H Ισπανία και η Πορτογαλία από το 711 μ.Χ. βρίσκονται υπό αραβικό έλεγχο και παρουσία. Η παρουσία των Εβραίων επίσης είναι επιβλητική σε διάφορες πόλεις της Ισπανίας, όπως στο Τολέδο, όπως στην περιοχή της Ανδαλουσίας και μάλιστα είναι άνθρωποι με κύρος, με δύναμη, ανάμεσά τους άτομα με ειδικό βάρος και σεβασμό μέσα στην κοινωνία. Η ισπανική και η πορτογαλική πλευρά αρχίζουν την αντίδρασή τους απέναντι στους Άραβες, κυρίως από τον 11ο αιώνα μ.Χ. και μετά την ονομαζόμενη «ρεκονκίστα» (reconquista), δηλαδή «ανακατάληψη», η Ισπανία μπαίνει σε έναν μακρύ αγώνα ανακατάληψης των εδαφών της από τους Άραβες, ο οποίος θα διαρκέσει 400 χρόνια.
Φτάνοντας στο τέλος του 15ου μ.Χ. αιώνα θα ζήσουν την πλήρη τους νίκη εναντίον των Αράβων. Την αποφασιστική νίκη εναντίον των Αράβων έδωσαν δύο βασιλείς της Ισπανίας, ο Φερδινάνδος και η Ισαβέλλα, διαφορετικών τμημάτων της Ισπανίας ένωσαν τα στρατεύματά τους για να χτυπήσουν πλέον τελικά τους Άραβες, οι οποίοι ήδη βρίσκονταν σε φάση άμυνας, διότι τα τόσα χρόνια της ρεκονκίστα (reconquista) τους είχαν μειώσει πολύ τα εδάφη τα οποία ήλεγχαν.
Στην πόλη της Γρανάδας δίνουν την ύστατη μάχη εναντίον των Ισπανών. Ηττώνται από τον Φερδινάνδο και την Ισαβέλλα, και έτσι οι Άραβες εκδιώκονται ολότελα από την Ισπανία. Όλες αυτές οι εξελίξεις στην Ισπανία αφορούν την ιστορία των Εβραίων. Διότι ο Φερδινάνδος και η Ισαβέλλα μόλις κατακτούν τη Γρανάδα, με την επαύριο της νίκης τους, εκδίδουν το περίφημο Διάταγμα της Γρανάδας, το 1492 μ.Χ. Με το διάταγμα αυτό, απαιτούν, απαγορεύουν σε κάθε Εβραίο της Ισπανίας να κατοικεί στην Ισπανία έχοντας το θρήσκευμά του.
Εντός τριών μηνών όλοι οι Εβραίοι της Ισπανίας έπρεπε να εγκαταλείψουν τη γη της Ισπανίας και να φύγουν, να πάνε όπου νομίζουν, αλλά όχι να είναι στην Ισπανία. Για να μείνει στην Ισπανία δηλαδή ένας Εβραίος έπρεπε να αλλάξει το θρήσκευμά του, στην πραγματικότητα να γίνει χριστιανός, τότε θα μπορούσε να γίνει δεκτός, αλλά αλλιώς έπρεπε να φύγει, επί ποινή θανάτου.
Πράγματι, μέσα σε τρεις μήνες, ένας απροσδιόριστος αριθμός. Οι ειδικοί υπολογίζουν μεταξύ διακοσίων και τριακοσίων χιλιάδων ατόμων. Ένας, αναλογικά για την εποχή, μεγάλος αριθμός Εβραίων, φεύγει από την Ισπανία, αναγκαστικά. Ένας ασφαλής δρόμος για τους Εβραίους είναι να ακολουθήσουν τους Άραβες στην Αφρική, διότι τα αραβικά στρατεύματα εκδιώχθηκαν προς τη βόρεια Αφρική. Έτσι κι αλλιώς η βόρεια Αφρική είχε καταληφθεί από τους Άραβες από τον 8ο αιώνα και είχε μετατραπεί σε περιοχή μουσουλμάνων.
Οι Εβραίοι με τους μουσουλμάνους είχαν λαμπρή σχέση και οι Εβραίοι αισθάνονταν ασφάλεια δίπλα στους μουσουλμάνους. Έτσι μεγάλος αριθμός Εβραίων μετακινήθηκε και εγκαταστάθηκε σε αυτό που είναι σήμερα Μαρόκο. Το Μαρόκο μέχρι πρόσφατα, μέχρι τον 20ό αιώνα, είχε μεγάλη εβραϊκή κοινότητα και σε όλο το Μαγκρέμπ, σε όλη τη βόρεια Αφρική. Επίσης, Εβραίοι προσπάθησαν να βρουν διαφυγή προς την Ολλανδία. Κάποιοι πήγαν, μετακινήθηκαν προς τη Βρετανία, προς τη Γαλλία κλπ. Αλλά ένας μεγάλος επίσης αριθμός Εβραίων μετακινήθηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Οι Εβραίοι εκεί αισθάνονται ότι μπορούν να στήσουν μία ζωή στην οποία να αναπτύξουν τις δραστηριότητές τους σε ασφάλεια, διότι το περιβάλλον είναι μουσουλμανικό. Αυτοί οι Σεφαραδίτες Εβραίοι, δηλαδή ισπανόφωνοι Εβραίοι, εγκαθίστανται στις μεγάλες πόλεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στη Σμύρνη, στην Κωνσταντινούπολη, στη Λάρισα, στα Σκόπια, στη Σόφια, στις Σέρρες, στην Αδριανούπολη, στις μεγάλες πόλεις της αυτοκρατορίας.
Αλλά η πόλη στην οποία εγκαταστάθηκαν σε τεράστιο αριθμό, αναλογικά, είναι η Θεσσαλονίκη. Η πόλη της Θεσσαλονίκης, στο τέλος του 15ου και κυρίως τον 16ο αιώνα, αποκτά πλειοψηφία εβραϊκού πληθυσμού. Γίνεται η πιο χαρακτηριστική εβραϊκή πόλη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με 78 συναγωγές. Η Θεσσαλονίκη ονομαζόταν για αιώνες μάντρε ντ’ Ισραέλ (madre d’ Israel), μητέρα του Ισραήλ, και διατήρησε τον εβραϊκό της χαρακτήρα ως πόλη μέχρι και τον 19ο αιώνα μ.Χ.
[…] Ο Χριστόφορος Κολόμβος έκανε το ταξίδι του το 1492, ξεκινώντας απ’ την Ισπανία, χρηματοδοτούμενος από την Ισπανία (τον Φερδινάνδο και την Ισαβέλλα). Η Πορτογαλία είναι ο φτωχός συγγενής της Ισπανίας -οι Ισπανοί έχουν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους και τους Πορτογάλους τους θεωρούν λίγο «χωριάτες». Αυτοί οι «χωριάτες», οι Πορτογάλοι, είχαν ξεκινήσει νωρίς την ανακάλυψη του κόσμου. Προηγήθηκαν όλων των άλλων. Βέβαια, οι Πορτογάλοι είχαν απελευθερωθεί από τους Άραβες, περί το 1100, και έτσι είχαν μεγαλύτερη ευχέρεια κινήσεων απ’ ό,τι οι Ισπανοί, οι οποίοι και συνέχιζαν τη Ρεκονκουίστα (Reconquista). […]
[…] Ήδη από το 800 υπήρχαν εξελίξεις, διότι Νορμανδοί έκαναν επιθέσεις σε σημεία της βόρειας Ισπανίας και αυτό έπαιξε ρόλο στη θέση των Αράβων σ’ αυτές τις περιοχές. Ο Καρλομάγνος είχε κατακτήσεις στα βόρεια της Ισπανίας και γενικά αρχίζει αυτό που ονομάζεται «ρεκονκουίστα» (Reconquista), δηλαδή «η ανακατάληψη». […]