Η διακήρυξη για την απελευθερωμένη Ευρώπη που εγκρίθηκε στη Γιάλτα από τους Ρούσβελτ, Τσόρτσιλ και Στάλιν, καθόριζε «κοινές ενέργειες» των τριών μεγάλων συμμάχων «στην επίλυση των πολιτικών και οικονομικών προβλημάτων» των ευρωπαϊκών χωρών. Τουλάχιστον για την επίλυση των οικονομικών προβλημάτων των ευρωπαϊκών λαών, τον πρώτο ρόλο μπορούσαν να παίξουν οι ΗΠΑ, αφού η ΕΣΣΔ και η Αγγλία είχαν μεγάλες οικονομικές δυσκολίες και προσέβλεπαν στη χορήγηση μεγάλων δανείων από τον υπερατλαντικό σύμμαχό τους.
Σύμφωνα με τη διακήρυξη της Γιάλτας «οι τρεις κυβερνήσεις» -Βρετανία, ΗΠΑ, ΕΣΣΔ- θα βοηθούσαν από κοινού τους λαούς κάθε απελευθερωμένου ή πρώην κράτους-δορυφόρου του Άξονα στην Ευρώπη, όπου κατά τη γνώμη τους οι περιστάσεις το απαιτούσαν, στη «συγκρότηση προσωρινών κυβερνητικών εξουσιών που να αντιπροσωπεύουν πλατιά όλα τα δημοκρατικά στοιχεία του πληθυσμού», που θα «ήταν υποχρεωμένες να σχηματίσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα, με ελεύθερες εκλογές, κυβερνήσεις, οι οποίες να ανταποκρίνονται στη θέληση του λαού». Οι τρεις σύμμαχοι όφειλαν, επίσης, «να συμβάλλουν, όπου αυτό ήταν απαραίτητο, στη διεξαγωγή τέτοιων εκλογών».
Στο Λευκό Οίκο, ο Τζο Μπερνς, τόνισε ιδιαίτερα τη δήλωση των τριών συμμάχων στη Γιάλτα για την απελευθερωμένη Ευρώπη και παρατήρησε ότι σύμφωνα με αυτή οι ΗΠΑ «αναλαμβάνουν ένα μερίδιο ευθύνης» για την επανεγκατάσταση δημοκρατικών κυβερνήσεων στις απελευθερωμένες ευρωπαϊκές χώρες. «Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης» οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αναμιχθούν «στη διοίκηση των ελληνικών, βουλγαρικών, ρουμανικών, ουγγρικών ή των πολωνικών υποθέσεων». Ο Μπερνς πρόσθεσε ότι «κατά τη κρίση του» οι Βρετανοί θα ήταν τώρα «ενθουσιασμένοι» που οι Αμερικανοί θα είχαν «μερίδιο ευθύνης στην Ελλάδα».
Με τη διακήρυξη της Γιάλτας οι ΗΠΑ ανελάμβαναν μια συνυπευθυνότητα για τις εξελίξεις τόσο στη Δυτική όσο και στη Ανατολική Ευρώπη, αφού τώρα πια είχαν νόμιμο δικαίωμα να συμβάλλουν «στη επίλυση των πολιτικών και οικονομικών προβλημάτων των ευρωπαϊκών λαών. Πιο συγκεκριμένα: δικαιούντο να επιβλέπουν αν θα γίνονται ελεύθερες εκλογές στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και αν θα σχηματίζονται εκεί προσωρινές ή μόνιμες κυβερνήσεις που θα ανταποκρίνονται στη λαϊκή θέληση.
Η συγκεκριμένη απόφαση της διάσκεψης της Γιάλτας για την απελευθερωμένη Ευρώπη θα μπορούσε να αποτελέσει την αφορμή για την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου.
Αν οι ΗΠΑ και η Αγγλία για τους δικούς τους λόγους, δεν έδειχναν ανοχή και αμφισβητούσαν τις πολιτικές εξελίξεις στη Ανατολική Ευρώπη, υπό σοβιετική τώρα επιρροή, τότε ο Στάλιν θα έπρεπε να αντισταθμίσει αυτή την αυτήν την πίεση με τη βοήθεια των ιδεολογικών του φίλων στην Δυτική Ευρώπη και να τονίσει με τη σειρά του τις παρασπονδίες που συνέβαιναν εκεί.
Μια άσχημη πορεία των εξελίξεων στο χώρο της δυτικής επιρροής παρουσιαζόταν στην Ελλάδα μετά τα Δεκεμβριανά. Η ελληνική Αριστερά, στο σύνολο της, είδε πολύ θετικά τη διακήρυξη της Γιάλτας για τη Ευρώπη, αφού ανάμεσα στις γραμμές διέκρινε θετικά σημεία που την αφορούσαν άμεσα.
Μι αντιπροσωπεία των τριών συμμάχων στην Ελλάδα, που θα επέβλεπε τις προσεχείς εκλογές και τις τρέχουσες εξελίξεις, ίσως να απέτρεπε τις ακρότητες των νικητών του Δεκέμβρη που εκδηλώνονταν κυρίως στην επαρχία.
Έτσι, αντιπροσωπείες του ΕΑΜ επισκέπτονταν τις πρεσβείες των συμμάχων στη Αθήνα και απέδιδαν υπομνήματα που ζητούσαν τη δημιουργία διασυμμαχικής επιτροπής για τη Ελλάδα.
Το καλοκαίρι του 1945, ο «Ριζοσπάστης» σε κύριο άρθρο του τόνισε ότι «η Αγγλία, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και η Σοβιετική Ένωση έχουν ιερή και απαραβίαστη υποχρέωση τιμής… να μας εξασφαλίσουν ομαλή δημοκρατική εξέλιξη. Να στείλουν οι τρεις μεγάλοι μια επιτροπή τους που να εφαρμόσει και στην Ελλάδα τις αρχές της Γιάλτας».
Αλλά ήδη ο Στάλιν έχει εκδηλωθεί κατά της σύστασης διασυμμαχικών επιτροπών για την επίβλεψη των εκλογών στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Μια τέτοια επιτροπή που θα απεστέλλετο στην Ελλάδα θα αποτελούσε αρνητικό προηγούμενο για την ανάμειξη των Αμερικανών κα των Βρετανών στις υποθέσεις της Ανατολικής Ευρώπης.
Στις 4 Μαΐου 1945 ο Στάλιν είχε γράψει στον Τσόρτσιλ: «Δεν βλέπω ότι μπορώ να αποδεχθώ τους συλλογισμούς σας, οι οποίοι αφορούν την Ελλάδα, στο σημείο όπου προτείνετε να συστήσουμε έλεγχο των τριών δυνάμεων επί των εκλογών».