Δημοσιονομικά στοιχεία

Στο «Προσωρινό πολίτευμα της Ελλάδος», που θέσπισε η Α’ Εθνική Συνέλευση, περιέχονται οι βασικές έννοιες του προϋπολογισμού του κράτους, εμπνευσμένες από τα δυτικά πρότυπα και κυρίως τα Συντάγματα της Γαλλικής Επανάστασης. Οι Έλληνες επαναστάτησαν κατά ενός κυριάρχου κράτους με μηδαμινή αν όχι ανύπαρκτη δημοσιονομική αντίληψη και οργάνωση. Ενός κράτους που δεν κατόρθωσε να συντάξει προϋπολογισμό παρά μόνο το 1863. Έτσι ξεκινώντας δημοσιονομικά από το μηδέν η Επανάσταση μεταφύτευσε τις θεωρητικές αρχές της Δύσης πάνω στη διοίκηση του κράτους. Οι θεωρητικές αυτές αρχές όμως έμειναν ουσιαστικά στο χαρτί, και λειτούργησαν στην πράξη οι παραδοσιακές οικονομικές σχέσεις της σκλαβιάς.

Δημοσιονομικά στοιχεία

Στο πρώτο Σύνταγμα της Επιδαύρου περιλαμβανόταν βασική διάταξη, με την οποία επιφορτιζόταν το βουλευτικό σώμα με την έγκριση του προϋπολογισμού στην αρχή κάθε έτους, που θα υποβαλλόταν από το εκτελεστικό σώμα και με την επιθεώρηση των καθολικών λογαριασμών των εξόδων και εσόδων στο τέλος κάθε χρονιάς. Η διάταξη αυτή ενσωματώθηκε και στο Σύνταγμα της Β’ Εθνικής Συνέλευσης.

Την ταμειακή εξυπηρέτηση ασκούσε το υπουργείο Οικονομίας με ένα υπάλληλο. Με την αναμονή άφιξης των πρώτων δανείων από την Αγγλία ψηφίστηκε νόμος για τη σύσταση Εθνικού Ταμείου, που θα το αποτελούσε τριμελής επιτροπή και σε αυτό θα συνέρρεαν όλα τα δημόσια έσοδα και θα αντιμετωπίζονταν σε εισηγητική φάση οι δαπάνες.

Σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης και παρά το σαφές πνεύμα των Συνταγμάτων, εκτός από τον προϋπολογισμό του οικονομικού έτους 1823-1824, δεν επιχειρήθηκε καν η κατάρτιση υποθετικών λογαριασμών, εξαιτίας των αντίξοων συνθηκών.

‘Υποβλήθηκαν δύο εκθέσεις, η πρώτη στη Γ’ Εθνική Συνέλευση (1827) και στην Δ’ Εθνική Συνέλευση (1829). Συνεπώς, τα δημοσιονομικά στοιχεία περιορίζονται στον μοναδικό υποθετικό λογαριασμό και στις δύο εκθέσεις. Με βάση τα στοιχεία αυτά υπολογίζονται τα έξοδα του έτους 1823-1824 σε 38.616.000 γρόσια και τα έσοδα σε 12.846.220 γρόσια, δηλαδή το 1/3 των εξόδων. Αλλά ο προϋπολογισμός αυτός ήταν αισιόδοξος ως προς τα έσοδα και αβάσιμος.

Οι σχετικές δημοσιονομικές διατάξεις των επαναστατικών Συνταγμάτων δεν λειτούργησαν σε όλη τη διάρκεια του Αγώνα. Τα δημοσιονομικά στοιχεία διαφωτίστηκαν από τις δημοσιονομικές εκθέσεις: Στην πρώτη έκθεση που υποβλήθηκε στην Γ’ Εθνική Συνέλευση της Τροιζήνας υπολογίζονται τα έξοδα του Αγώνα από την Α’ Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου ως εξής: 1/1/1822-25/4//1823 σε 2.138.824 γρόσια, 26/4/1823-10/10/1824 σε 14.933.069 γρόσια, 11/10/1824-17/4/1826 σε 53.044.894 γρόσια. Δηλαδή συνολικά 70.110.787 γρόσια. Η δεύτερη έκθεση που συνετάγη από τη Λογιστική Επιτροπή του Πανελληνίου και υποβλήθηκε στην τέταρτη Εθνική Συνέλευση του Άστρους αναφέρεται στα έσοδα του Αγώνα, από την πρώτη περίοδο ως το τέλος της Αντικυβερνητικής Επιτροπής και τα ανεβάζει στα 52.495.072 γρόσια.

Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών