Από τα τέλη του 8ου π.Χ. αιώνα και για ολόκληρο τον επόμενο αιώνα η αριστοκρατία, που είχε αρχίσει να εμφανίζεται λίγο νωρίτερα στην Ετρουρία, επιβεβαίωσε και διεύρυνε τη δύναμη της, η οποία βασιζόταν στην ιδιοκτησία μεγάλων εκτάσεων γης και τον έλεγχο των φυσικών πηγών. Οι εμπορικές συναλλαγές αυξάονταν και η αγορά της Ετρουρίας κατακλυζόταν με πολυτελή προϊόντα για την τέρψη των αριστοκρατών. Πρόκειται για μια περίοδο (μεταξύ του 800 π.Χ. και του 650 π.Χ.) με έντονες επιρροές από την Ανατολή, γνωστή ως Ανατολίζουσα Περίοδος, κατά την οποία όλοι οι τομείς γνώρισαν αλματώδη ανάπτυξη.
Με γρήγορο ρυθμό αναπτύχθηκε η αρχιτεκτονική των κατοικιών, ενώ οι τάφοι απέκτησαν μεγαλύτερες διαστάσεις, ώστε να μπορούν να φιλοξενήσουν τα μέλη των αριστοκρατών. Μέσα σε αυτό το κλίμα πολιτιστικής ευφορίας διακοσμήθηκαν οι πρώτοι τάφοι με ζωγραφικές παραστάσεις και σμιλεύτηκαν τα πρώτα αγάλματα. Επίσης εμφανίστηκαν για πρώτη φορά επιγραφές στην ετρουσκική γλώσσα.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οι κατοικίες σταδιακά αλλάζουν. Οι καλύβες αντικαθίστανται από σπίτια με πέτρινα θεμέλια και οι τοίχοι κατασκευάζονται από άψητα τούβλα, είτε με πλέγμα είτε με λάσπη, και οι στέγες καλύπτονται με κεραμίδια. Κάποια οικήματα που ανασκάφηκαν στην περιοχή Τσερβέτερι έχουν πρθογώνιο σχήμα και αποτελούνται από δύο διαδοχικούς χώρους. Στα πατώματα των δεύτερων δωματίων έχουν βρεθεί λιθόστρωτα σε σχήμα U. Ακριβώς την ίδια δομή συνατάμε στον τάφο του Τσερβέτερι. Αντιγράφει το εσωτερικό μιας οικίας της εποχής, με δύο διαδοχικούς χώρους και στέγη με αετώματα.
Άλλοι τάφοι στο Τσερβέτερι φαίνεται να αντανακλούν έναν διαφορετικό τύπο: Έχουν δύο χώρους που όμως χωρίζονται από ένα διάδρομο ή από ένα πολύ μικρό δωμάτιο, ενώ το οικοδόμημα είναι θολωτό. Η επακόλουθη εξέλιξη της αρχιτεκτονικής επαναλαμβάνεται και σε άλλους τάφους, αλλά ακολουθεί μία εντελώς διαφορετική δομή: μία σκεπαστή ορθογώνια αίθουσα υποδοχής που στηρίζεται σε κίονες, μπροστά από τους οποίους υπάρχουν τρία δωμάτια, το ένα δίπλα στο άλλο, με το μεσαίο να είναι μεγαλύτερων διαστάσεων από τα άλλα δύο.
Χάρη στους τάφους αυτού του τύπου, όπως εκείνος του Καπιτέλι και εκείνος των Ασπίδων και των Θρόνων, μπορούμε να ανακατασκευάσουμε το εξωτερικό των σπιτιών που χτίστηκαν στην Ανατολίζουσα περίοδο και δεν έχουν διατηρηθεί παρά μόνο μερικώς. Διαπιστώνουμε έτσι ότι η αίυθουσα εισόδου, που πλέον έχει διακοσμηθεί με καθίσματα και ασπίδες σμιλευμένες στον πωρώδη βράχο, έχει λειτουργία χώρου αναμονής και υποδοχής, ενώ τα υπόλοιπα δωμάτια χρησιμοποιούνταν για τις ανάγκες της οικογένειας.
Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο έρχεται από τον Τάφο των Πάντε Θρόνων: Σε ένα από τα πλαϊνά δωμάτια, πάνω στον πωρώδη βράχο, είναι λαξευμένα πέντε καθίσματα, στα οποία είχαν τοποθετηθεί πέντε πήλινα αγάλματα. Πρόκειται για γυναικείες και ανδρικές μορφές, ντυμένες με μακριά ενδύματα και με το ένα χέρι να είναι απλωμένο προς τα εμπρός, σαν να κρατούσαν κάτι. Πιστεύεται ότι πρόκειται για αντιγραφή του σηκού, χώρου που στα οικήματα της περιοχής προοριζόταν για την εκδήλωση λατρείας στους προγόνους.
Μία από τις αποδείξεις για την εμφάνιση της νέας ανερχόμενης αριστοκρατικής τάξης είναι οι επιβλητικοί τύμβοι που είχαν σχεδιαστεί για να φιλοξενήσουν όλα τα μέλη μιας οικογένειας, σε αντίθεση με τις απλές ατομικές ταφές της προηγούμενης περιόδου. Αυτά τα μεγαλοπρεπή ταφικά μνημεία, εξωτερικά μοιάζουν με κυκλικούς λοφίσκους που στηρίζονταν σε πέτρινη βάση. Στη νότια Ετρουρία, κυρίως στο Τσερβέτερι, οι τάφοι είναι σκαμμένοι στον βράχο, ενώ στις πιο βόρειες τοποθεσίες, όπως η Ποπουλόνια και η Βετουλόνια, τα οικοδομήματα είναι κατασκευασμένα από τακτικές σειρές λίθων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις μέσα στα μνημεία μεγαλύτερων διαστάσεων, που μπορεί να φτάσουν τα 40 με 50 μέτρα διάμετρο, είναι περισσότεροι από ένας τάφοι με ξεχωριστή είσοδο. Το σχέδιο του τάφου μπορεί να ποικίλει σημαντικά και να είναι περισσότερο ή λιγότερο ευκρινές. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει ένας μακρύς διάδρομος, ή πρόναος, στα πλευρικά τοιχώματα του οποίου υπάρχουν είσοδοι κελιών. Ο διάδρομος οδηγεί στη κεντρική αίθουσα ή σε έναν άλλο χώρο, όπου υπάρχουν οι νεκρικοί θάλαμοι.
Οι τάφοι των νότιων κέντρων, σκαμμένοι στον βράχο, είναι αναπαραγωγή διάφορων αρχιτεκτονικών στοιχείων (κίονες, κιονόκρανα, ξύλινα δοκάρια, παραστάσεις πόρτας) και επίπλων (θρόνοι, παγκάκια, ασπίδες στους τοίχους). Σπανιότερα βρίσκουμε και ζωγραφικές διακοσμήσεις, όπου αναπαρίστανται μορφές ανθρώπων και ζώων.
Οι τάφοι της Ποπουλόνια και της Βετουλόνια διαθέτουν ένα μόνο νεκρικό θάλαμο και έχουν θολωτή στέγη. Αντίθετα, τα ταφικά μνημεία στην περιοχή της Φλωρεντίας έχουν θολωτή κατασκευή. Πολλοί λεηλατήθηκαν κατά την αρχαιότητα. Ωστόσο, όσοι διασώθηκαν μας επιτρέπουν να σχηματίσουμε άποψη για την τεράστια περιουσία των ιδιοκτητών τους.
Ορισμένες φορές οι νεκροί τοποθετούνταν σε μπρούτζινα κρεβάτια και δίπλα τους έβαζαν τα αντικείμενα που αναδείκυναν το γόητρο τους -θρόνοι, άμαξες και ασπίδες παρέλασης- όλα κατασκευασμένα από φύλλα μπρούντζου με ανάγλυφες διακοσμήσεις. Πολυάριθμα ήταν επίσης και τα πολύτιμα αντικείμενα, όπως οι καρφίτσες και τα χρυσά κοσμήματα, οι ασημένειες οινοχόες, οι δίσκοι και τα φιλντισένια χτενάκια.
Επιπλέον, υπήρχαν πορσελάνινα είδη και μπρούντζινα αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν στα συμπόσια, τα οποία αντιπροσώπευαν μία από τις κυριότερες εκδηλώσεις της αριστοκρατίας. Ιδιαίτερης αξίας ήταν οι χάλκινοι λέβητες, τοποθετημένοι σε τρίποδες ή άλλες βάσεις με ανάγλυφες διακοσμήσεις που απεικόνιζαν άγριες προτομές ή μορφές ανθρώπων και ζώων.
Με πληροφορίες από nationalgeographic