Οι Μάγιας είναι ο μοναδικός πολιτισμός της μέσης Αμερικής που ανέπτυξε την γραφή και άφησε γραπτά μνημεία. Σημαντικό στοιχείο στο σύστημα αρίθμησης των Μάγιας ήταν ο αριθμός μηδέν. Τέλος, οι Μάγιας ανέπτυξαν το πιο ακριβές ημερολόγιο.
Γραφή
Η γραφή των Μάγιας ήταν μια σύνθεση ιδεογραφικών και φωνητικών στοιχείων που εκφράζονταν με ιερογλυφικά σύμβολα, τα οποία μπορούσαν να σημαίνουν είτε μια έννοια είτε ένα ήχο. Η δομή της γλώσσας μοιάζει με κάποιες αρχαίες διαλέκτους, όπως εκείνη των Σουμέριων, των Αιγυπτίων και των Ιαπώνων.
Τα ιεροφλυφικά σύμβολα είχαν τετράγωνο σχήμα και διαβάζονταν από τα αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω. Υπήρχαν δύο τύποι ιερογλυφικών: τα επονομαζόμενα «κύρια», που ήταν μεγαλύτερων διαστάσεων και τα «προσδιοριστικά», μικρότερα σύμβολα που μπορούσαν να γραφούν κοντά ή μέσα στα κύρια, έτσι ώστε να δημιουργείται ένα είδος «σχεδίου». Το σύνολο αυτών των σχεδίων στοιχειοθετούσε την φράση.
Συχνά οι επιγραφές των Μάγιας δεν έχουν μια λογική ακολουθία, ενώ απουσιάζουν γεωγραφικές ενδείξεις, γεγονός που δυσχεραίνει την συσχέτιση των γεγονότων με τις τοποθεσίες από τους μελετητές. Στους κώδικες των Μάγιας που συντάχθηκαν τη Μετακλασική Περίοδο, μεταξύ του 1000 και 1500μ.Χ., εμπεριέχονται γενεαλογικές χρονολογίες, προσευχές, μαγικές συνταγές και περιγραφές τελετών. Οι αρχαίοι κώδικες που συνέταξαν οι ιθαγενείς πριν την ισπανική κατάκτηση, περιέχουν ιερογλυφικά με εικόνες. Επίσης, επιγραφές ιεροφλυφικών βρίσκουμε και σε ένα μεγάλο αριθμό αγγείων από τάφους, μερικές από τις οποίες είναι μεγαλύτερες από αυτές που βρέθηκαν σε τοίχους.
Αριθμοί
Το αριθμητικό σύστημα των Μάγιας, που πιθανότατα κληροδοτήθηκε από τους Ολμέκους και τους Ζαποτέκους, ήταν εικοσαδικό, σε αντίθεση με το δικό μας που είναι δεκαδικό. Αποτελούνταν από τρία σύμβολα: ένα κοχύλι για το μηδέν (0), μια τελεία για το ένα (1) και μια οριζόντια γραμμή για το πέντε (5). Εφόσον υπήρχε σύμβολο για το πέντε, οι τελείες δεν μπορούσαν να είναι περισσότερες από τέσσερις και οι οριζόντιες γραμμές περισσότερες από τρεις.
Οι αριθμοί γράφονταν κάθετα και τα νούμερα μπορούσαν επίσης να εκφραστούν με σύμβολα που απεικόνιζαν κεφάλαια τεράτων. Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό αυτού του αριθμητικού συστήματος είναι η ύπαρξη του αριθμού μηδέν, που είχε τεράστια σημασία για τους υπολογισμούς. Τέλος, ενώ ήδη το χρησιμοποιούσαν οι Βαβυλώνιοι και οι Ινδοί, στην Ευρώπη εισήχθη τον Μεσαίωνα.
Ημερολόγιο
Οι Μάγιας θεωρούσαν ότι το σύμπαν ανανεωνόταν μέσω των κύκλων που έκαναν οι εποχές. Το τέλος κάθε κύκλου σημαίνε ένα καταστροφικό γεγονός, το οποίο, σύμφωνα με τις θρησκευτικές τους αντιλήψεις, προερχόταν από θεϊκές δυνάμεις. Αντιλαμβάνονταν τις ημέρες ως έμψυχα όντα, που γεννιούνται, εξελίσσονται και πεθαίνουν υπό την αιγίδα κάποιας θεότητας, καλής ή κακής.
Τον θεό της ημέρας τον διαδεχόταν ο θεός της νύχτας, ο οποίος είχε δεμένο με ένα ιμάντα το βάρος του χρόνου και το κουβαλούσε στην πλάτη. Ακολουθώντας αυτή την άποψη οι ιερείς, μεσάζοντες μεταξύ του κόσμου των ανθρώπων και εκείνου των θεών, καθώς ήταν οι «δεξαμενές» όλων των μαθηματικών και ων αστροντομικών γνώσεων που χρειάζονταν για να κατανοήσουν τη λειτουργία του σύμπαντος, είχαν την ικανότητα να προβλέπουν τα γεγονότα, μια ικανότητα που έμοιαζε υπερφυσική.
Μελετούσαν τα ουράνια φαινόμενα με υποτυπώδη όργανα (η παρατήρηση του ουρανού, μέρα και νύχτα, γινόταν με γυμνό μάτι, με ξύλινα καλειδοσκόπια που είχαν χαραγμένες πάνω τους τις μονάδες μέτρησης), αλλά έκαναν εξαιρετικά πολύπλοκους και ακριβείς υπολογισμούς.
Οι Μάγιας κατόρθωσαν να αγγίξουν ένα πολύ υψηλό επίπεδο στη επιστήμη της αστρονομίας: κατόρθωσαν να υπολογίζουν και να προβλέπουν τις ηλιακές εκλείψεις και τους κύκλους της Σελήνης γύρω από την Αφροδίτη, αλλά πάνω από όλα μπόρεσαν να κατανοήσουν τον ρυθμό των εποχών και τις περιόδους ξηρασίας και βροχοπτώσεων. Αυτές οι προβλέψεις τούς επέπετρεπαν να οργανώσουν τη ζωή τους, καθώς ήταν σε θέση να γνωρίζουν ποια είναι η καλύτερη εποχή να οργώσουν, να φυτέψουν και να συλλέξουν τη σοδειά, γνώσεις πολύτιμες για μια αγροτική κοινωνία όπως η δική τους.
Ο στόχος του ημερολογίου ήταν ακριβώς αυτός: να καθορίσει αυτές τις χρονικές περιόδους. Οι Μάγιας είχαν στη διάθεσή τους δύο ημερολόγια: το Τζολκίν και το Χαάμπ.Το πρώτο είχε 260 ημέρες, μετρούσε τον τελετουργικό χρόνο και σε αυτό βασίζονταν οι προφητείες. Το Χαάμπ είχε 365 ημέρες και λεγόταν «ασαφής χρόνος» ή «πολιτικός χρόνος». Ήταν χωρισμένο σε 18 μήνες 20 ημερών ο καθένας, ενώ ένας μήνας είχε πέντε μέρες επιπλέον. Ο συγκεκριμένος μήνας θεωρούνταν δυσμενής και κατά τη διάρκεια του δεν έπαιρναν σημαντικές αποφάσεις για κανένα θέμα.
Οι ημερομηνίες απεικονίζονταν με σύμβολα και αριθμούς και χαράσσονταν πάνω σε λίθινες πλάκες (ένα παράδειγμα είναι η στήλη με τα 96 νούμερα του Παλένκε) και σε ένα είδος «ημερολογιακού τροχού» που συνδύαζε τις ημερομηνίες και των δύο ημερολογίων. Η ημερολογιακή αφετηρία ήταν το έτος 0 και έφτανε μέχρι το 3114π.Χ., ημερομηνία που οι Μάγιας θεωρούσαν ότι δημιουργήθηκε ο κόσμος. Παρά την πολυπλοκότητα του, το συγκεκριμένο ημερολόγιο χρησιμοποιήθηκε σε όλη τη Μέση Αμερική και σήμερα θεωρείται το ακριβέστερο αρχαίο ημερολόγιο.
Με πληροφορίες από: nationalgeographic