Διάβολος και δαιμόνια

Μερικές παραδοσιακές ρωσικές δοξασίες για τα ακάθαρτα πνεύματα οφείλονται στις διδαχές του χριστιανισμού και στην έννοια της πάλης μεταξύ του καλού και του κακού. Διαδίδονταν με τα «απόκρυφα» Ευαγγέλια, τις αγιογραφίες, τα κηρύγματα και άλλα χριστιανικά κείμενα από τη δυτική Ευρώπη και το Βυζάντιο, καθώς και με τις βιβλικές περιγραφές της πτώσης του Σατανά. Τα πνεύματα που ενστερνίστηκε η ρωσική λαϊκή πίστη από τις χριστιανικές πηγές έγιναν τελικά οι βασικοί ήρωες των ρωσικών λαϊκών αφηγήσεων.

Διάβολος και δαιμόνια
Τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα τις αρετές

Ο λαϊκός διάβολος, που κληροδοτήθηκε από το χριστιανισμό, ήταν πολύπλοκο και αντιφατικό πλάσμα. Στις λεγκέντι βάζει σε πειρασμό τους ευσεβείς, τους ερημίτες στην έρημο και τους μοναχούς στα κελιά τους. Στη λαϊκή πίστη παρουσιάζεται, να προτρέπει τους αυτόχειρες σε αυτοκτονία, οι χαρακτηρίζονται «άτια του Διαβόλου». Στα παραμύθια, των οποίων κανείς δεν πιστεύει τα διηγούμενα, ο Διάβολος παρουσιάζεται σαν γελοιογραφία, μια μορφή αξιολύπητη που διακωμωδείται και εξαπατάται εύκολα από οποιονδήποτε πιο πονηρό ανθρώπινο αντίπαλο.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία, ωστόσο, συμφώνησε να καταδικάσει συλλήβδην ως «διαβολικά» (μπεσόβσκιε) όχι μόνο τους διαβόλους βιβλικής καταγωγής, αλλά και τις υποβιβασμένες θεότητες των παγανιστών Σλάβων, όπως τους Πιρούν και Βολός και τα είδωλά τους, καθώς και τα πνεύματα που είχαν τις ρίζες τους στην ειδωλολατρεία. Λεγόταν ότι κατοικούσαν στο σπίτι και στην περιβάλλουσα φύση.

Στα εκκλησιαστικά κείμενα των Ρώσων συναντά κανείς διαβόλους των οποίων η συμπεριφορά προέρχεται καθαρά από τις λαϊκές δοξασίες για τα παγανιστικά πνεύματα το τόπου. Ο διάβολος, για παράδειγμα, ο οποίος εμφανίζεται στη «Ζωή του Αγίου Ευφρόσυνου από το Πσκοφ», έχει όλα τα γνωρίσματα του λαϊκού λέσι, δηλαδή του δαίμονα του δάσους. Ως συνήθως εμφανίστηκε στον άγιο με τη μορφή ενός οικείου χωρικού και του απέσπασε την προσοχή για να τον παραπλανήσει πολύ βαθιά μέσα στο δάσος. Όταν νύχτωσε, ο άγιος διαπίστωσε ότι κρεμόταν από το χείλος του γκρεμού.

Στις λαϊκές δοξασίες και διηγήσεις οι πιστοί στην παράδοση χρησιμοποιούν την έκφραση «διάβολος» (τσορτ, μπες) ως γενικό όρο για τα ακάθαρτα πνεύματα όλων των ειδών. Ερμηνεύουν επίσης τα τοπικά πνεύματα αναφερόμενοι στους απόκρυφους θρύλους για την πτώση του Σατανά, σύμφωνα με τους οποίους ένα πλήθος από μικρά δαιμόνια έπεσαν από τους ουρανούς μαζί με τον κύριό τους. Κάποια παρέμειναν στον αέρα στροβιλιζόμενα για πάντα. Άλλα έπεσαν κατευθείαν στα σαγόνια της κόλασης και άλλα πάλι προσγειώθηκαν στη γη όπου σύντομα βρήκαν καταφύγιο σε σπίτια, στο δάσος, στο νερό και σε βάλτους.

Οι χωρικοί είχαν μια σαφή εικόνα των διαβόλων από τις ιερές εικόνες και τις τοιχογραφίες, όπως και από τις λαϊκές γκραβούρες με θρησκευτικά θέματα. Ως προς την εμφάνιση έμοιαζαν με πλασματάκια καλυμμένα με μαύρο τρίχωμα, με φτερά, κέρατα, ουρά, σχιστές οπλές και κοφτερά νύχια. Αυτές οι οπτικές λεπτομέρειες ορισμένες φορές επηρέασαν τη λαϊκή αντίληψη των τοπικών πνευμάτων. Παρά την αμφισημία, οι ρόλοι των τοπικών πνευμάτων προσδιορίζονται ξεκάθαρα και είναι διαφορετικοί από εκείνους των πραγματικά πεσόντων αγγέλων. Αυτό ίσως υποδηλώνει ότι τα τοπικά πνεύματα είχαν ισχυρότερη επίδραση στη λαϊκή φαντασία.

error

Enjoy this blog? Please spread the word :)

Αρέσει σε %d bloggers: