Τα κυριότερα ελληνικά κράτη της Κάτω Ιταλίας είναι το Ρήγιο, ο Τάρας, ο Κρότων, οι Επιζεφύριοι Λοκροί και η Κύμη. Κατά τη δεκαετία 480-470π.Χ., μερικά και μετά από αυτή, έχουν καθεστώτα τυραννικά και αριστοκρατικά. Είναι διασπασμένα μεταξύ τους και δεν συμπράττουν απέναντι στον κίνδυνο, που αντιπροσωπεύουν οι εγχώριοι πληθυσμοί, αντίθετα με ό,τι έγινε σε ανάλογες περιπτώσεις από τα ελληνικά κράτη της Σικελίας.
Ρήγιο
Το Ρήγιο με κυριαρχία και στην απέναντί του, πέρα από τον πορθμό, Σικελική Ζάγκλη, έχει τύραννο τον Αναξίλαο, που κατόρθωσε να μείνει στη θέση του και μετά την ήττα των συμμάχων του Καρχηδονίων το 489π.Χ. Ο Αναξίλαος δοκίμασε το 476π.Χ. να επεκτείνει την επιρροή του προς τα ανατολικά με πόλεμο εναντίον των Λοκρών, αλλά τον σταμάτησε η απειλή του Ιέρωνα. Λίγο αργότερα πεθαίνοντας παρέδωσε την εξουσία στον Μίκυθο του Χοίρου, ως επίτροπο των ανήλικων παιδιών του, με τη συμφωνία να τη μεταβιβάσει σε αυτά στον κατάλληλο χρόνο. Ο Αναξίλαος έμεινε στην εξουσία ως τύραννος δεκαοχτώ χρόνια.
Ο Μίκυθος υπήρξε έντιμος τοποτηρητής της εξουσίας και καλός κυβερνήτης. Για να ενισχύσει τη θέση του Ρήγιου απέναντι στις Συρακούσες έκλεισε συμμαχία με τον Τάραντα. Έτσι, όταν οι Ταραντίνοι το 472 π.Χ. απειλήθηκαν από ισχυρές δυνάμεις Ιαπύγων, έστειλε βοήθεια από 3.000 άνδρες, οι οποίοι χάθηκαν όμως κατά τη μάχη του που έγινε τότε και την υποχώρηση που ακολούθησε. Το 471π.Χ. έχτισε τον Πυξούντα, πόλη παραθαλάσσια, στο ομώνυμο ακρωτήριο και λιμάνι νότια από την Ελέα. Αλλά οι περισσότεροι από τους κατοίκους που εγκατέστησε έφυγαν αργότερα.
Το 467π.Χ. ο Ιέρων, θέλοντας να εκτοπίσει τον Μίκυθο, κάλεσε τους γιους του Αναξίλαου, και αφού τους υπενθύμισε τις ευεργεσίες του Γέλωνα στον πατέρα τους, τους έπεισε, καθώς είχαν ήδη προχωρήσει στην ηλικία, να ζητήσουν από τον Μίκυθο να τους δώσει λόγο για την περιουσία που διαχειριζόταν και να τους παραδώσει την εξουσία. Ο Μίκυθος όταν του έγινε η αίτηση αυτή, συγκέντρωσε και τους παλαιούς φίλους του Αναξίλαου και λογοδότησε μπροστά τους. Η λογοδοσία του ήταν τόσο άμεμπτη ώστε να μεταμεληθούν οι γιοι του Αναξίλαου και να τους ζητήσουν να παραμείνει στην εξουσία.
Ο Μίκυθος όμως επέμεινε και αφού παρέδωσε όλα με ακρίβεια, έφυγε από το Ρήγιο και εγκαταστάθηκε στην Τεγέα. Τύραννος του Ρηγίου έγινε ο μεγαλύτερος γιος του Αναξίλαου Κλεόφρων και της Ζάγκλης ο νεότερος αδελφός του. Ο Κλεόφρων, διακόπτοντας την πολιτική του Μίκυθου και ακολουθώντας το παράδειγμα του πατέρα του άρχισε πόλεμο εναντίον των Επιζεφύριων Λοκρών.
Τάρας
Ο Τάρας, με πολίτευμα αριστοκρατικό, επανειλημμένα έφτασε σε πόλεμο με τους γειτονικούς του λαούς. Το 480 π.Χ. ή λίγο μεταγενέστερα, οι Ταραντίνοι, εξαιτίας εδαφικών διαφορών πολέμησαν με τους Μεσσαπίους και τους νίκησαν. Για τη νίκη τους αυτή, έστειλαν ανάθημα στους Δελφούς, γυναίκες αιχμάλωτες και χάλκινους ίππους, έργο του Αργείου γλύπτη Αγελάδα, όπως αναφέρει ο Παυσανίας. Μετά την ήττα τους οι Μεσσάπιοι ζήτησαν βοήθεια από τους Πευκετίους και άλλους λαούς της Ιαπυγίας και πολέμησαν με τους Ταραντίνους. Στη νέα μάχη νίκησαν πάλι οι Ταραντίνοι κα μάλιστα σκοτώθηκε σε αυτή και ο βασιλιάς των Ιαπύγων Ώπις. Οι Ταραντίνοι αφιέρωσαν στυς Δελφούς μεγαλύτερα αναθήματα, έργα του Ονάτα του Αιγινήτου και του Αγελάδα του Αργείου.
Οι Μεσσάπιοι όμως που είχαν χάσει και εδάφη μετά τις ήττες αυτές, ετοιμάσθηκαν καλύτερα και αφού συγκέντρωσαν μαζί με άλλους συμμάχους συνολική δύναμη 20.000 ανδρών κινήθηκαν για τρίτη φορά εναντίον του Τάραντα. Οι Ταραντίνοι, αφού πήραν βοήθεια 3.000 ανδρών από τους συμμάχους τους Ρηγίνους, αντιμετώπισαν σε ανοιχτό πεδίο τους Ιάπυγες. Έγινε τότε, το 472 π.Χ., μάχη σφοδρή με βαριές απώλειες και από τις δύο πλευρές. Τελικά νίκησαν οι Ιάπυγες. Οι ηττημένοι Ταραντίνοι και Ρηγίνοι τράπηκαν σε φυγή, οι πρώτοι προς τον Τάραντα και οι δεύτεροι προς το Ρήγιο. Οι Ιάπυγες χώρισαν και αυτοί τις δυνάμεις τους σε δύο φάλαγγες και , διαθέτοντας πιθανότατα και ιππικό, πέτυχαν να εκμηδενίσουν, κατά την καταδίωξη, τους ηττημένους αντιπάλους τους.
Κατά τον Διόδωρο, οι Ιάπυγες, που καταδίωκαν τους Ρηγίνους, έφθασαν ως το Ρήγιο και το κυρίευσαν. Προσωρινά βέβαια, γιατί παρουσιάζεται να συνεχίζει τη ζωή του ως ανεξάρτητο κράτος. Τον Τάραντα τον υπερασπίστηκε με γενναιότητα ο λαός του και δεν μπόρεσαν να τον καταλάβουν οι Ιάπυγες. Ο λαός αυτός μετά τη νίκη του, καθώς απέκτησε αυτοπεποίθηση και δύναμη και καθώς η αριστοκρατία της πόλης είχε εξοντωθεί στη μάχη και στην υποχώρηση, εγκαθίδρυσε στον Τάραντα δημοκρατία.
Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους