Ο Χουρσήτ πασάς ανέθεσε στον Δράμαλη την εκστρατεία στη νότια Ελλάδα. Το καλοκαίρι του 1822 ο Δράμαλης είχε ήδη φτάσει στην Πελοπόννησο. Μετά από μικρές μάχες στην περιοχή της Αργολίδας, ο Δράμαλης προσπάθησε να πείσει τους Έλληνες να εγκαταλείψουν τον αγώνα με αντάλλαγμα την αμνηστία. Οι Έλληνες του έδωσαν αρνητική απάντηση. Ο Παναγιώτης Μανούσος, γραμματικός και απεσταλμένος του Δράμαλη, μετά την αρνητική απάντηση, θέλησε να παραπλανήσει τον Κολοκοτρώνη και τους άλλους αρχηγούς, αποκαλύπτοντας δήθεν ότι οι Τούρκοι θα πάνε στην Τριπολιτσά και τους συμβούλευε να πιάσουν θέσεις εκεί. Ο Κολοκοτρώνης, που δεν πείστηκε, έπιασε τα Δερβενάκια.
Το μεσημέρι της 26ης Ιουλίου, η εμπροσθοφυλακή των Τούρκων, που αποτελούνταν κυρίως από Αλβανούς, έφθασε μπροστά από το Παληόχανο, οι υπερασπιστές του οποίου είχαν διαταγή από τον Κολοκοτρώνη να μην πυροβολήσουν, αν ο ίδιος δεν τους έδινε το σύνθημα. Σκοπός τους αρχηγού ήταν να συγκεντρωθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι εχθροί στο στενό των Δερβενακίων, ώστε με γενική επίθεση από το Αγριλόβουνο και από τους κρυμμένους στις Χρυσοκουμαριές να επιτευχθεί η πλήρης καταστροφή της στρατιάς του Δράμαλη.
Μετά από μιάμιση ώρα πυρετικής αναμονής, κατά τη διάρκεια της οποίας οι Αλβανοί προσπαθούσαν να έλθουν σε συνεννόηση με τους Έλληνες, ρίχθηκαν οι πρώτοι πυροβολισμοί. Αιφνιδιασμένοι οι εχθροί έσπευσαν να φύγουν για το στενό του Αγίου Σώστη που ακόμη δεν είχε πιαστεί από τους άνδρες του Νικηταρά. Ήδη όμως ήταν αργά. Ορμητικοί και μαθημένοι οι Έλληνες στον ορεινό πόλεμο ορμούσαν εναντίον τους από όλες τις πλευρές.
Τη μεγαλύτερη θραύση επέφερε το σώμα του Αντώνη Κολοκοτρώνη. Από τη θέση του τούς εμπόδιζε να στραφούν προς την Παναγόρραχη και τους απωθούσε προς την οδό του Αγίου Σώστη, ελπίζοντας ότι εκεί εν τω μεταξύ θα είχε φτάσει ο Νικηταράς. Ο ίδιος με τους άνδρες του καθώς και με ενισχύσεις από τους άνδρες του Κολοκοτρώνη προτιμούσε να τους χτυπά από ορισμένα «χωματοβουνάκια» στο διάσελο του Ανεμόμυλου. Και εκεί, σύμφωνα με μαρτυρία του Φωτάκου «έγινε σκοτωμός πολύς πριν ακόμη έλθει ο Νικήτας». Όσοι κατόρθωναν να γλιτώσουν έφθαναν στον Άγιο Σώστη και από εκεί σώζονταν στη πεδιάδα της Κουρτέσας. Οι άλλοι όμως πανικόβλητοι και κλεισμένοι από παντού έπαθαν πανωλεθρία.
Δεν είχαν όμως όλοι οι Τούρκοι την ίδια τύχη. Την ίδια ώρα που η εμπροσθοφυλακή των Αλβανών έφθανε στο Παληόχανο, το κύριο σώμα του στρατού στράφηκε προς το ανατολικότερο, δρόμο μέσω του Αγίου Σώστη, πριν ακόμη φτάσει ο Νικηταράς. Έτσι αρκετός αριθμός πεζών και ιππέων πέρασε ανενόχλητος και μετά από μερικές ώρες πέρασε στην πεδιάδα της Κουρτέσας.
Η ανησυχία του Κολοκοτρώνη για το αφύλακτο στενό του Αγίου Σώστη συνεχώς αυξανόταν. Τελικά όμως η ενίσχυση από τον Νικηταρά, τον Κριεζή, τους Φλεσσαίους, τον Ευμορφόπουλο, τον Κεφάλα και άλλους έφθασε κοντά στην μονή του Αγίου Σώστη. Και εκεί έγινε πραγματικά σφαγή των Τούρκων που βρίσκονταν ανάμεσα στα πυρά του Αντώνη Κολοκοτρώνη προς τα δυτικά και του Νικηταρά και των άλλων προς τα ανατολικά. Η πανωλεθρία αυτή κράτησε και μετά τη δύση του ηλίου.
Η τρομερή καταστροφή στα Δερβενάκια ανάγκασε τον Δράμαλη να εγκαταλείψει την προσπάθεια του και να αποσυρθεί με το υπόλοιπο μέρος του στρατού στην Τίρυνθα ή Γλυκειά, όπως την αποκαλούσαν τότε. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης που είχε συλλάβει το σχέδιο της καταστροφής της εχθρικής στρατιάς και πέτυχε τόσο μεγάλη νίκη, με δύο μόνο λακωνικές φράσεις μιλάει: «Τους εκαρτερούσαν οι δικοί μας, τους έρριξαν μια μπαταρία τουφέκια, τους πισωδρόμησαν. Οι πασάδες επήγαν, εστάθηκαν εις την Τίρυνθο, εις την Γλυκειά, και ο Νικήτας ετραβήχτηκε με τον Παπαφλέσσα στο Αγιονόρι, πρώτα ήταν εις τον Άγιο Σώστη».
Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών
[…] Η πολιορκία του Ναυπλίου είχε ξεκινήσει τον Δεκέμβριο του 1821. Με την κάθοδο του Δράμαλη στην Πελοπόννησο σχεδόν παρέλυσε. Άρχισε πάλι να οργανώνεται από ξηρά και θάλασσα μετά την νίκη των Ελλήνων στα Δερβενάκια. […]