Ανατολικές και Δυτικές θρησκείες

Οι θρησκείες του κόσμου χωρίζονται σε «ανατολικές» και «δυτικές». Βέβαια η ταξινόμηση αυτή είναι κάπως παραπλανητική, διότι όλες οι θρησκείες έχουν γεννηθεί στην Ασία, δηλαδή στην Ανατολή. Όλες οι θρησκείες είναι ανατολικές, αλλά υπάρχουν οι ανατολικές θρησκείες και οι δυτικές θρησκείες.

Ποιο είναι το όριο από το οποίο αρχίζουν οι ανατολικές θρησκείες και οι δυτικές; Το όριο μεταξύ των δύο πλευρών —δυτικών και ανατολικών— είναι η ίδια η Ινδία. Ο ινδουισμός της Ινδίας ανήκει στις ανατολικές θρησκείες, και από την Ινδία και ανατολικότερα όλες οι θρησκείες που παρήχθησαν ονομάζονται «ανατολικές θρησκείες». Από την Ινδία και δυτικότερα οι θρησκείες οι οποίες γεννήθηκαν ονομάζονται «δυτικές θρησκείες».

Τι διαφορά έχουν οι ανατολικές απ’ τις δυτικές θρησκείες; Στις ανατολικές θρησκείες δεν υπάρχει δόγμα, δεν υπάρχει απόλυτη αλήθεια, γιατί δεν δόθηκε η αλήθεια από τον Θεό. Οι δυτικές θρησκείες είναι θρησκείες στις οποίες ο ίδιος ο Θεός μετέφερε τις αλήθειες του, γι’ αυτό και είναι θρησκείες «εξ αποκαλύψεως», δηλαδή αποκαλύφθηκε το θέλημα του Θεού και έδωσε ο ίδιος ο Θεός οδηγίες. Αφού έδωσε ο ίδιος ο Θεός οδηγίες, στις δυτικές θρησκείες υπάρχουν απόλυτες αρχές, απόλυτοι κανόνες, απόλυτες αλήθειες και επομένως έχουν άλλο κλίμα από τις ανατολικές θρησκείες, οι οποίες —εν πολλοίς— είναι θρησκείες αναζήτησης της αλήθειας.

Στην πραγματικότητα, οι ανατολικές είναι θρησκείες φιλοσοφικού στοχασμού πάνω στο πώς πρέπει να λειτουργεί ο άνθρωπος, το ήθος του, τι είναι η αλήθεια, αν υπάρχει η αλήθεια. Εξ αυτού, είναι θρησκείες διαδρομής: πιστεύουν ότι ο άνθρωπος αναζητεί την αλήθεια και έχει τη δικιά του διαδρομή στην αναζήτηση της αλήθειας, γι’ αυτό και οι θρησκείες αυτές πολύ συχνά χρησιμοποιούν τη λέξη «δρόμος», «μονοπάτι», «κακοτράχαλος δρόμος». Διότι στην αναζήτηση της ύπαρξης του ίδιου τού του εαυτού, του μεγάλου χώρου στον οποίο κατοικεί ο κάθε άνθρωπος, στις ανατολικές θρησκείες έχει τον δικό του κώδικα, τις δικές του συλλήψεις. Βέβαια, οι θρησκείες αυτές του παρέχουν βάσεις και κατευθύνσεις, αλλά δεν είναι απόλυτες. Εξ αυτού, επειδή δεν είναι απόλυτες οι αλήθειες στις ανατολικές θρησκείες και υπάρχει συνεχής αναζήτηση, δεν υπάρχουν ιερείς οι οποίοι να μετέχουν του θείου.

Στις ανατολικές θρησκείες αυτό που υπάρχει είναι Δάσκαλοι, Σοφοί. Υπάρχουν γκουρού στον ινδουισμό ή baba, αλλά δεν υπάρχουν ιερείς και ιερατείο. Δεν υπάρχει ιερατείο και πυραμίδα, μόνο στον βουδισμό υπάρχε κάτι σαν ιερατείο, που έχει μοναχισμό.

Όλες οι ανατολικές θρησκείες, επειδή θεωρούν ότι ο κάθε άνθρωπος ψάχνει τον δρόμο του και αναζητεί τον εαυτό του, έχουν πολύ ψηλά μία διαδικασία εσωτερικής αναζήτησης του ανθρώπου, η οποία ονομάζεται διαλογισμός. Σε όλες αυτές τις θρησκείες ο διαλογισμός παίζει ρόλο μεγάλο και σε κάποιες από αυτές τεράστιο ρόλο. Ο διαλογισμός είναι μια περίπλοκη διαδικασία, μια είσοδος στον εαυτό σου— και συνεχής διείσδυση στον εαυτό σου. Πρέπει να βρεις τον δρόμο για να το κάνεις αυτό και μπαίνοντας στον εαυτό σου πετάς λίγο λίγο τα σκουπίδια σου στην ουσία, για να φτάσεις στην πηγή σου.

Οι ανατολικές θρησκείες πιστεύουν ότι μέσα στην ύπαρξή μας, μέσα στον κάθε άνθρωπο, εμπεριέχεται το φως, γιατί είμαστε τμήμα του μεγάλου, άρα εμπεριέχεται το φως και είναι σημαντικότατο να φτάσουμε στην πηγή του φωτός. Ίσως είναι το δυσκολότερο πράγμα στον κόσμο —κατ’ αυτούς— να φτάσει κανείς στην πηγή του φωτός, αλλά όταν φτάσει, τότε ο άνθρωπος μετέχει του μεγάλου και στην ουσία ενώνεται με το σύμπαν. Αυτό γίνεται μέσα από τον διαλογισμό.

Οι δυτικές θρησκείες, σε αντίθεση με τις ανατολικές, έχουν απόλυτες αλήθειες και είναι θρησκείες εξ αποκαλύψεως, δηλαδή ο ίδιος ο Θεός έδωσε τις οδηγίες. Επομένως, είναι άκαμπτες, δεν μπορείς να συζητήσεις αυτό το οποίο είπε ο Θεός. Επάνω σε αυτά που είπε ο Θεός μπορεί να γίνει επεξεργασία, διείσδυση, ερμηνεία και ανάλυση. Πάντως, σε βοήθεια αυτής της προσέγγισης της αλήθειας υπάρχουν ενδιάμεσοι, είναι οι ιερείς, οι οποίοι μετέχουν κατά κάποιον τρόπο του θείου, έχουν επαφή με το θείο και, αν κάποιες από αυτές δεν έχουν ιερείς, έχουν πολύ έντονη την πλευρά των προφητών. Δηλαδή, κάθε τόσο κάποια άτομα από τη θρησκεία τους έχουν τη μεγάλη τιμή να χρησιμοποιούνται από τον Θεό ως ενδιάμεσοι, για να μεταφέρουν το μήνυμά του κάθε φορά στους πιστούς.

Πάντως, κατά κανόνα, στις δυτικές θρησκείες υπάρχει ιερατείο και βέβαια οι δυτικές θρησκείες όλες έχουν την έννοια του προφήτη, δηλαδή του ατόμου -ο προφήτης δεν είναι παρά ένας άνθρωπος, ένας θνητός, δεν είναι θεός ο προφήτης-, που έχει την τιμή να επιλέγεται από τον Θεό για να μεταφέρει το μήνυμά του.