Ο εθισμός είναι μια συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από εξάρτηση σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα. Αφορά το οτιδήποτε, είτε αυτό είναι το τσιγάρο, τα ναρκωτικά, το ποτό, η διατροφή, ο Η/Υ, το κινητό, το μπότοξ, το διάβασμα, η γυμναστική, το σεξ, το καθάρισμα, το ψώνισμα, το χρήμα, ο τζόγος, οι δολοφονίες, ένας άνθρωπος και πολλά άλλα.
Εθισμός = Συνήθεια
Κάποιος θα μπορούσε να πει πως εθισμός αφορά μια εξάρτηση ως προς συγκεκριμένες σκέψεις, λαμβάνοντας υπόψη πως η σκέψη για κάτι προηγείται της πράξης. Επίσης, κάποιος θα μπορούσε να πει πως εθισμός είναι η εξάρτηση ως προς το ευχάριστο συναίσθημα που προκαλείται αμέσως μετά την εκτέλεση μιας πράξης. Εγώ θα προτιμούσα να χαρακτηρίσω τον εθισμό ως μια συνήθεια που έχει καταβάλει έντονα την καθημερινότητα του ατόμου, έτσι ώστε η απουσία της να προκαλεί περίεργα συναισθήματα και να δημιουργεί ένα παράξενο κενό.
Τις περισσότερες φορές, όταν επεξεργαστούμε εις βάθος αυτό το κενό, εντοπίζουμε ανασφάλειες και φόβους, το αίσθημα ανικανότητας διαχείρισης καταστάσεων που προκαλούν έντονα συναισθήματα, όπως την ανεξαρτητοποίηση, την ένταση, τη διαφορετικότητα, τους γρήγορους ρυθμούς, τις εσωτερικές ή διαπροσωπικές συγκρούσεις, τον ανταγωνισμό, τα κοινωνικά «πρέπει», τη μοναξιά, το φόβο θανάτου. Μήπως όλοι είμαστε εθισμένοι;
Το οξύμωρο σχήμα
Από τη μια πλευρά η εξάρτηση που προκαλεί ο εθισμός, συνοδεύεται από απώλεια ελέγχου της εθιστικής συμπεριφοράς, ενώ από την άλλη πλευρά η ίδια συμπεριφορά συνήθως υιοθετείτε ως μια προσπάθεια παρέμβασης και ελέγχου των συνθηκών με στόχο το απόλυτο, την τελειότητα. Παραδείγματα: «Μόνο αν καπνίσω, θα ηρεμήσω όσο θέλω »→ Με το κάπνισμα ελέγχω το πόσο ήρεμος είμαι, αλλά αδυνατώ να ελέγξω το πόσο καπνίζω ή «Μόνο αν φάω σοκολάτες θα είμαι ευτυχισμένη» ή «Μόνο αν διαβάζω συνεχώς», θα είμαι καλύτερη μαθήτρια ή «Μόνο με τα συνεχή μπότοξ θα είμαι όμορφη». Αν δεν γίνει η κάθε σκέψη πραγματικότητα, τότε επέρχεται η αποτυχία ή η απελπισία. Στο τέλος, εγκλωβιζόμαστε στους δικούς μας φόβους, στα δικά μας «πρέπει». Η αλήθεια είναι ότι η εθιστική συμπεριφορά μας προστατεύει από το να έρθουμε άμεσα αντιμέτωποι με έναν εαυτό που δεν αποδεχόμαστε. Είναι αδύνατη η αποδοχή του εαυτού χωρίς τους συγκεκριμένους όρους-εθισμούς.
Καπνιστής απορεί με ποια άλλη συμπεριφορά να αντικαταστήσει την ηρεμία που του προσφέρει το τσιγάρο ώστε να μπορέσει πιο εύκολα να το σταματήσει. Αρνείται οποιαδήποτε πρόταση, καθώς στηρίζει πως μόνο το τσιγάρο του ρίχνει την ένταση της καθημερινότητας. Παράλληλα, τονίζει πως όσο περνούν τα χρόνια, ο οργανισμός δεν μπορεί από μόνος του να εκκρίνει κάποιες βασικές ουσίες για να ηρεμεί πιο εύκολα, έτσι αναγκάζεται να υιοθετεί άλλες πιο δυναμικές συμπεριφορές. Ποιος είπε πως είναι καλό να καθοδηγείται καθημερινά ο οργανισμός σε ένα πολύπλοκο σχήμα ηρεμίας-έντασης; Ο οργανισμός είναι σαν το κλιματιστικό που έχει αυτόματο ρυθμιστή και χαμηλώνει αυτόματα την ένταση όταν η θερμοκρασία είναι σε καλό επίπεδο.
Έτσι λειτουργεί και το σώμα μας. Μπορεί να οδηγηθεί αυτόματα σε κάθε ηλικία στη μείωση της έντασης και του στρες και στην δημιουργία ηρεμίας, όμως αυτό γίνεται ΤΟΣΟ-ΟΣΟ! Καθώς ούτε η απόλυτη ενέργεια είναι καλή, ούτε η απόλυτη ηρεμία. Σαν ένα κέικ, αν βάλεις πιο λίγη ζάχαρη, δε θα έχει γεύση, αν βάλεις περισσότερη θα είναι πολύ λιγωτικό. Ούτως ή άλλως, τα περισσότερα πράγματα γίνονται πολύ πιο καλά, όταν δεν επεμβαίνουμε, όπως το σάλιο που καταπίνουμε, όπως η χτύποι της καρδιάς μας. Το μόνο που χρειάζεται για να γίνει αυτό είναι η εμπιστοσύνη και η πραγματική αποδοχή του εαυτού, χωρίς αυτό να σημαίνει αδρανοποίηση.
Οι περισσότεροι που συνειδητοποιούν και αναγνωρίζουν πως η συμπεριφορά τους έχει χαρακτηριστικά εξάρτησης, υποφέρουν. Υποφέρουν που ο ίδιος τους ο εαυτός τους αναγκάζει να συμπεριφέρεται υποχρεωτικά με ένα συγκεκριμένο τρόπο για να νιώσει προσωρινά καλά, αν και αργότερα βιώνει τις αρνητικές συνέπειες. Λέει ένας Αμερικανός Ψυχίατρος (Theodore Isaac Rubin) «Το πρόβλημα δεν είναι ότι υπάρχουν προβλήματα. Το πρόβλημα είναι να μην το περιμένεις αυτό και να νομίζεις πως το να έχεις προβλήματα είναι πρόβλημα!».