Εικονομαχία

Το μεγαλύτερο ζήτημα που απασχόλησε το Βυζάντιο στους πρώτους αιώνες, δηλαδή από το 400 μέχρι το 1000 μ.Χ., είναι ένας εμφύλιος πόλεμος. Το Βυζάντιο έζησε έναν αδυσώπητο εμφύλιο πόλεμο. Είναι η Εικονομαχία. Αυτός ο εμφύλιος πόλεμος διήρκησε σχεδόν 120 χρόνια, από το 726 έως το 842-843 μ.Χ. Οι εμφύλιοι πόλεμοι συνήθως δεν διαρκούν πολύ. Είναι οι πιο σκληροί πόλεμοι οι εμφύλιοι πόλεμοι και οι κοινωνίες δεν αντέχουν τόση βία, που γίνεται μάλιστα και μες στους κόλπους τους.

Στην περίπτωση της Εικονομαχίας το Βυζάντιο πλήρωσε μεγάλο τίμημα σε αυτή τη
διάσταση απόψεων, που στηρίζεται στο εάν μπορεί κανείς να αποτυπώσει εικονογραφικά το
θείο. Αυτό το ερώτημα δεν είναι καινούριο στη χριστιανοσύνη. Εξαρχής υπάρχει, διότι καθώς
ο χριστιανισμός είναι εβραιογενής, στην εβραϊκή θρησκεία. Ο εβραϊσμός, όπως και ο ζωροαστρισμός, είναι ανεικονική θρησκεία.

Όμως ο χριστιανισμός, εισπράττοντας μέσω του ελληνικού κόσμου στον οποίο αναπτύχθηκε και του ελληνισμού που έγινε εξαρχής πολύ κεντρικό τμήμα και της κουλτούρας και του πολιτισμού και των συλλήψεων του χριστιανισμού μετακινήθηκε σε αποτύπωση του θείου, διότι οι αρχαίοι Έλληνες και οι αρχαίοι Ρωμαίοι και ζωγράφιζαν το θείο και μάλιστα είχαν αγάλματα του θείου. Σήμερα η Καθολική Εκκλησία έχει αγάλματα για την αποτύπωση του θείου. Η Aνατολική Eκκλησία έμεινε στην αποτύπωση σε εικόνες και σε τοιχογραφίες. Μάλιστα οι εκκλησίες του ανατολικού κόσμου είναι γεμάτες με τοιχογραφίες, καλύπτονται από άκρο σε άκρο.

Αυτό το γεγονός συγκρούστηκε με την επίσης ανεικονική άποψη μιας θρησκείας που
αναπτύχθηκε, πολύ κοντά και μέσα στο Βυζάντιο, στον 7ο αιώνα μ.Χ., στην περιοχή της σημερινής Σαουδικής Αραβίας, της σημερινής Aραβικής Χερσονήσου, όπου 622 μ.Χ. ξεκινά εκεί μία νέα θρησκεία, δυναμική και εξαιρετικά φιλόδοξη, που λέγεται Ισλάμ.

Το Ισλάμ είναι ανεικονικό και καθώς το Ισλάμ εξελίσσεται δυναμικά στις ανατολικές επαρχίες του Βυζαντίου και τελικά απωθεί το Βυζάντιο από την Ανατολή, η βυζαντινή κοινωνία εκ νέου επηρεάζεται σε σχέση με αυτό το ζήτημα, δηλαδή το αν μπορεί κανείς να απεικονίσει το θείο με εικόνες. Και αυτή τώρα η συζήτηση, για το εάν μπορεί κανείς να αποτυπώσει ή όχι τις εικόνες, παίρνει μεγάλη πολιτική διάσταση. Άλλοι αυτοκράτορες συντάσσονται με τους εικονομάχους, άλλοι με τους εικονολάτρες.

Οποτεδήποτε επικρατεί η μία άποψη, καταστρέφει μνημεία του άλλου. Οι εικονομάχοι
βάφουν το εσωτερικό των εκκλησιών, ούτως ώστε να μην φαίνονται οι αποτυπώσεις του
θείου. Εκτός αυτού, στη διάρκεια των 120 περίπου χρόνων έγιναν βιαιότητες τεράστιας κλίμακας. Παραδείγματος χάριν, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Δ΄, στα μέσα του 8ου αιώνα -ο ίδιος ήταν εικονομάχος- βασάνισε εικονολάτρες, έκοψε τις γλώσσες τους, έκοψε τις μύτες τους, τους έβγαλε τα μάτια, αποκεφάλισε τους ιερείς τους. Και αυτό γινόταν ένθεν και ένθεν στη διάρκεια αυτών των 120 χρόνων. Φυσικά δεν ήταν συνεχής η βία, αλλά κάθε τόσο σε κάποια επαρχία, ή σε όλη μαζί την έκταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας συνεχιζόταν αυτή η σύγκρουση.

Τελικά, το 843 μ.Χ. έληξε με νίκη των οπαδών των εικόνων, των εικονολατρών, και θα
έλεγε κανείς ότι ο κύκλος της βίας έληξε για το Βυζάντιο, τουλάχιστον ως προς αυτό το
ζήτημα, αλλά παρέμενε η βία σε σχέση με τους Παυλικιανούς και τους Βογομίλους. Οι Παυλικιανοί ήταν σε εξέλιξη παράλληλα με την Εικονομαχία και οι Παυλικιανοί έκαναν τη δράση τους στη Μικρά Ασία και λίγο μετά έδωσαν τη σκυτάλη στους Βογομίλους και φυσικά υπήρχαν ένα σωρό άλλες ομάδες τις οποίες έπρεπε οι αυτοκράτορες κατά την άποψή τους να συντρίβουν ή να αναγκάζουν να συνταχθούν με την κεντρική άποψη. Αυτή η μακρύτατη εικονομαχική περίοδος κόστισε πολλά στο Βυζάντιο, όπως και στην Ανατολική Εκκλησία.