Εκσυγχρονισμός της Ρωσίας

Τον 19ο αιώνα, ο εκσυγχρονισμός της Ρωσίας γίνεται ο σημαντικότερος στόχος των τσάρων. Η Ρωσία έχει προσπαθήσει επανειλημμένα να εκσυγχρονιστεί. Πέτυχε βήματα αλλά ποτέ με πληρότητα. Και βέβαια το πρόβλημα της Ρωσίας ήταν ότι αυτά τα βήματα αφορούσαν, συνήθως, τους τόπους στους οποίους βρίσκονταν συγκεντρωμένοι η διοίκηση και ο πληθυσμός.

Δηλαδή, τα δυτικά τμήματα, στα οποία βρίσκονταν οι μεγάλες πόλεις και ο πληθυσμός και οι διοικητικές υπηρεσίες κ.λπ. Από κει και πέρα, στο απέραντο της Ρωσίας, στις φυλές τις νομαδικές των στεπών και των ταϊγκά τι εκσυγχρονισμός μπορούσε να γίνει; Εκεί δεν μπορούσε να εισπραχθεί κάτι. Η Ρωσία παρέμενε μία χώρα ταχυτήτων, που η μία είχε μεγάλη απόσταση από την άλλη. Αυτό στην ουσία υπέσκαπτε κάθε απόπειρα πραγματικού εκσυγχρονισμού της χώρας.

Μετά το 1860, οι τσάροι παίρνουν την απόφαση να τελειώσουν με ένα στοιχείο το οποίο είχε πολύ καθυστερήσει να μεταλλαγεί στην περίπτωση της Ρωσίας, δηλαδή η Ρωσία στο 1860 ακόμη διαθέτει δουλοπαροίκους. Δηλαδή, οι χωρικοί της Ρωσίας είναι δουλοπάροικοι, κάτι το οποίο είναι πραγματικά πάρα πολύ καθυστερημένο στην εκδοχή του, παραπέμπει σε μεσαιωνικές καταστάσεις, και το 1861 ο τσάρος καταλύει το σύστημα, καταργεί τη δουλοπαροικία και, κατά κάποιο τρόπο, χειραφετεί τους χωρικούς.

Βέβαια το να καταργηθεί η δουλοπαροικία δεν είναι μικρό βήμα. Όμως, προκειμένου να έχει πραγματικά αποτελέσματα εκσυγχρονισμού στη χώρα θα έπρεπε, αυτό το μέτρο, να συνοδευτεί και με άλλα. Δηλαδή, με έναν τρόπο κατάτμησης της γης, με έναν τρόπο αποκοπής κτημάτων ούτως ώστε να μπορούν, δυνάμει, κάποιοι χωρικοί εφόσον θα επιθυμούσαν, να αποκτήσουν δική τους γη για να γίνουν ελεύθεροι γεωργοί.

Επειδή αυτό θα έφερνε βέβαια σε σύγκρουση τον τσάρο με τους βογιάρους και τους ευγενείς, οι τσάροι δεν θέλησαν να μπουν σε εμφύλιο πόλεμο και έτσι η απόφαση που πήραν ήταν μισερή. Αποτέλεσμα ήταν οι χωρικοί να βρεθούν σε δεινή θέση διότι, το ήξεραν εδώ και αιώνες να είναι δουλοπάροικοι, είχανε βρει έναν ρυθμό ζωής, ζούσαν μέσα στα κτήματα, όπως κι αν ζούσαν.

Το να γίνουν ελεύθεροι χωρικοί χωρίς να έχουν κεφάλαιο, χωρίς να έχουν χρήματα, χωρίς να μπορούν να αποκτήσουν καθόλου εύκολα δική τους γη, τους έδωσε την εντύπωση ότι είναι παγιδευμένοι σε αυτή την εξέλιξη, και αυτή η απόφαση του τσάρου, ενώ θα περίμενε κανείς ότι θα έδινε χαρά στους αγρότες, που φυσικά τους έδωσε σε έναν βαθμό, αλλά από την άλλη δεν έδωσε στους τσάρους την υποστήριξη των αγροτών σε αυτό τον τομέα, παρότι κατά μέσον όρο στη Ρωσία υπήρχε αγάπη στον τσάρο.

Μετά το 1860 οι τσάροι επιθυμούν να γίνει η Ρωσία πραγματικά βιομηχανική χώρα. Στον 19ο αιώνα η ανθρωπότητα έχει μπει στη Βιομηχανική Επανάσταση. Όταν ο Μέγας Πέτρος έκανε τον εκσυγχρονισμό του δεν είχε ακόμη μπει ο κόσμος στη Βιομηχανική Επανάσταση. Αλλά τώρα είναι περίπου εκατό χρόνια που η Αγγλία είναι βιομηχανική, όπως και οι Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία.

Εξ αυτού οργανώνουν συστηματικά τη δημιουργία εργοστασίων στις δυτικές περιοχές, κατά κύριο λόγο, ακολουθώντας όσο μπορούν περισσότερο την τεχνογνωσία που έχει κατακτηθεί στη δυτική Ευρώπη. Διαθέτουν κεφάλαια, και βέβαια τα περισσότερα εργοστάσια τα οποία δημιουργούνται, δημιουργούνται με την κρατική πρωτοβουλία και με την κρατική χορήγηση. Είναι δηλαδή κρατικής διοίκησης εργοστάσια κάτι το οποίο δεν είναι καθόλου σύμφωνο με τις κατακτήσεις της δυτικής Ευρώπης, όπου η Βιομηχανική Επανάσταση στηρίχθηκε στην ατομική πρωτοβουλία και αυτό ήταν που την έκανε τόσο ευέλικτη και τόσο δυναμική. Πάντως στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα η Ρωσία αποκτά έναν θεαματικό αριθμό βιομηχανιών, βαριάς βιομηχανίας και υφαντουργίας και όλων των αναγκών και κλάδων.

Μάλιστα στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα η Ρωσία έχει τον μεγαλύτερο δείκτη βιομηχανικής ανάπτυξης στον κόσμο, κάτι το οποίο είναι εντυπωσιακό. Η Ρωσία έχοντας ξεκινήσει από πολύ χαμηλούς δείκτες βιομηχανίας, καθώς χτίζονται νέα εργοστάσια, φαίνεται στατιστικά, να είναι πολλά αυτά τα οποία δημιουργούνται. Δεν μπορεί να συγκριθεί το βιομηχανικό δυναμικό της Ρωσίας με της Αγγλίας ή της Γαλλίας ή της Γερμανίας, όμως δείχνει την ανοδική τάση του πράγματος στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.

Ο εκσυγχρονισμός της Ρωσίας δεν θα μπορούσε να πετύχει χωρίς την ανάπτυξη των μεταφορών. Γι’ αυτό οι τσάροι αποφασίζουν να βοηθήσουν κατά πολύ τις μεταφορές στη χώρα. Αυτό που είναι απαραίτητο να συμβεί είναι η χώρα να αποκτήσει σιδηροδρομικό δίκτυο. Δημιουργείται σιδηροδρομικό δίκτυο μεταξύ Αγίας Πετρούπολης και Μόσχας, αλλά ο Υπερσιβηρικός σιδηρόδρομος είναι το μεγάλο σχέδιο των τσάρων.

Είναι απαραίτητο για τη Ρωσική Αυτοκρατορία να ενωθεί αυτό το χαώδες των εκτάσεων, όπου από τη μία άκρη για να βρεθεί στην άλλη κανείς χρειαζόταν μήνες, δεν μπορούσε να στήσει μία ενιαία χώρα, ο σιδηρόδρομος μοιάζει να είναι το ιδανικό μέσο συνένωσης των εδαφών της Ρωσίας. Βέβαια, έπρεπε να προηγηθεί μία επίπονη τεχνική προετοιμασία και μία καταγραφή των σημείων όπου θα περνούσαν οι σιδηροτροχιές, να λυθούν τεχνικά προβλήματα κορυφαίας δυσκολίας. Οι τσάροι ήταν αποφασισμένοι να τα χρηματοδοτήσουν.

Εξ αυτού, το 1867 πούλησαν την Αλάσκα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής έναντι 7,2 εκατομμυρίων δολαρίων. Το μεγάλο έργο το οποίο και ξεκίνησε το 1891 και ολοκληρώθηκε το 1913, σε εντυπωσιακά σύντομο διάστημα, αν λάβει κανείς υπόψη ότι είναι μήκους 6.000 χιλιομέτρων, από τη Μόσχα μέχρι το Βλαδιβοστόκ. Είναι η μεγαλύτερη σιδηροδρομική γραμμή του κόσμου και παραμένει.