Μετά τον θάνατο του Καμβύση και την δολοφονία του μάγου Γαυμάτη, που είχε σφετεριστεί το θρόνο της Περσικής Αυτοκρατορίας, βασιλιάς των Περσών έγινε ο Δαρείος με τέχνασμα. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, επτά αξιωματούχοι που είχαν επαναστήσει, αφού δολοφόνησαν τον μάγο Γαυμάτη, προσπαθούσαν να βρουν λύση για την διακυβέρνηση της αυτοκρατορίας. Τελικά ο ένας αποχώρησε και οι έξι εναπομείναντες αποφάσισαν να οριστεί βασιλιάς με τον εξής τρόπο: θα καβαλίκευαν και θα έβγαιναν από την πόλη, και εκείνος που το άλογο του θα χρεμέτιζε πρώτο με την ανατολή του ήλιου, αυτός θα γινόταν βασιλιάς.
Ο Δαρείος είχε ένα πανέξυπνο ιπποκόμο, τον Οιβάρη. Ο Οιβάρης, για να πάρει την εξουσία ο Δαρείος, σκέφτηκε το εξής τέχνασμα: μόλις νύχτωσε πήρε μια από τις φοράδες, την πήγε στο προάστιο και την έδεσε, έπειτα έφερε εκεί το άλογο του Δαρείου και το έβαλε να γυροφέρνει την φοράδα, ώστε να τρίβεται πάνω στην θηλυκιά. Μόλις η μέρα έφεξε, οι έξι αξιωματούχοι έφτασαν άνω στα άλογα τους. Καθώς περνούανα από το προάστιο, έφτασαν στο σημείου όπου ήταν δεμένη την προηγούμενη νύχτα η φοράδα και τότε το άλογο του Δαρείου έτρεξε προ τα εκεί χρετίζοντας. Ταυτόχρονα, ενώ ο καιρός ήταν αίθριος, άστραψε και βρόντηξε. Όλα αυτά τα συμβάντα έδωσαν τον θρόνο στον Δαρείο, το 522π.Χ.
Ο Δαρείος Α’ ο Μέγας, ο Βασιλεύς των βασιλέων
Ο Δαρείος Α’ ο Μέγας παρoυσίασε τον εαυτό του ως σωτήρα, μετά τις αναταραχές, που επανέφερε την τάξη στα φιλοπόλεμα ιρανικά φύλα. Η επομονή στην «νομιμότητα» του ως διαδόχου της δυναστείας ουσιαστικά υποδεικνύει ότι ο Δαρείος Α’ ο Μέγας επεδίωκε να κατοχυρώσει στις συνειδήσεις την άνοδο του στο θρόνο. Βασικό ρόλο στην πολιτική και στρατιωτική αυτή πράξη του έπαιξε το επίλεκτο σώμα των «Δέκα Χιλιάδων Αθανάτων». Ήταν μια ομάδα πιστών φρουρών, απεικονίσεις των οποίων χαράκτηκαν τιμητικά στα τείχη και τις κλίμακες της Περσέπολης, που ο Δαρείος ίδρυσε το 520π.Χ.
Ο Δαρείος κατάφερε να δημιουργήσει την πρώτη μεγάλη διεθνή αυτοκρατορία στην ιστορία. Το έργο του ως ηγεμόνα δεν περιορίστηκε μόνο στην κατάκτηση νέων εδαφών. Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του αφιέρωσε χρόνο στην απομάκρυνση των ασταθών περιοχών και στην καταστολή των επαναστάσεων, επικεφαλής των οποίων ήταν αρχηγοί διαφόρων φύλων που εντάσσονταν στο πολυεθνικό μωσαϊκό της αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών.
Έχοντας καταφέρει να επιβάλει την σταθερότητα στην περιοχή, ο Δαρείος προχώρησε σε θεσμικές μεταρρυθμίσεις που ανανέωσαν την δομή του κράτους και εξασφάλισαν ένα καλύτερο σύστημα διοίκησης των συνόρων και διαχείρισης των πόρων. Έτσι, ήταν απαραίτητη η διοίκηση της αυτοκρατορίας σε μικρότερα τμήματα, τις «σατραπείες». Ήταν τοπικές διοικητικές μονάδες που είχαν καθοριστεί με βάση ιστρικούς και γεωγραφικούς διαχωρισμούς πριν τη δημιουργία της αυτοκρατορίας. Στην ηγεσία τους τοποθετούνταν Πέρσες διοικητές, οι οποίοι αναλάμβαναν τη διοίκηση της περιοχής για λογαριασμό του Μεγάλου Βασιλέως.
Η διοικητική οργάνωση εξασφάλιζε στο βασίλειο του Δαρείου όλες τις εξουσίες συγκεντρωμένες, ενώ ο αυτοκράτορας μπορούσε να ελέγχει τα αποτελέσματα της διακυβέρνησης του σε κάθε μία από τις τρεις διοικητικές πρωτεύουσες του βασιλείου του: τα Σούσα, έδρα του βασιλείου του Ελάμ, τα Εκβάτανα, πρωτεύουσα των Μήδων, και την Βαβυλώνα. Η Περσέπολη, για την κατασκευή της οποίας ο Δαρείος δαπάνησε τεράστια ποσά, ήταν τοπικό διοικητικό κέντρο για τα εδάφη της ίδιας της Περσίας, ενώ όσον αφορά στη βασιλική εξουσία, το κέντρο όλων των επίσημων τελετών.
Ο Δαρείος διευθέτησε τα ζητήματα εσωτερικής πολιτικής, ανασυγκρότησε ολόκληρη την διοικητική και θρησκευτική οργάνωση της αυτοκρατορίας (την εποχή του Δαρείου ο Ζωροαστρισμός καθιερώθηκε ως επίσημη θρησκεία της Αυτοκρατορίας). Επίσης ίδρυσε νέες πόλεις και δημιούργησε ένα μεγάλο οδικό δίκτυο που εκτεινόταν από την Άπω Ανατολή ως τη Μεσόγειο.
Στη συνέχεια ξεκίνησε με τον στρατό του από το λιμάνι της Μιλήτου για να κατακτήσει την Ελλάδα. Οι συγκρούσεις με τους Έλληνες είχαν τραγικές συνέπειες. Η Μίλητος καταστράφηκε, η Θράκη και η Μακεδονία κατακτήθηκαν, ενώ η Ερέτρια πυρπολήθηκε και ο πληθυσμός της υποδουλώθηκε. Ωστόσο ο Δαρείος ηττήθηκε στον Μαραθώνα το 490π.Χ. από τους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες που είχαν συμμαχήσει απέναντι στον κοινό εχθρό. Ο Αχαιμενίδης βασιλιάς εγκατέλειψε την Ελλάδα και πέθανε το 486π.Χ.
Ο τάφος του Δαρείου
Ο Κύρος ετάφη στο Μαυσωλείο στις Πασαργάδες. Ίχνη του τάφου του Καμβύση έχουν βρεθεί στο Ταχτ-ι Ρουστάμ, οι Πέρσες βασιλείς επιλέγουν ως τόπο ταφής τους τη βραχώδη περιοχή του Νακς-ι Ρουστάμ, η οποία ήδη θεωρούνταν ιερός τόπος για τους Ελαμίτες και βρισκόταν σχετικά κοντά στην Περσέπολη. Στο Νακς-ι Ρουστάμ, οι Αχαιμενίδες ηγεμόνες Δαρείος Α’, Ξέρξης, Αρταξέρξης Α’ και Δαρείος Β’ θα ταφούν σε μνημεία που παρουσιάζουν αρχιτεκτονικές ομοιότητες: οι τάφοι αυτοί είναι σκαλισμένοι σε απόκρημνους βράχους σε διάφορα ύψη και έχουν σταυροειδές σχήμα.
Ο πιο αντιπροσωπευτικός, ίσως επειδή είναι ο πρώτος χρονολογικά, είναι και ο τάφος του Δαρείου Α’ του Μεγάλου, χτισμένος σε ύψος 22,5 μέτρων. Στο κάτω μέρος του υπάρχει ένα λείο τμήμα, λαξευμένο στο βράχο χωρίς διακοσμητικά μοτίβα, το οποίο χρησιμεύει για να διαχωρίσει το μνημείο από το επίπεδο του εδάφους και να εισχύσει τον έντονα κάθετο χαρακτήρα του αρχιτεκτονικού σχεδίου. Στο μεσαίο τμήμα, το οποίο είναι το μεγαλύτερο, καθότι αποτελεί την οριζόντια γραμμή του σταυρού, βρίσκεται ο ίδιος ο τάφος: ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός που παραπέμπει σε πρόσοψη παλατιού με ημικίονες, κιονόκρανα και μία βάση στήριξης, όπως οι πύλες του χειμερινού ανακτόρου που κατασκεύασε ο Δαρείος στην Περσέπολη.
Ο ταφικός θάλαμος στο εσωτερικό του παρουσιάζει τρεις κοιλότητες, ενώ η οροφή είναι τριγωνική, στοιχείο που ήδη παρατηρείται στο μνημείο του Κύρου στις Πασαργάδες. Στο ψηλότερο τμήμα που υπάρχει μια εγχάρακτη απεικόνιση του Μεγάλου Βασιλέως που στέκει στο βασιλικό βήμα, υποβασταζόμενος από τους 28 λαούς που υποδουλώθηκαν από τους Πέρσες. Ο βασιλιάς στέκεται μπροστά από ένα ιερό της φωτιάς και κρατά ένα τόξο με το ένα χέρι, ενώ με το άλλο απευθύνει ευλαβικό χαιρετισμό προς την ιερή φωτιά και τον θεό Αχούρα Μάζντα που αιωρείται στο εσωτερικό του φτερωτού ηλιακού δίσκου. Ψηλότερα στην μια γωνία, η σκηνή παρουσιάζει και άλλες θεότητες που απεικονίζονται με βάση το επαναλαμβανόμενο μοτίβο μιας ημισελήνου που βρίσκεται στο εσωτερικό του ηλιακού δίσκου.
Αυτή η ταφική αρχιτεκτονική υιοθετείται και επαναλαμβάνεται από τους διαδόχους του Δαρείου, και ως προς τα αρχιτεκτονικά στοιχεία και ως προς την επακριβή αναπαραγωγή των αναπαραστάσεων, τόσο το Νακς-ι Ρουστάμ, όπου στο βράχο πάνω στην πόλη βρίσκονται οι τάφοι των τελευταίων Αχαιμενιδών βασιλέων, όσο και στην Περσέπολη, που φιλοξενεί τον τάφο που αποδίδεται στον Αρταξέρξη Γ’. Η ιερότητα των τόπων αυτών θα πρέπει να τιμήθηκε για αιώνες, ακόμη και από τους διαδόχους των Αχαιμενιδών ηγεμόνων, καθώς δίπλα ακριβώς από τους τάφους των Μεγάλων Βασιλέων υπάρχουν σκηνές που παρουσιάζουν τους θριάμβους των Σασσανιδών έναντι των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, καθώς και παραστάσεις από την ιερή στιγμή όπου ο θεός Αχούρα Μάζντα τους αναθέτει τα καθήκοντά τους.
Με πληροφορίες από: nationalgeographic
