Δαναοί και Αβάντες

Στα ομηρικά έπη Δαναοί, Αχαιοί, καθώς και Αργείοι, λέγονται οι Έλληνες της Μυκηναϊκής Εποχής. Πέρα από τα ομηρικά έπη, υπάρχουν και κείμενα που παρουσιάζουν τον γενάρχη των Δαναών ως έναν ξένο, Ανατολίτη, που είχε έρθει από την Αίγυπτο μαζί με τις 50 κόρες του. Μερικοί ιστορικοί προσπάθησαν να βρουν επιβεβαιωτικά στοιχεία, αλλά οι σχετικές υποθέσεις δεν πέτυχαν τον στόχο τους.

Δαναοί και Αβάντες

Έχει υποστηριχθεί ότι το όνομα Δαναοί, περιέχει την ινδοευρωπαϊκή ρίζα danu «υγρασία, δροσιά, σταγόνα, νερό, ποταμός» και οι ίδιοι οι Δαναοί είχαν μεταναστεύσει στην Ελλάδα από τις παρυφές των ευρασιατκών στεππών. Τα κυριότερα επιχειρήματα μπορούν να συνοψισθούν στα εξής: η ρίζα danu έχει σωθεί σε αρχαίες ινδοϊρανικές γλώσσες και βρίσκεται σε πολλά ονόματα ποταμών: Ταναίς, (Δον), Δάναστρις (Δνείστερος), Δάναπρις (Δνείπερος), Δάνουβις (Δούναβης), βόρεια από τον Εύξεινο, Ροδανός στη δυτική Ευρώπη, Απιδανός, Απιδών, Ηριδανός, Ιαρδάνος, Ταναός στην Ελλάδα. Η ινδική μυθολογία δίνει όνομα Danu σε μια θεά μητέρα του δράκοντος Ούρτρα και σε μια ομάδα δαιμόνων που σχετίζονται με πηγές. Το εθνικό Danawo στην Ασβέστα , εθνικό έπος των Ιρανών ανταποκρίνεται στην παλαιά μορφή του ονόματος των Δαναών που ήταν ΔαναFοί.

Η συσχέτιση των ονομάτων Δαναός, Δαναΐδες, Δανάη, Δαναοί με τη ρίζα danu επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι οι φορείς τους είχαν σχέσεις με το υγρό στοιχείο. Οι ελληνικοί μύθοι αποδίδουν στον Δαναό και στις κόρες του την ανακάλυψη πηγών και την κατασκευή πηγαδιών και λένε ότι ο Δαναός έκανε «εύυδρον» το Άργος που ήταν «άνυδρον», παλαιότερα.

Οι οικισμός της Λέρνας, πλάι στην λίμνη με την οποία συνδέονταν οι Δαναΐδες, μέσα σε μια περιοχή πλούσια σε μύθους σχετικούς με τις ίδιες, τον Δαναό και την Δανάη και όχι μακριά από τον Ταναό που διασχίζει τη Θυρεάτιδα, παρουσιάζει μετά από το στρώμα καταστροφής που χρονολογείται γύρω στο 2100π.Χ. ενδείξεις ανακατάληψης από έναν καινούργιο λαό.

Έχουν ανακαλυφθεί θραύσματα αγγείων με διακόσμηση χαρακτηριστική της τρίτης φάσης του πολιτισμού «Κουργκάν», δηλαδή της φάσης που συγχρονίζεται με την περίοδο της εκρηκτικής εξάπλωσης του πολιτισμού αυτού (2300π.Χ. και έπειτα) από τη σημερινή Ουκρανία στον Καύκασο, την Μικρά Ασία, την Χερσόνησο του Αίμου, την κεντρική Ευρώπη). Αυτή η διαπίστωση ταιριάζει με τη μνεία των Δαναών στην Ασβέστα ως λαού εχθρικού των Ιρανών και με το συμπέρασμα που προέκυψε από αυτή τη μνεία από τη συσχέτιση των Δαναών με τα ονόματα των μεγάλων ποταμών της σημερινής Ουκρανίας και των δρακόντων φυλάκων πηγών της ινδοϊρανικής μυθολογίας, σύμφωνα με το οποίο οι Δαναοί της Ελλάδας ήταν ένα τμήμα του ομώνυμου λαού που γνώρισαν οι πρόγονοι των Ινδών και των Ιρανών, όταν οι ίδιοι κατοικούσαν στις ευρασιατικές στέππες, ενώ αυτός ο λαός είχε μια υδρευόμενη περιοχή και την υπεράσπιζε εναντίον των επιθέσεών τους.

Έτσι, φθάνουμε στην υπόθεση ότι μία ομάδα Δαναών κατέστρεψε πιθανώς την Λέρνα γύρω στο 2100, ίδρυσε τον οικισμό που ακολούθησε και έζησε μαζί με τους αρχαιότερους κατοίκους της περιοχής. Μυθολογικά και ονομαστικά ίχνη των Δαναών εντοπίζονται στην Αττική, στη Βοιωτία, στη Φωκίδα, στην κοιλάδα του Σπερχειού, στην Αχαΐα Φθιώτιδα, στην Λάρισα, στην Κρήτη.

Από ποιον δρόμο όμως ήρθαν οι Δαναοί στην Ελλάδα; Στο στρώμα της Λέρνας, που, σύμφωνα με την παραπάνω θεωρία, αποδίδεται στους Δαναούς δίνει στοιχεία ότι οι νεοφερμένοι είχαν παραμείνει για λίγο σε κάποια περιοχή του Αιγαίου. Άλλα στοιχεία από την ίδια περιοχή δείχνουν την Τροία. Αλλά ο εντοπισμός των Δαναών αποκλειστικά σε ανατολικές περιοχές της Θεσσαλίας και της νοτιότερης Ελλάδας υποδηλώνει ότι ήρθαν από την πλευρά του Αιγαίου.

Έχει διαπιστωθεί ότι γύρω στο 2300π.Χ. η βορειοδυτική Μικρά Ασία κατακτήθηκε από επιδρομείς που προέρχονταν από τη Θράκη, αλλά κατάγονταν από τις ουκρανικές στέππες. Οι νεοφερμένοι προέρχονταν από τον κύκλο του «Πολιτισμού των τύμβων» της Βουλγαρίας. Αλλά ο όρος αυτός δηλώνει τον ίδιο πολιτισμό που επικράτησε να λέγεται «Κουργκάν». Έτσι αποκαθίσταται σε γενικές γραμμές η διαδρομή των φορέων αυτού του πολιτισμού από την Ουκρανία ως την Ελλάδα με ενδιάμεσους σταθμούς στην Θράκη κκαι στην Τρωάδα, όπου παρέλαβαν τα τρωικά και αιγαία στοιχεία που είχαν διαπιστωθεί στην Λέρνα.

Η τομή της οικιστικής ιστορίας της Λέρνας γύρω στο 2100π.Χ. δεν είναι απομονωμένη. Καταστροφές και αλλαγές σημειώνονται στην ίδια εποχή και σε άλλες θέσεις της Αργολίδας, της Κορινθίας, της Αττικής, καθώς και στις Κυκλάδες.

Ενώ στην Ιλιάδα οι Αβάντες είναι ένα ελληνικό φύλο εγκατεστημένο στην Εύβοια, ο Αριστοτέλης και ο Αρριανός τους θεωρούσαν Θράκες που είχαν κατοικήσει παλαιότερα σε μια φωκική πόλη που λεγόταν Άβα ή Άβαι. Το όνομα των Αβάντων είναι ινδοευρωπαϊκό τόσο στη μορφή όσο και στο θέμα. Με το όνομα Αβάς είναι γνωστοί δύο ποταμοί ο ένας νότια από τον Καύκασο και ο άλλος στην Ιταλία. Άρα σε αυτό το όνομα περιέχεται το ινδοευρωπαϊκό θέμα ab «νερό, ποτάμι». Από την άλλη, τα τοπωνύμια Αρέθουσα και Κάναθος, στην Εύβοια και άλλα μέρη της Ελλάδας, όπου κατοίκησαν Αβάντες, παρουσιάζουν θ στη θέση του ινδοευρωπαϊκού dh, σύμφωνα με ελληνικό φωνητικό νόμο, ενώ άλλες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες έχουν στην ίδια θέση δ. Άρα η «Ιλιάδα» μας δίνει μια πραγματική μαρτυρία για την εθνική θέση των Αβάντων.

Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους