Δύο παρατάξεις

Το δημοκρατικό πολίτευμα δημιούργησε δύο παρατάξεις στην αρχαία Αθήνα, τους αριστοκρατικούς και τους δημοκρατικούς. Από το τέλος των περσικών πολέμων ως το 465/4π.Χ. δεν υπάρχει καμία πληροφορία για τη δράση των δημοκρατικών. Στο διάστημα αυτό οι μεγάλες επιτυχίες του Κίμωνα στις συμμαχικές επιχειρήσεις και εκπληκτικό κύρος προσέφεραν στη Αθήνα ως ηγέτιδα της συμμαχίας, αλλά και μεγάλη ευημερία της χάρισαν.

Δύο παρατάξεις

Η κύρια μάζα των οπαδών της δημοκρατικής παράταξης, οι «θήτες» δραστηριοποιήθηκαν στις διάφορες εκστρατείες που ανέλαβε ο Κίμων. Όσοι δεν χρησιμοποιήθηκαν ως «ερέτες» ή δεν εγκαταστάθηκαν από τον Κίμωνα ως άποικοι, στους νέους χώρους όπου άπλωσε η Αθήνα την επιρροή της, είχαν εξασφαλισμένη εργασία στην πόλη, η οποία συνεχώς αναπτυσσόταν και γινόταν ένα κέντρο που έσφυζε από ζωή και ευημερία.

Για μερικά χρόνια η αναμφισβήτητη ευμάρεια ικανοποιούσε τους πολίτες, όχι μόνο γιατί έβλεπαν τη ζωή τους εξασφαλισμένη, αλλά και γιατί ένιωθαν περήφανοι ,γιατί είχαν και αυτοί συμβάλει σε όσα η πόλη τους είχε πετύχει. Με μεγάλη πολιτικότητα ο Κίμων φρόντισε να τονισθεί ύστερα από κάθε νικηφόρα επιχείρηση ο σπουδαίος ρόλος που είχαν παίξει στους αγώνες οι Αθηναίοι πολεμιστές. Οι στήλες που στήνονταν στην αγορά ως αναμνηστικές των νικών τόνιζαν τη γενναία συμβολή τους στις επιχειρήσεις και άφηναν στο μέλλον ανεξάλειπτη τη μνήμη τους. Με τον καιρό είχε γίνει συνείδηση στους πολίτες πως ο ρόλος τους στην άνθηση της πόλης ήταν αποφασιστικός. Αυτό ξύπνησε μέσα τους την επιθυμία να πάρουν μέρος στις ευθύνες της διοίκησης και έτσι εκφράστηκε έντονο το αίτημα της μεγαλύτερης συμμετοχής τους στα κοινά.

Δεν υπάρχουν πληροφορίες για τις πολιτικές ζυμώσεις στην Αθήνα και τη γραμμή που ενέπνεε στους οπαδούς του το δημοκρατικό κόμμα. Η πλήρης αφύπνιση των απλών πολιτών ήταν φυσικό επακόλουθο των μεγάλων επιτυχιών της Αθήνας. Αν και παραμένει άγνωστος ο τρόπος με τον οποίο ενεργούσαν και εξέφραζαν τις επιδιώξεις τους, θα πρέπει να καταλήξει κανείς στο συμπέρασμα ότι οι πολίτες των δύο τελευταίων κοινωνικών τάξεων ήταν εκείνοι που άρχισαν να ζητούν περισσότερα δικαιώματα.

Με το κύρος του ο Κίμων κατόρθωσε για μερικά χρόνια να ελέγχει την κατάσταση χωρίς επιπτώσεις στη δομή του πολιτεύματος. Από την εποχή που ο Θεμιστοκλής παρουσίασε το ναυτικό του πρόγραμμα, η αντίδραση των αριστοκρατικών τα σχέδιά του προερχόταν από το φόβο για τα αποτελέσματα που θα είχε στον «ναυτικό όχλο» των Αθηνών η συνειδητοποίηση της δύναμής του. Οι αριστοκρατικοί, ενώ στην αρχή αναγκάσθηκαν να ανεχθούν την ναυτική πολιτική, αργότερα την ενστερνίσθηκαν και οι ίδιοι, γιατί μόνο έτσι θα εξασφαλιζόταν η Αθηναϊκή συμμαχία, που με την άνθησή της δημιουργούσε θαυμαστές προοπτικές και γι’ αυτούς και για την Αθήνα. Αυτό ήταν κύριο εσωτερικό πρόβλημα της Αθήνας, τη δεκαετία 470-460π.Χ. και έτσι το αντιμετώπιζαν οι δύο πολιτικές παρατάξεις.

Η στάση των δύο αθηναϊκών κομμάτων στο θέμα της αποστολής βοήθειας στη Σπάρτη, στον Γ’ Μεσσηνιακό πόλεμο, φανερώνει καθαρά και τη γραμμή που ακολουθούσε το καθένα στην εξωτερική πολιτική. Ο Κίμων αναγκάσθηκε να πείσει τους Αθηναίους «να μην αφήσουν χωλή στην Ελλάδα», αλλά να ενισχύσουν τη Σπάρτη, ώστε να μην λυγίσει. Αντίθετα οι αντίπαλοί του, με το στόμα του Εφιάλτη, αρχηγού των δημοκρατικών, εισηγήθηκαν να μη σταλούν ενισχύσεις στους Λακεδαιμόνιους, αλλά να αφεθεί η Σπάρτη να ταπεινωθεί και έτσι να γίνει ανίσχυρη.

Οι δημοκρατικοί δεν επιθυμούσαν, όπως οι αριστοκρατικοί ειρηνική συνύπαρξη των δύο μεγάλων πόλεων, στον ελληνικό χώρο, ήθελαν να κυριαρχήσει η Αθήνα. Φυσικό ήταν, με την πνοή και την υπερηφάνεια που είχαν χαρίσει οι πρόσφατες νίκες τους στην Ηιόνα και στον Ευρυμέδοντα, να ζητούν να επεκταθεί το κύρος της πόλης τους και να γίνει αυτή, παραμερίζοντας τη συντηρητική Σπάρτη, η πρώτη ελληνική δύναμη. Στη διαμάχη αυτή, ο Κίμων κέρδισε την τελευταία του πολιτική νίκη και αποφασίσθηκε η αποστολή βοήθειας στους Λακεδαιμόνιους. Αυτή όμως η επιτυχία του υπήρξε και η αρχή της πτώσης του και του οστρακισμού του.

Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους