Λίγο πριν την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους, η Κρήτη βρέθηκε στη δίνη των γεγονότων, το Μάιο του 1203. Ο Αλέξιος Άγγελος, γιος του έκπτωτου βασιλιά Ισαάκιου Β’ Άγγελου, προσέφερε δώρα στους σταυροφόρους για να βοηθήσουν στην επάνοδο του Ισαάκιου στο θρόνο. Ανάμεσα σε αυτά ήταν και η Κρήτη. Μετά την άλωση της Πόλης οι σταυροφόροι ανέθεσαν στον Βονιφάτιο τον Μομφερατικό να καταλάβει την Κρήτη. Εκείνος όμως ήταν άπειρος και απρόθυμος για ναυτικές επιχειρήσεις. Ο δόγης τότε της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Ερρίκος Dandolo επωφελήθηκε από την απροσδόκητη ευκαιρία. Οι εκπρόσωποι του προσέφεραν στον Βονιφάτιο οικονομικά και πολιτικά ανταλλάγματα και τον έπεισαν να παραχωρήσει το νησί στη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας. Η συμφωνία υπογράφτηκε στην Αδριανούπολη στις 12 Αυγούστου 1204. Η Κρήτη έγινε βενετική κτήση με το ευτελέστατο ποσό των 1.000 μάρκων αργύρου (περίπου 5.000 χρυσά δουκάτα).
Η Βενετία δημιούργησε στην Κρήτη ένα μικτό πολιτικό σύστημα. Έτσι ο Χάνδακας έγινε η «Βενετία της Ανατολής». Ολόκληρη η Κρήτη έγινε μία ευρεία διοικητική περιφέρεια που την ονόμασαν «Βασίλειο της Κρήτης». Στην Κρήτη υπάγονταν διοικητικά και τα νησιά Τήνος και Κύθηρα. Τα Σφακιά ήταν η μόνη περιοχή της Κρήτης που η Βενετία δεν κατάφερε ποτέ να υποτάξει ολοκληρωτικά.
Η Κρήτη αρχικά διαιρέθηκε σε 6 επαρχίες, sexteria. Από τις αρχές του 14ου αιώνα όμως, διαιρέθηκε σε τέσσερις επαρχίες, όπως είναι σήμερα οι νομοί του νησιού. Στα Σφακιά την σκιώδη βενετική εξουσία ασκούσε ένας Προνοητής.
Την ανώτατη πολιτική εξουσία στην Κρήτη είχε ο δούκας που εκλεγόταν από τα επισημότερα γένη της Βενετίας. Η έδρα του ήταν στον Χάνδακα και η θητεία του ήταν διετής. Ασκούσε την εξουσία επικουρούμενος από δύο συμβούλους που είχαν επίσης διετή θητεία. Πολυάριθμοι υπάλληλοι ασκούσαν το έργο της διοίκησης. Οι θέσεις αυτές καλύπτονταν από τους Βενετούς. Ο ντόπιοι μπορούσαν να ασκούν τα επαγγέλματα του νοτάριου (συμβολαιογράφου) και του δικηγόρου.
Ο στρατιωτικός έλεγχος της Κρήτης εξασφαλίστηκε με οργάνωση φρουρίων σε επίκαιρες θέσεις και την ύπαρξη ετοιμοπόλεμου και ισχυρού πεζικού και ιππικού στρατού. Οι Βενετοί φεουδάρχες ήταν υποχρεωμένοι να συντηρούν άλογα και να στρατεύονται οι σε περιπτώσεις επαναστάσεων. Την αρχηγία του στρατού και την ευθύνη της οργάνωσης του είχε ο στρατιωτικός διοικητής του Χάνδακα. Την εποπτεία του ναυτικού είχε ο αντιναύαρχος του βενετικού στόλου, που ήταν και ιεραρχικά ανώτερος από όλες τις αρχές της Κρήτης.
Σε περιπτώσεις κρίσεων η Βενετία έστελνε έναν Γενικό Προβλεπτή, ο οποίος ασκούσε όλες τις εξουσίες. Από το 1569, ο θεσμός αυτός έγινε μόνιμος. Οι περισσότεροι, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, Προβλεπτές ήταν υπεύθυνοι και συνετοί άνδρες. Πολλά έργα στρατιωτικά και κοινής ωφέλειας έγιναν στην Κρήτη από Προβλεπτές.
Οι Γενικοί Προβλεπτές στο τέλος της διετούς θητείας τους υπέβαλαν στη Βενετία λεπτομερή έκθεση για την κατάσταση στο Βασίλειο της Κρήτης, με αναφορά στο προσωπικό τους έργο και με προτάσεις και συστάσεις για την αντιμετώπιση των άμεσων και μόνιμων προβλημάτων.
Με πληροφορίες από: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών