Γυναίκες του Αγώνα του 1821

Η Επανάσταση του 1821 είναι μια κατ’ εξοχήν ηρωική εποχή, κατά την οποία οι «ραγιάδες» Έλληνες ξεσηκώνονται κατά του μακραίωνου οθωμανικού ζυγού. Μολονότι οι αγώνες αυτοί έχουν ταυτιστεί με την αξιοσύνη και τη γενναιότητα των ανδρών της εποχής, οι γυναίκες της εποχής δεν έμειναν αμέτοχες. Μια ηρωική εποχή δεν γεννά μόνο γενναίους άνδρες αλλά και γενναίες γυναίκες, οι οποίες ανατρέφονται από τους ίδιους γονείς και γαλουχούνται με τις ίδιες ιδέες και αξίες και μέσα στις ίδιες συνθήκες. Υπάρχουν οι γυναίκες που μένουν πίσω και περιμένουν καρτερικά το γυρισμό των ανδρών, τους οποίους εμψυχώνουν και ενθαρρύνουν, αλλά υπάρχουν και οι γυναίκες που αγωνίζονται δίπλα τους, ισότιμα, αξίζοντας το ίδιο μερίδιο ανδρείας. Είναι και εκείνες οι γυναίκες του Αγώνα, που βγαίνουν στα βουνά για να πολεμήσουν τον εχθρό.

Τόσο λοιπόν στα προεπαναστατικά χρόνια όσο και κατά τη διάρκεια του Αγώνα πολλές ήταν οι γυναίκες που με θάρρος και αυταπάρνηση αγωνίστηκαν και θυσίασαν ακόμα και τη ζωή τους για την πατρίδα, δίνοντας μαθήματα φιλοπατρίας και αγωνιστικότητας και τιμώντας το φύλο τους.

Οι Σουλιώτισσες γυναίκες του Αγώνα

Παροιμιώδης είναι η συμπεριφορά των Σουλιωτισσών, οι οποίες είχαν όλα τα χαρακτηριστικά των ανδρών συμπατριωτών τους. Μεγαλωμένες στο άγριο και άγονο περιβάλλον των χωριών του Σουλίου, μαθημένες στη σκληρή και κακοτράχαλη ζωή, λιτοδίαιτες, εξοικειωμένες με τον κίνδυνο, πολεμούν αρματωμένες τους Αλβανούς στρατιώτες του Αλή Πασά και δεν διστάζουν, όταν χρειαστεί, να θυσιαστούν για την πατρίδα. Οι Σουλιώτισσες διακρίνονται για τη φιλοπατρία τους και αγωνίζονται μέχρις εσχάτων αψηφώντας τον θάνατο και δημιουργώντας διαχρονικά πρότυπα ηρωισμού και λεβεντιάς. Ο χορός του Ζαλόγγου αποτελεί αιώνιο σύμβολο για τη γυναίκα που προτιμά το θάνατο από την ατίμωση και τη δυστυχία. Τη γυναίκα-ηρωίδα, που «της Ελευθερίας ο έρως» την σπρώχνει να θυσιάσει τον εαυτό της και τα παιδιά της, να αποχαιρετίσει παντοτινά και με τόσο τραγικό τρόπο «τη γλυκειά ζωή» και «τη δύστυχη πατρίδα».

Οι Μεσολογγίτισσες γυναίκες του Αγώνα

Αξιοθαύμαστο θάρρος έδειξαν και οι Μεσολογγίτισσες «ελεύθερες πολιορκημένες», οι οποίες σε όλη τη διάρκεια της πολιορκίας του προπυργίου της δυτικής Ελλάδας βοήθησαν με κάθε τρόπο στην άμυνα: μεταφορά υλικών για τα οχυρωματικά έργα, περίθαλψη των ασθενών και τραυματιών. όταν αποφασίστηκε η ηρωική έξοδος του Μεσολογγίου μετά το φοβερό λιμό,ακολουθούν πολλές γυναίκες με ανδρική ενδυμασία, κρατώντας με το ένα χέρι το σπαθί και από το άλλο το μωρό τους, ενώ οι άοπλες μπήκαν στη μέση της φάλαγγας μαζί με τα παιδιά τους. Αυτές οι γυναίκες είχαν την ίδια φρικτή τύχη όπως και ο άνδρες της εξόδου κατά τη γνωστή φοβερή σύγχυση που επικράτησε, και όσες κατάφεραν να γυρίσουν στην πόλη, αυτοκτόνησαν, σφαγιάστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν

Η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα

Ανάμεσα στις επώνυμες γυναικείες παρουσίες του Αγώνα είναι η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και η Μαντώ Μαυρογένους. Η Σπετσιώτισσα Κυρά, η αντικομφορμίστρια γυναίκα χάρη στις ικανότητες της κατάφερε να επιβληθεί ανάμεσα στους άνδρες της εποχής της, να συμμετάσχει στα πολεμικά συμβούλια και να έχει ισότιμη γνώμη. Η Καπετάνισσα Μπουμπουλίνα ξέφευγε από τα γυναικεία πρότυπα της εποχής της, μεγαλωμένη στη θάλασσα, από νωρίς εκδήλωσε την αγάπη της για τα πλοία και τα ταξίδια. Η μυθιστορηματική ζωή της από τη γέννηση της ακόμη ήταν γεμάτη περιπέτειες που σφυρηλάτησαν το χαρακτήρα της, ένα χαρακτήρα ανεξάρτητο, δυναμικό, αγωνιστικό. Γεννήθηκε ορφανή από πατέρα, έμεινε δύο φορές χήρα και με μεγάλη περιουσία την οποία διαχειρίστηκε με πολλή ευστροφία και κατάφερε να αυξήσει, γεύτηκε συχνά το φθόνο των συμπατριωτών της και γι’ αυτό αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες, τις οποίες πάντα ξεπερνούσε. Το 1819 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Μετά την έκρηξη της Επανάστασης, από τους πρώτους συμμετείχε ενεργά προσφέροντας χρήματα και πολεμοφόδια και διαθέτοντας τα πλοία της στην υπηρεσία του Αγώνα. Η Μπουμπουλίνα έλαβε μέρος με το πλοίο της «Αγαμέμνων» στην πολιορκία του Ναυπλίου. Το Σεπτέμβριο του 1821 βρέθηκε στο πλευρό του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στην Τρίπολη και μπήκε από τους πρώτους στην πόλη. Η εκεί συμπεριφορά της προξένησε σχόλια σχετικά με την αρπαγή κοσμημάτων από τις γυναίκες του χαρεμιού με υπόσχεση την ασφάλεια της ζωής τους. Η «υπεράσπιση» ή η «καταδίκη» των βιογραφούμενων προσώπων δεν είναι έργο του ιστορικού, καθώς επίσης η ιστορική βιογραφία δεν είναι βίοι αγίων. Οι λείες, την εποχή εκείνη, ήταν σύνηθες φαινόμενο, καθώς επίσης ότι η Μπουμπουλίνα διέθεσε αυθόρμητα την τεράστια περιουσία της για την Επανάσταση. Το επιβλητικό παρουσιαστικό της Μπουμπουλίνας και η συμπεριφορά της αποτέλεσαν πρότυπο για τις σύγχρονες Ευρωπαίες, το δε ντύσιμο της είχε γίνει μόδα (μόδα «à la Bobeline»).

Η Μαντώ Μαυρογένους

Η Μαντώ Μαυρογένους ως γυναίκα ήταν το αντίθετο της Μπουμπουλίνας: εύθραυστη ομορφιά, λεπτή και λυγερή κορμοστασιά, μεγαλωμένη στην Τεργέστη με ευρωπαϊκή ανατροφή και παιδεία. Στις παραμονές του Αγώνα βρισκόταν στην Τήνο με τον θείο Φιλικό κληρικό παπα-Μαύρο, από τον οποίο μυήθηκε στον Αγώνα και μαζί του πήγε στη Μύκονο αμέσως μετά την έκρηξη της Επανάστασης. Έκτοτε η Μαντώ διέθεσε όλη την περιουσία της στον απελευθερωτικό Αγώνα, ενώ έλαβε και η ίδια μέρος σε πολλές επιχειρήσεις. Η φήμη της ξεπέρασε τα ελληνικά σύνορα και από αυτή τη θέση η νεαρή Ελληνίδα ζήτησε βοήθεια από τους Ευρωπαίους φιλέλληνες και κυρίως από Αγγλίδες και Γαλλίδες.

Δυστυχώς η προσφορά της δεν έτυχε του δέοντος σεβασμού από τους συγχρόνους τους, οι οποίοι παρασυρμένοι από προσωπικά πάθη και αντιζηλίες έβαλαν στο στόχαστρο τους ακόμη και την σχέση της με τον Δημήτριο Υψηλάντη. Τελικά η Μαντώ Μαυρογένους απομακρύνθηκε δόλια από τους ιδεολογικούς της αντιπάλους στη Μύκονο, όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής της πάμπτωχη. Δικαιώθηκε μετά το θάνατό της και η προσφορά της στον Αγώνα της προσδίδει περίοπτη θέση ανάμεσα στις ηρωίδες της Επανάστασης.

Οι γυναίκες του 1821 με το απαράμιλλο θάρρος τους, την αξιοθαύμαστη γενναιότητα, τις περιπέτειες και τις θυσίες τους, ανήκουν στη χορεία των γυναικών που αποτελούν αξεπέραστα σύμβολα δυναμισμού και πατριωτισμού. Η ίδια η ζωή τους και οι ασυνήθιστες -για τον ομαλό βίο- εμπειρίες που βίωσαν τους προσδίδουν το φωτοστέφανο της ηρωίδας. Οι ηρωίδες της Ελληνικές Επανάστασης αποτέλεσαν σημείο αναφοράς και ενέπνευσαν τις Ελληνίδες σε μεταγενέστερες εθνικές κρίσιμες περιόδους, όπως η Κατοχή και η Εθνική Αντίσταση.

Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών