Αντιγόνη

Με το όνομα «Αντιγόνη» αναφέρονται πολλές μυθολογικές και άλλες ηρωίδες. Η πιο γνωστή είναι η «Αντιγόνη», της οποίας τη ζωή και τις περιπέτειες διηγούνται οι τρεις αρχαίοι Έλληνες μεγάλοι τραγικοί ποιητές, Σοφοκλής, Αισχύλος και Ευρυπίδης.

Η Αντιγόνη ήταν κόρη του Οιδίποδα και της Ιοκάστης και αδελφή του Ετεοκλή, του Πολυνείκη και της Ισμήνης. Ο μύθος αναφέρεται για πρώτη φορά στον Όμηρο, τόσο στην Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια. Ο ποιητής αναφέρει όλο το ιστορικό του Οιδίποδα και τον ακούσιο φόνο του πατέρα του. Μιλάει για το χρησμό, που ανάγκασε το Λάιο να πετάξει τον Οιδίποδα στον Κιθαιρώνα, όταν ήταν μωρό. Ο χρησμός επαληθεύεται όταν ο Οιδίποδας συναντά τυχαία τον Λάιο σε ένα τρίστρατο και τον σκοτώνει σε μια συμπλοκή. Μετά λύνει το αίνιγμα της Σφίγγας και παίρνει ως έπαθλο το θρόνο της Θήβας και παντρεύεται την βασίλισσα και χήρα του Λάιου, Ιοκάστη, που είναι και μητέρα του. Η αιμομικτική, όμως, σχέση θα αποκαλυφθεί ύστερα από χρόνια και αφού έχουν γεννηθεί από αυτό το γάμο τέσσερα παιδιά.

Ωστόσο, ο Όμηρος δεν αναφέρει τη συνέχεια του μύθου, δηλαδή την μετά την αποκάλυψη της αιμομικτικής σχέσης αυτοκτονία της Ιοκάστης, την τύφλωση του Οιδίποδα και ύστερα τις περιπλανήσεις του στην Αθήνα και το θάνατό του.

Ο μύθος αυτός αναπτύχθηκε αργότερα από τους τραγικούς ποιητές και τον συνέδεσαν με τον «Θηβαϊκό Κύκλο», δηλαδή, την εκστρατεία των Επιγόνων και τον πόλεμο «Επτά επί Θήβας».

Μετά την αυτοκτονία της Ιοκάστης και την αυτοεξορία του Οιδίποδα, προσωρινός βασιλιάς της Θήβας γίνεται ο αδελφός της Ιοκάστης,  Κρέοντας. Μετά παρέδωσε την εξουσία στους γιους του Οιδίποδα, Ετεοκλή και Πολυδεύκη. Αυτοί συμφώνησαν να βασιλεύουν εναλλάξ, ένα χρόνο ο ένας, ένα χρόνο ο άλλος. Πρώτος πήρε την εξουσία ο Ετεοκλής αλλά δεν κράτησε τη συμφωνία και δεν παρέδωσε την εξουσία τον επόμενο χρόνο στον αδελφό του Πολυδεύκη. Ο τελευταίος βρήκε συμμάχους στο Άργος έξι άρχοντες και στράφηκε κατά της Θήβας. Τελικά ο πόλεμος αυτός έληξε με τη μονομαχία των δύο αδελφών κατά την οποία όμως σκοτώθηκαν και οι δύο.

Ο Κρέων δίνει διαταγή να θαφτεί μόνο ο Ετεοκλής αφού ο Πολυνείκης στράφηκε κατά της πατρίδας του και φέρθηκε σαν προδότης.

Εδώ η Αντιγόνη λαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο πια στο μύθο, αφού καλείται να διαλέξει ανάμεσα στους κρατικούς νόμους και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις της, την ηθική της. Τελικά η Αντιγόνη αποφασίζει να θάψει τον Πολυνείκη και να του προσφέρει τις πρέπουσες για έναν νεκρό τιμές. Αυτό γίνεται γνωστό στον Κρέοντα και την τιμωρεί θάβοντας την ζωντανή σε μια σπηλιά, όπου βρίσκει τραγικό θάνατο.

Ολόκληρο τον «Θηβαϊκό Κύκλο» μας τον αφηγείται παραστατικά ο Σοφοκλής στην Τριλογία του («Οιδίπους Τύραννος», «Οιδίπους επί Κολωνώ» και «Αντιγόνη»). Ο Ευρυπίδης στηρίζεται στον ίδιο μύθο αλλά παρουσιάζει την Αντιγόνη πιο «ανθρώπινη» με στιγμές αδυναμίας και δισταγμούς, μπροστά στο δίλημμα της.

Ο Αισχύλος χρησιμοποίησε τον ίδιο μύθο στηριζόμενος περισσότερο στον Οιδίποδα. Παρουσιάζει την Αντιγόνη να συνοδεύει τον πατέρα της, τυφλό, στις περιπλανήσεις του και να τον φέρνει στην Αθήνα, όπου ο Θησέας του παραχωρεί άσυλο, μα οι θεοί έχοντας πια δεχτεί τον εξαγνισμό του, τον παίρνουν κοντά τους μέσα σε μια λάμψη που στέλνουν από τους ουρανούς.

Άλλη ηρωίδα με το όνομα «Αντιγόνη» αναφέρεται ως κόρη του Φέρητα, γιου του Κρηθέα και μητέρα του Αργοναύτη Αστερίωνα.

Άλλη, κόρη του βασιλιά της Φθίας, Ευρυτίωνα. Την παντρεύτηκε ο γιος του Αιακού, ο Πηλέας όταν έφυγε κυνηγημένος από την Αίγινα, αφού σκότωσε τον αδελφό του Φώκο. Από το γάμο αυτό η Αντιγόνη απέκτησε μια κόρη την Πολυδώρα. Η «Αντιγόνη» αυτοκτόνησε όταν πίστεψε τις συκοφαντίες της Αστυδάμειας της γυναίκας του Άκαστου ότι ο Πηλέας επρόκειτο να παντρευτεί την κόρη του Άκαστου, Σερόπη.

Τέλος, το όνομα «Αντιγόνη» έφερε και η κόρη του βασιλιά της Τροίας Λαομέδοντα. Όταν καυχήθηκε πως ήταν η πιο όμορφη γυναίκα της Τροίας, η Ήρα θύμωσε πολύ ώστε τη μεταμόρφωσε σε λευκό πελαργό. Ο μύθος λέει ότι η Αθηνά κέντησε αυτή την ιστορία στον αργαλειό της όταν διαγωνίστηκε με την Αράχνη.