Ακαδημία Πλάτωνος

Σύμφωνα με την Ακαδημία του Πλάτωνα, η Πολιτεία διαιρείται σε τρία μέρη, αναλογικά προς τα αντίστοιχα της ψυχής, αλλά και τις αντίστοιχες αρετές, οι οποίες βεβαίως συντονίζονται από τη δικαιοσύνη. Στο λογιστικόν αντιστοιχεί η σοφία και αποδίδεται στους άρχοντες. Στο θυμοειδές αρμόζει η ανδρεία και αφορά στους φρουρούς. Τέλος στο επιθυμιτικόν ταιριάζει η εγκράτεια και αφορά στους εμπόρους και τους βιοτέχνες.

Οι φρουροί οφείλουν να μορφωθούν δια της γυμναστικής και της μουσικής. Από τη εκπαίδευση αυτή κρίνεται αναγκαίο να αποκλεισθούν έργα στα οποία διδάσκεται ο φόβος του θανάτου ή η γελοιοποίηση των θεών. Αφορμή της «λογοκρισίας» είναι το έργο του Αριστοφάνη «Νεφέλες», όπου διακωμωδείται ο Σωκράτης.

Η διακυβέρνηση της πολιτείας εξασφαλίζεται με τους φιλοσόφους, αφού σε αυτούς στηρίζει ο Πλάτωνας την κατάπαυση των ταραχών. Ο άρχοντας πρέπει να έχει μορφωθεί μέσω της αριθμητικής, διότι, επειδή οι αριθμοί ταιριάζουν με τη διανόηση, μέσω της αριθμητικής μπορεί να βρει την αλήθεια. Επίσης απαραίτητες γνώσεις για έναν άρχοντα κρίνονται η γεωμετρία και η αστρονομία.

Η τριαδική κατάτμηση της ψυχής συνιστά την ισομερή κατάτμηση της πολιτείας και έχει ως αποτέλεσμα σε κάθε μέρος να αντιστοιχεί μία τάξη πολιτών. Η αρετή των εμπόρων και των βιοτεχνών είναι η εγκράτεια, των φυλάκων το θάρρος και των αρχόντων η σοφία. Η διαβάθμιση της κοινωνίας στις τάξεις αυτές γίνεται όχι με κριτήρια κοινωνικά ή οικονομικά αλλά, βάσει της παιδείας, που είναι ικανός κάθε πολίτης να λάβει.

Με τον τρόπο αυτό πέτυχε ο Πλάτωνας μία αναλογία του ενός προς όλους, αφού δέχεται ότι αυτή η αναλογία θα υπάρχει στη πόλη, όπως υπάρχει και στην ψυχή εκάστου ανθρώπου. Ο αριθμός τρία (3) παριστάνει το εύκολα διακριτό όλον, αφού σε αυτόν διακρίνεται αρχή, μέση και τέλος.

Όταν κάθε μέρος συμπεριφέρεται κατά τη φύση του, τότε η Πολιτεία θα είναι δίκαιη. Αν κάποιο μέρος επέμβει στη εργασία του άλλου, τότε εμφανίζεται η αδικία. Αντίστοιχο με τα σημερινά δεδομένα είναι η διάκριση των εξουσιών, νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική. Στην πραγματικότητα αυτές οι τάξεις συνιστούν ό,τι λέμε σήμερα με τους όρους, παραγωγή, άμυνα, διοίκηση. Με την διαπίστωση αυτή ο χωρισμός της πλατωνικής Πολιτείας αποκτά μια έγκυρη επικαιρότητα και δεν φαίνεται, τουλάχιστον ως προς αυτό, ότι είναι ουτοπική.