Πολλά από τα έργα που είχαν χαρακτηρίσει τον ετρουσκικό πολιτισμό τις προηγούμενες περιόδους, όπως τα κεραμικά και τα χάλκινα, παρακμάζουν και γίνονται όλο και περισσότερο τυποποιημένα και φτωχά. Η ταφική παράδοση των προηγούμενων ετών συνεχίζεται, αλλά εισάγονται και νέοι τύποι τάφων. Η πλίθινη γλυπτική φτάνει στο αποκορύφωμά της.
Κεραμικά και χάλκινα
Οι ερυθρές μορφές και η «βαριά» ζωγραφική αντικαθίστανται από μία τεχνική που προβλέπει τη χρήση ενός μαύρου γυαλιστερού βερνικιού που καλύπτει όλο το αγγείο, πιθανότατα προς μίμηση των μεταλλικών αντικειμένων. Τα πιο πολύτιμα αντικείμενα αποδίδονται στη Βολτέρα, αλλά υπάρχουν και άλλα κέντρα που εξάγουν αυτά τα κεραμικά σε ολόκληρη την ιταλική χερσόνησο. Παραγωγή της ίδιας περιόδου είναι και αγγεία με βερνίκι ασημιού που πιθανότατα αποτελούσαν αντιγραφή των ακριβών ασημένιων σκευών.
Στα μπρούντζινα αντικείμενα βρίσκουμε όλο και πιο επιμήκεις και κομψές μορφές, τόσο που η απόδοση τους αγγίζει τα όρια της επονομαζόμενης Σκιάς της Νύχτας, ενώ ταυτόχρονα μειώνονται οι διακοσμήσεις στους καθρέφτες και πλέον επικρατέστερα θέματα είναι οι Διόσκουροι και τα ζεύγη θηλυκών φτερωτών δαιμόνων.
Νεκροπόλεις
Οι νέοι τύποι τάφων που εισάγνται κατά την ελληνιστική εποχή στην Ετρουρία είναι οι θολωτοί και οι σκαμμένοι στους βράχους. Στη Νόρτσια και στο Καστέλ ντ’ Άσο φτιάχνονται τετράγωνοι τάφοι και άλλοι λεξεύονται στους ηφαιστειακούς βράχους: Οι πιο παλιοί έχουν υπόγειο δωμάτιο και μία τετράγωνη αίθουσα από πάνω. Είναι διακοσμημένοι με ψευδόπορτα και διαθέτουν σκάλα που επιτρέπει την άνοδο προς την κορυφή τους, όπου μάλλον λάμβαναν χώρα οι νεκρικές τελετές.
Αντίθετα, οι νεότεροι τάφοι είναι χωρισμένοι σε δύο μέρη: στο κάτω έχουν μία τοξωτή γαλαρία, όπου πιθανότατα πραγματοποιούνταν το συμπόσιο προς τιμήν του νεκρού και μία εμπρόσθια όψη με την ψευδόπορτα.
Ένας άλλος τύπος τάφου αντιγράφει τη διαρρύθμιση των ναών. Ο Τάφος Λιεντεμπράντα μοιάζει με ναό πάνω σε υψηλό κρηπίδωμα με διπλή σκάλα εισόδου και ένα δωμάτιο περιστοιχισμένο από έξι κίονες στην πρόσοψη και τέσσερις στα πλαϊνά μέρη. Το αισθητικό αποτέλεσμα ενισχυόταν από την πλούσια διακόσμηση.
Προσωπογραφία
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της πλήθινης γλυπτικής αυτής της περιόδου είναι η εκπληκτική διακόσμηση στο αέτωμα του ναού του Τελαμώνα, όπου αναπαρίσταται ο μύθος των Επτά επί Θήβας. Στο κέντρο υπάρχει ο χαρακτήρας του Οιδίποδα, γονατιστός, με τα χέρια υψωμένα προς τον ουρανό. Πλευρικά είναι τοποθετημένες οι μορφές της Ιοκάστης και ενός πολεμιστή, και υποβαστάζουν τα αδέλφια Ετεοκλή και Πολυνείκη τη στιγμή που πεθαίνουν. Πάνω από αυτούς απεικονίζεται ο Καπανέας και οι σύντροφοί του τη στιγμή που προσπαθούν να αναρριχηθούν στα τείχη της πόλης, ενώ στο πλαϊνό μέρος του αετώματος αναγνωρίζεται ο Αμφιάραος που τον καταπίνει το τέθριππο του Κάτω Κόσμου, και ο Άδραστος που διαφεύγει με τον άρμα του.
Κατά την Ελληνιστική Εποχή εξελίσσονται τα μπρούντζινα αγάλματα μεγάλων διαστάσεων. Η τεχνική προσωπογραφίας που χαρακτηρίστηκε «μεσοϊταλική», διαδόθηκε στις περιοχές του Λάτιο και της Καμπανίας, που χαρακτηρίζονται από έντονους όγκους και την υιοθέτηση ρεαλιστικών στοιχείων.
Σαρκοφάγοι και τεφροδόχοι
Η Βολτέρα, κατά τη διάρκεια της Ελληνιστικής Περιόδου και μέχρι το τέλος του 1ου π.Χ. αιώνα αποτελεί το κέντρο παραγωγής μιας ιδιαίτερης κατηγορίας τεφροδόχων από αλάβαστρο. Στα έργα της πρώτη γενιάς καλλιτεχνών, ο νεκρός αναπαρίσταται με νατουραλιστικό τρόπο, σε θέση συνδαιτυμόνα συμποσίου. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου αποδίδονται λεπτομερώς. Πρόκειται για συγκεκριμένο τύπο απεικόνισης προσώπων. Στην καλύτερη απεικόνιση του νεκρού βοηθούν και άλλα στοιχεία.
Στην επόμενη φάση τα ανατομικά στοιχεία αποδίδονται με λιγότερες λεπτομέρειες, τα σώματα μικραίνουν και μεγαλώνουν τα κεφάλια. Επιπλέον, οι μορφές μετακινούνται από το κάλυμμα της τεφροδόχου στο κυρίως σώμα, όπου κάποιες φορές αναπαρίστανται εξαιρετικά λεπτομερείς σκηνές, εμπνευσμένες από την μυθολογία αλλά και από το ελληνικό θέατρο. Οι τεφροδόχοι με αναπαραστάσεις δικαστικών πομπών είναι μεταγενέστερες.
Στο Κιούζι οι αριστοκρατικές οικογένειες αναθέτουν την κατασκευή περίτεχνων σαρκοφάγων, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν εκείνες των αδελφών Σεϊάντι. Οι νεκρές απεικονίζονται καθιστές, τη στιγμή που ανασηκώνουν το πέπλο τους. Τα υφάσματα, τα ενδύματα και τα κοσμήματά τους έχουν αποδοθεί με εξαιρετικές λεπτομέρειες.
Συγχρόνως, κατασκευάζονται πήλινες σαρκοφάγοι που προορίζονται για τα μέλη λιγότερο εύπορων οικογενειών, με αναπαραστάσεις αόριστων καθιστών μορφών στην πλάκα και σκηνές από τη μυθολογία στο κυρίως σώμα: η μονομαχία του Ετεοκλή και του Πολυνείκη και η μυθική μορφή ενός ήρωα που πολεμά τους εχθρούς με το άροτρο.
Με πληροφορίες από: nationalgeographic