Δυτικής Χέρσου Ελλάδος συνέλευσις

Η συνέλευση της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος άρχισε τις εργασίες της στις 4 Νοεμβρίου 1821 με 30 ή κατ’ άλλους με 32 αντιπροσώπους του Βραχωρίου, Βλοχού, Ζυγού, Ξερόμερου, Σουλίου, Βάλτου, Αποκούρου, Μεσολογγίου και Ανατολικού, με πρόεδρο τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και γραμματέα τον Νικόλαο Λουριώτη. Στις λίγες μέρες που διήρκεσαν οι εργασίες (4-9 Νοεμβρίου) ψηφίσθηκε ο Οργανισμός της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος, που είχε συνταχθεί από τον ίδιο τον Μαυροκορδάτο.

Στη διακήρυξη της συνέλευσης που υπογράφτηκε την πρώτη μέρα τονιζόταν ότι οι κάτοικοι του «Δυτικού μέρους» της Ελλάδας «ησθάνθηκαν την ανάγκην του ν΄ αντικατασταθεί αντί της μισητής οθωμανικής τυραννίας Διοίκησις φρόνιμος, τακτική και φιλάνθρωπος» και είχαν εξουσιοδοτήσει τους απεσταλμένους τους «να συστήσωσι Διοίκησιν ανάλογον εις τας χρείας των και προπαρασκευαστικήν της ησυχίας και της μελλούσης των ευτυχίας».

Ο Οργανισμός περιελάμβανε πέντε κεφάλαια, το πρώτο από τα οποία προέβλεπε τη σύσταση κυβερνητικού σώματος, της Γερουσίας. Τα μέλη της Γερουσίας θα τα εξέλεγαν «οι έφοροι των πόλεων και των Τμημάτων μετά των καπιτάνων συνηγμένοι», στην ουσία όμως την πρώτη Γερουσία αποτέλεσαν αντιπρόσωποι που βρίσκονταν στο Μεσολόγγι για την συνέλευση, χωρίς να προηγηθεί εκλογή από τους εφόρους και τους καπεταναίους.

Η θητεία των μελών της Γερουσίας θα ήταν ετήσια και τα κυριότερα καθήκοντα της καθορίζονταν ο διορισμός «εις κοινά υπουργήματα ανθρώπων τίμιου χαρακτήρος», η φροντίδα «όλων των κοινών υποθέσεων πάσης της ελευθέρας και ελευθερωθησομένης Δυτικής Χέρσου Ελλάδος», η έκδοση διαταγών προς τους «καπιτάνους» και τους εφόρους των επαρχιών, η εσωτερική ασφάλεια, ο διορισμός «θεωρητών εγκληματικών και πολιτικών διαφορών». Είχε δικαίωμα «να κάμει τας συνθήκας μετά των εν Πατρίδι εχθρών», αλλά οι συνθήκες αυτές θα έπρεπε να επικυρώνονται από την Εθνική Βουλή, όταν θα πραγματοποιούνταν η σύσταση της. Πέντε μέλη της Γερουσίας, εκλεγόμενα από αυτήν, στα οποία θα περιλαμβανόταν και ο πρόεδρος της, θα συνιστούσαν το «Μέγα κριτήριον» για να κρίνει «τα εγκλήματα των επιβουλών εναντίον της Πατρίδος».

Το δεύτερο κεφάλαιο προέβλεπε τον τρόπο της εκλογής τριών εφόρων για κάθε τμήμα της Δυτικής Στερεάς, που θα είχαν την έδρα τους σε χωριό της δικής τους εκλογής. Το τρίτο όριζε ότι το Μεσολόγγι και το Ανατολικό (Αιτωλικό) θα αποτελούσαν το καθένα ιδιαίτερο τμήμα με δικούς τους εφόρους. Το τέταρτο κεφάλαιο ρύθμιζε τα στρατιωτικά ζητήματα (τα καθήκοντα καπεταναίων, τη διοίκηση και την τροφοδοσία των στρατιωτών, τη στρατολογία). Το πέμπτο αναφερόταν στον τρόπο εκλογής των προεστώτων των χωριών, που θα γινόταν από τους «γέροντες και τους εν υπολείψει κατοίκους», και στις αρμοδιότητες τους.

Χαρακτηριστικό του Οργανισμού της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος, που ίδρυσε η συνέλευση του Μεσολογγίου, είναι η σαφήνεια και η συντομία. Εκτός από τη μνεία της Εθνικής Βουλής, στην οποία υπαγόταν η Γερουσία, καμία άλλη αναφορά σε ανώτατη αρχή δεν γίνεται στα πέντε κεφάλαια.

Ο Μαυροκορδάτος στην πραγματικότητα συγκεντρώνει στα χέρια του την πολιτική εξουσία και αποκτά συγχρόνως δικαιώματα στην οργάνωση και τη διοίκηση του στρατού της περιοχής, αγνοώντας τον Δημήτριο Υψηλάντη και εξουδετερώνοντας στρατιωτικές προσωπικότητες, αφού οι καπεταναίοι ήταν υποχρεωμένοι να υπακούουν στις διαταγές της Γερουσίας. Οπλισμένος με τη δύναμη που είχε εξασφαλίσει ο Μαυροκορδάτος, ύστερα από την ψήφιση του Οργανισμού, θα μπορούσε να αντιμετωπίσει από θέση ισχύος τον Υψηλάντη στην Εθνική Συνέλευση, προετοιμασία της οποίας είχε αρχίσει.

Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών