Μετά τον θάνατο του Σολομώντα η μοναρχία αντιμετώπισε κρίση και ανάμεσα στις φυλές των Εβραίων ανέκυψαν αντιπαλότητες. Μεταξύ άλλων, οι κατώτερες τάξεις επαναστάτησαν εναντίον της βαριάς φορολογίας που επιβλήθηκε για την χρηματοδότηση των μεγάλων οικοδομικών έργων. Με αυτόν τον τρόπο το 928π.Χ. η χώρα οδηγήθηκε στην διαίρεση της σε δύο ανεξάρτητα κράτη: το βασίλειο του Ισραήλ στο βορρά, με πρωτεύουσα τη Συχέμ και εν συνεχεία τη Σαμάρεια, υπό την διακυβέρνηση του Ιεροβοάμ, και το βασίλειο του Ιούδα στον νότο, με πρωτεύουσα την Ιερουσαλήμ, υπό την διακυβέρνηση του Ροβοάμ.
Ο βασιλιάς Ιεροβοάμ του βασιλείου του Ισραήλ αναφέρεται στη Βίβλο για το γεγονός ότι ύψωσε είδωλα, αντιβαίνοντας με αυτόν τον τρόπο στις αρχές της εβραϊκής θρησκείας. Στη Βίβλο των Βασιλέων η προφητεία του Αχία κάνει μνεία για τη οργή του Κυρίου εναντίον τους: «Εσύ όχι μόνο δεν συμπεριφέρθηκες σαν τον δούλο μου, τον Δαυίδ, που άκουγε τις εντολές μου και με ακολουθούσε με όλη την καρδιά, κάνοντας μόνο το σωστό μπροστά στα μάτια μου, αλλά λειτούργησες χειρότερα από όλους τους προκατόχους σου και πήγες και κατασκεύασες άλλους θεούς και λιωμένες εικόνες για να με προσκαλέσεις, ενώ με πέταξες από τους ώμους σου.Γι’ αυτό, ορίστε, θα στείλω κακή τύχη στον οίκο του Ιεροβοάμ…». Η εγκατάλειψη της πίστης, όπως επισημάνθηκε από τους προφήτες ως αιτία κάθε κακού, φαίνεται να επιβεβαιώνεται αρχαιολογικά.
Σε αυτήν την περίοδο ανήκουν δύο μικροί λέοντες από ελεφαντόδοντο, οι οποίοι απηχούν τις φράσεις επίπληξης που εντοπίζονται μέσα στη Βίβλο για εκείνους που «κείτονται πάνω σε κρεβάτια ελεφαντόδοντου».
Επιπλέον στην Ισραηλιτική Περίοδο δεν ήταν σπάνιο να διατηρούνται στα σπίτια πήλινα αγαλματίδια της θεάς Αστάρτης, θηλυκής θεότητας της γονιμότητας, χαναναϊκής και φοινικικής προέλευσης, της οποία η λατρεία προφανώς συνυπήρχε με εκείνη του εβραϊκού μονοθεϊσμού.
Στην κρίση στο εσωτερικό των δύο βασιλείων προστέθηκαν και εξωτερικές συγκρούσεις. Ήδη από το 923π.Χ. ο φαραώ Σινάκ είχε εισβάλει στην Ιουδαία και στο Ισραήλ, ενώ έπειτα οι Ασσύριοι κατέκτησαν μεγάλο αριθμό επαρχιών, φτάνοντας στο σημείο να καθυποτάξουν το βασίλειο του Ισραήλ.
Ένας μαύρος πέτρινος οβελίσκος ασσυριακής κατασκευής στο Ιράκ, από το Νιμρούντ, και χρονολογείται τον 9ο π.Χ. αιώνα, φανερώνει τις στρατιωτικές εκστρατείες του Ασσύριου βασιλιά Σαλμανασάρ Γ’ και σχετικές σκηνές προσφορών από τους υπόδουλους βασιλείς, καθεμία από τις οποίες συνοδεύεται από μία επιγραφή.
Σε ένα από τα κατάστιχα εμφανίζεται ο βασιλιάς του Ισραήλ Ιηού (για τον οποίο γίνεται αναφορά και στη Βίβλο) να παραδίδει την προσφορά του στον Ασσύριο βασιλιά. Τη σκηνή διατρέχει μία επιγραφή γραμμένη σε σφηνοειδή ασσυριακή γραφή που περιγράφει τα πλούσια δώρα του Ιηού, γιου του Αμρί, ανάμεσα στα οποία ένα κύπελλο, ένα χρυσό αγγείο και ένα σκήπτρο. Και ο μονάρχης του βασιλείου της Ιουδαίας έγινε υποτελής του Ασσύριου μονάρχη και επέτρεψε στην παγανιστική λατρείας στο Ναό της Ιερουσαλήμ.
Μολαταύτα, όταν ο βασιλιάς Εζεκίας και ο διάδοχος του προσπάθησαν να επανακτήσουν την ανεξαρτησία τους, οι συνέπειες ήταν βαρύτατες και το 586π.Χ. η Ιερουσαλήμ αναγκάστηκε να υποταχθεί στον Ναβουχοδονόσορα Β’, τον διασημότερο βασιλιά της νεοβαβυλωνιακής αυτοκρατορίας.
Μετά την κατάκτηση και παρά τις επικλήσεις του προφήτη Ιερεμία για ειρήνη, οι Εβραίοι επαναστάτησαν ενάντια στον εισβολέα, που διέταξε την ισοπέδωση της Ιερουσαλήμ και του ναού της, εξορίζοντας όλους τους πολίτες στην Βαβυλωνία. Για το συνταρακτικό αυτό γεγονός υπάρχουν περιγραφές στη Βίβλο, και σε βαβυλωνιακές πηγές που επαληθεύουν την παρουσία μελών του βασιλικού οίκου του Ισραήλ στη Βαβυλωνία.
Οι στρατιωτικές εκστρατείες του Ναβουχοδονόρα εναντίον της Ιερουσαλήμ το 586π.Χ. είχαν ως στόχο της οριστική διάλυση των βασιλείων της Ιουδαίας και του Ισραήλ. Η πρωτεύουσα ισοπεδώθηκε, ο Ναός του Σολομώντα κάηκε ολοσχερώς και η Κιβωτός της Διαθήκης χάθηκε διά παντός.
Οι Εβραίοι μετά την μαζική εξορία έζησαν την δυσάρεστη εμπειρία της λεγόμενης «βαβυλωνιακής αιχμαλωσίας», της οποίας εύγλωττη μαρτυρία αποτελεί ο ψαλμός 137 της Βίβλου, που μέχρι και σήμερα είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στον εβραϊκό λαό: «Δίπλα στους ποταμούς της Βαβυλώνας καθίσαμε και κλάψαμε όταν θυμηθήκαμε την Σιών. Στις λεύκες που υπήρχαν στο μέσο της κρεμάσαμε τις άρπες μας. Γιατί εκείνη που μας αιχμαλώτισαν μας ζήτησαν να τους πούμε έναν ύμνο, και αυτοί που μας ερήμωσαν να τους ευφράνουμε: “Ψάλτε μας έναν από τους ύμνους της Σιών”. Πώς να ψάλλουμε τον ύμνο του Κυρίου σε γη αλλοεθνών: Αν σε λησμονήσω, Ιερουσαλήμ, ας παραλύσει το δεξί μου χέρι! Να κολλήσει η γλώσσα μου στον ουρανίσκο μου, αν δεν σε θυμάμαι, αν δεν υψώνω την Ιερουσαλήμ πάνω από τη μεγαλύτερη χαρά που έχω. Θυμήσου, Κύριες, τους γιους του Εδώμ, που την ημέρα της Ιερουσαλήμ έλεγαν: “Κατεδαφίστε την, κατεδαφίστε τη, μέχρι τα θεμέλια της”. Καταστροφική κόρη της Βαβυλώνας, μακάριος θα είναι όποιος σε αμείψει με όσα μας έκανες, μακάριος θα είναι όποιος αρπάξει και κάνει κομμάτια τα παιδιά σου πάνω στον απόκρημνο βράχο».
Με πληροφορίες από: nationalgeographic