίες. Είναι πιο στατικές, γεγονός που αντισταθμίζεται μόνο εν μέρει με τη χρήση ζωηρών χρωμάτων. Το εικονογραφικό ρεπερτόριο αυτής της περιόδου περιορίζεται σε λίγα και δοκιμασμένα θέματα: Το γεύμα των γενεών με συνοδεία χορού και μουσικής, οι αγώνες και άλλες αθλητικές δραστηριότητες, στη μνήμη του νεκρού. Ένα πρωτότυπο στοιχείο βρίσκουμε στον Τάφο του Πλοίου, όπου εκτός από τις διάφορες σκηνές συμποσίων απεικονίζεται εκεί ένα εμπορικό πλοίο, ίσως υπαινιγμός για την επαγγελματική δραστηριότητα του νεκρού.
Επίσης στο Κιούζι βρέθηκαν κάποιοι τάφοι διακοσμημένοι με τοιχογραφίες που δεν απομακρύνονται πολύ από την τοιχογραφία της Ταρκουίνια. Τα θέματα είναι πάντα τα ίδια: Το συμπόσιο, τα μουσικά και χορευτικά θεάματα και οι αθλοπαιδιές στη μνήμη του νεκρού. Στη διάρκεια του 4ου π.Χ. αιώνα εισάγονται νέα αντικείμενα, παράλληλοι ήρωες με εκείνους του ελληνικού μύθου που στόχο έχουν να γιορταστεί η πολιτική εξουσία των μεγάλων οικογενειών, ιδιοκτητών των τάφων.
Κυρίαρχο θέμα συνεχίζει να είναι το συμπόσιο, μόνο που τώρα έχει μεταφερθεί στον άλλο κόσμο και παρευρίσκονται επίσης οι θεότητες του σκότους, όπως συμβαίνει στις τοιχογραφίες του Τάφου του Δράκου. Αυτός ο τάφος αποτελούνταν από δύο ξεχωριστούς χώρους που μεταγενέστερα ενώθηκαν με ένα τρίτο. Προοριζόταν να φιλοξενήσει τα μέλη του οίκου Σπούρινας, του οποίου τα μέλη απεικονίζονται στους τοίχους και συνοδεύονται από επιγραφές με τα ονόματά τους. Κοντά στους συνδαιτημόνες σκιαγραφείται η μορφή του Χαρούν, φτερωτού δαίμονα με γαλαζωπό πρόσωπο και γαμψή μύτη.
Στον δεύτερο χώρο ο Κάτω Κόσμος εκπροσωπείται από τον Άδη και την Περσεφόνη, θεότητες της μεταθανάτιας ζωής. Στις υπόλοιπες σκηνές υπάρχουν ανάμεικτα στοιχεία του ελληνικού και του ετρουσκικού μύθου: Εκτός από τον Γηρυόνη και μια αφηρημένη φιγούρα του Κέρβερου, απεικονίζονται οι δύο ήρωες Θησέας και Πειρίθους απέναντι στον δαίμονα Τουκούλκα, που είχε το κεφάλι αρπακτικού, αυτιά γαϊδάρου και φίδια στο κεφάλι.
Στα μεγάλα επιτραπέζια αγγεία απεικονίζεται ένας υπηρέτης και ένας φτερωτός νεαρός. Σε ένα άλλο τοίχο αναγνωρίζονται οι μορφές του Αγαμέμνονα, του Τειρεσία και του Αίαντα. Όλοι συνοδεύονται από επιγραφή με το ετρουσκικό τους όνομα. Μερικές μαύρες μικρόσωμες μορφές ανάμεσα στα κλαδιά ενός δέντρου ίσως είναι ψυχές που αναμένουν την μετενσάρκωση. Τέλος, στον τρίτο τοίχο του τάφου αναπαρίσταται η σκηνή της τύφλωσης του Πολύφημου από τον Οδυσσέα και τους συντρόφους του.
Ένας άλλος σημαντικός τάφος της Ταρκουίνια είναι αυτός που ανήκε στην οικογένεια Βέλκας (συγγενείς με τους Σπούρινας στον Τάφο του Δράκου), ο Τάφος των Ασπίδων. Τα δύο ζευγάρια που δημιούργησαν την οικογένεια αναπαρίστανται σε συμπόσιο και συνοδεύονται από μεγάλες επιτύμβιες επιγραφές που υμνούν την πολιτική τους δύναμη απαριθμώντας τα αξιώματα που κάλυψαν τα μέλη του οίκου.
Με πληροφορίες από: natioalgeographic